بهای نفت در سرازیری بازار

بهای نفت انواع نفت خام در هفته منتهی به چهاردهم آوریل ۲۰۰۴, روندی نزولی گرفت به گونه ای كه قیمت سبد اوپك به كمتر از ۵۰ دلار در بشكه كاهش یافت

در واقع متوسط هفتگی قیمت سبد اوپك در هفته یادشده با كاهش ۲۸/۳ دلار در بشكه به ۷۷/۴۸ دلار در بشكه كاهش یافت. به این ترتیب، متوسط قیمت سبد اوپك در آغاز سال جاری میلادی تا پایان هفته منتهی به چهاردهم آوریل، در سطح ۹۲/۴۴ دلار در بشكه قرار گرفت كه البته هنوز ۰۴/۱۴ دلار در بشكه بالاتر از میانگین قیمت سبد اوپك در دوره مشابه در سال گذشته بود.در هفته گذشته، سیاست های نفتی عربستان سعودی یكی از مهم ترین عواملی بود كه سبب شد قیمت های نفت خام دچار چنین كاهش چشمگیری شوند. عربستان سعودی در یازدهم آوریل ۲۰۰۵ به مشتریان آسیایی خود اعلام كرد كه در مه ۲۰۰۵ قراردادهای عرضه نفت خام خود را به آنها به طور كامل و صددرصد اجرا خواهد كرد؛ یعنی برخلاف ماه آوریل كه عربستان تنها به ۹۰ درصد از قراردادهای تحویل نفت به مشتریان آسیایی خود عمل كرده بود، در ماه مه ۱۰ درصد نسبت به ماه آوریل، عرضه نفت خود را به منطقه آسیا افزایش خواهد داد و با توجه به این كه صادرات نفت خام عربستان به آسیا به ۳ میلیون بشكه در روز می رسد، افزایش ۱۰ درصد به معنای ۳۰۰ هزار بشكه در روز خواهد شد. علاوه بر آن، عربستان سعودی به برخی دیگر از شركت های عمده نفتی نیز اعلام كرد كه در ماه مه نسبت به ماه آوریل، تحویل نفت خام به آنها را ۱۰ درصد یا بیشتر، افزایش خواهد داد. به این ترتیب، افزایش تولید عربستان در ماه مه به حدود ۵۰۰ هزار بشكه در روز خواهد رسید. برخی منابع آشنا با سیاست های عربستان سعودی نیز در هفته گذشته اعلام كردند كه این كشور قصد دارد تولید خود را در مه ۲۰۰۵ به ۱۰ میلیون بشكه در روز برساند. این تصمیم عربستان سعودی در حالی اعلام شد كه حتی مدیر اجرایی آژانس بین المللی انرژی «كلود ماندیل» اعلام كرده بود به اندازه كافی نفت خام در بازارهای نفت وجود دارد و به افزایش عمده نفت نیازی احساس نمی شود. توجه به این نكته ضروری است كه پالایش گران اروپایی در پاسخ به عربستان سعودی كه اعلام كرده بود اختصاص نفت به آنها را در مه ۲۰۰۵ به میزان ماه آوریل ۲۰۰۵ (۲۷ تا۳۰ درصد كمتر از قراردادهای كامل) حفظ خواهد كرد، گفتند كه از عربستان تقاضای نفت بیشتری ندارند، زیرا می توانند نفت ارزان تری را از مناطق دیگر تهیه كنند. پاسخ آنها نیز نشان می داد كه از لحاظ نفت خام با كمبودی روبه رو نیستند. هرچند عربستان اختصاص نفت خود را به پالایش گران آمریكایی در ماه مه افزایش نداد، پیش از این، با اعلام كاهش قیمت انواع نفت خام خود به مقصد آمریكا به میزان ۵۵/۱ تا ۲ دلار در بشكه، تمایل خود را برای عرضه نفت ارزان تر به آمریكا ابراز داشته بود. منابع آگاه اعلام كردند كه عربستان سعودی قصد دارد میزان ذخیره سازی های تجاری نفتی، پیش از افزایش تقاضای جهانی نفت در سه ماه سوم و چهارم، افزایش یابد و به همین دلیل قصد دارد با افزایش میزان تولید خود، به افزایش میزان این ذخیره سازی ها كمك كند تا مانع افزایش شدید قیمت ها در سه ماه چهارم شود. برآوردهای موجود نشان می دهد كه در صورت اجرای تصمیم عربستان برای افزایش تولید، میزان نفت خام اضافی تولید شده اوپك در سه ماه دوم سال ۲۰۰۵ به ۳ میلیون بشكه در روز خواهد رسید كه به معنای افزایش ذخیره سازی های نفتی به میزان ۳ میلیون بشكه در روز در سه ماه دوم سال ۲۰۰۵ خواهد بود كه تقریباً دو برابر میزان عادی افزایش ذخیره سازی ها در سه ماه دوم سال است. افزایش این میزان چشمگیر ذخیره سازی ها، بازار نفت را آماده خواهد كرد كه در فصل چهارم، سالی كه تقاضای نفت اوپك به بیشترین میزان و به بیش از ۳۰ میلیون بشكه در روز خواهد رسید، در صورت ناتوانی اوپك برای پاسخ گویی به تقاضا، از ذخیره سازی های خود كه در ماه های گذشته آن را افزایش داده است، برداشت كند و افزایش قیمت ها را محدود سازد. رسانه ها در هفته گذشته اعلام كردند كه شاهزاده عبدالله، ولیعهد عربستان، در بیست و پنجم آوریل برای ملاقات با جورج بوش به آمریكا سفر خواهد كرد. تحلیل گران نفتی معتقدند كه با توجه به افزایش هزینه انرژی در آمریكا، این موضوع صورت جلسه مذاكرات آنها قرار خواهد گرفت؛ بنابراین، اقدام عربستان برای جلوگیری از روند صعودی قیمت های نفت خام، در چارچوب سیاست خارجی این كشور توجیه پذیر است. البته این احتمال نیز وجود دارد كه در صورت ادامه روند نزولی قیمت های نفت، عربستان سعودی از افزایش تولید خودداری كند، زیرا بسیاری از وزیران نفت اوپك با افزایش دوباره تولید اوپك مخالفت كردند. «رافائل رامیرز»، وزیر نفت ونزوئلا اعلام كرد كه قیمت ها كاهش یافته اند و افزایش ۵۰۰ هزار بشكه در روز دیگر ضرورتی ندارد. «شكیب خلیل»، وزیر نفت الجزایر كه پیش از این از افزایش سقف تولید اوپك دفاع می كرد، گفت كه نیازی به تولید بیشتر نفت نیست، زیرا عرضه نفت بیشتر از تقاضای موجود در بازار است و از افزایش شدید ذخیره سازی های نفتی احساس نگرانی می شود. «ادموند داكارو»، مشاور رئیس جمهوری نیجریه در امور نفت و گاز، نیز اظهار داشت كه با توجه به قیمت های كنونی، به دور دوم افزایش تولید هیچ نیازی احساس نمی شود. وزیر نفت كشورمان، آقای زنگنه نیز ابراز داشت كه هیچ گونه كمبودی در بازار وجود ندارد و میزان كنونی تولید، قابل قبول است. العطیه، وزیر نفت قطر نیز اظهارات مشابهی ابراز داشت. به هرحال، این مخالفت ها احتمال اجرا نشدن تصمیم عربستان را مطرح ساخته است. به همین دلیل، بورس بازان به رغم این كه خالص وضعیت خرید خود را در بازار بورس نایمكس در هفته منتهی به دوازدهم ماه آوریل، به میزان ۲۹۰۶۲ هر برگه (هربرگه معادل هزار بشكه) كاهش دادند و آن را به۵۹۶۵۰ هزار برگه رساندند، اما همچنان تعداد برگه های قرارداد خرید آنها در میزان بالایی قرار دارد و به۱۵۴۵۳۸ هزار برگه می رسد.

گفتنی است كه «الصباح»، وزیر نفت كویت كه ریاست اجلاس اوپك را برعهده دارد، همچنان برمواضع پیشین خود اصرار می ورزد. او اظهار داشت كه هرچند سقف رسمی اوپك افزایش نیافته است و قطعنامه ای نیز صادر نشده است، اما اوپك تولید خود را در ماه آینده به میزان ۵۰۰ هزار بشكه در روز افزایش خواهد داد. به هر حال این اظهارات، تاثیر منفی بر قیمت های نفت خام به جای گذاشت.

آژانس بین المللی انرژی نیز با انتشار گزارش ماهانه خود، سبب شد كه قیمت های نفت خام تحت فشار نزولی قرار بگیرند. در این گزارش، برخلاف روال دو سال گذشته كه ارزیابی های جدید تقاضا همواره با بازنگری صعودی همراه بود، برآورد جدید تقاضای جهانی نفت با بازنگری نزولی به میزان ۵۰۰ هزار بشكه در روز روبه رو شد. انتشار این گزارش، تاثیر روانی شدیدی بر قیمت ها به جای گذاشت؛ به ویژه این كه گزارش آژانس بین المللی انرژی نشان می داد كه عرضه جهانی نفت خام در مارس ۲۰۰۵ به ۳۶۵ هزار بشكه در روز افزایش یافته است كه ۲۹۰ هزار بشكه در روز آن متعلق به اوپك بوده است. در گزارش یادشده آمده بود كه رشد تقاضای نفت در چین در دو ماه اول سال ۲۰۰۵ به ۴/۵ درصد رسیده است، در حالی كه در سال گذشته در دوره مشابه، رشد تقاضای جهانی نفت به ۸/۲۰ درصد رسیده بود. در همین حال، آمار موسسه های دیگر نیز نشان می داد كه شركت های چینی در سه ماه اول سال ۲۰۰۵ مقادیر هنگفتی، گازوییل صادر كرده اند؛ در حالی كه در سال ۲۰۰۴ وارد كننده این فرآورده بودند. ایجاد تردید درباره تقاضای نفت چین كه یكی از عوامل افزایش قیمت ها در سال ۲۰۰۴ بود نیز، تاثیر منفی بر قیمت های نفت داشت. اوپك پیش تر با انتشار گزارشی اعلام كرد كه ظرفیت مازاد این سازمان تا پایان سال ۲۰۰۵ به ۶/۱ میلیون بشكه در روز افزایش خواهد یافت. اعلام این خبر نیز تاحدودی توانست نگرانی بازار را درباره كمبود ظرفیت مازاد اوپك برطرف كند. یكی دیگر از عواملی كه قیمت های نفت خام را تحت فشار قرار داد، انتشار ارقام مربوط به ذخیره سازی های تجاری نفت خام و فرآورده آمریكا بود. براساس گزارش متوسط API، میزان ذخیره سازی های تجاری نفت خام آمریكا در هفته منتهی به هشتم ماه آوریل ۲۰۰۵، ۹۷/۴ میلیون بشكه افزایش یافته و به ۳۴/۳۲۵ میلیون بشكه رسیده بود كه ۶۰/۲۲ میلیون بشكه بیشتر از دوره مشابه در سال گذشته بود. در واقع میزان ذخیره سازی های نفت خام آمریكا برای نهمین هفته متوالی افزایش یافته است و به میزانی كه از تابستان ۲۰۰۲ به بعد بی سابقه بود. میزان ذخیره سازی های تجاری بنزین نیز در هفته منتهی به هشتم ماه آوریل ۲۰۰۵، ۹۴/۲ میلیون بشكه افزایش یافته و به ۶۲/۲۱۵ میلیون بشكه رسیده بود كه ۷۲/۱۹ میلیون بشكه بیشتر از زمان مشابه در سال قبل بود. افزایش میزان ذخیره سازی های تجاری بنزین در هنگامی كه بازار، نگران فرا رسیدن فصل رانندگی است، توانست به بازار اطمینان دهد كه ذخیره سازی های این فرآورده در آمریكا برای فصل تابستان كافی خواهد بود. به این ترتیب، قیمت های نفت خام با برطرف شدن نگرانی ها، روند نزولی خود را ادامه دادند و قیمت سبد اوپك در هجدهم آوریل به ۵۲/۴۶ دلار در بشكه كاهش یافت.

به نظر می رسد چنانچه عربستان سعودی كه تنها كشور دارای ظرفیت مازاد چشمگیر در میان كشورهای عضو اوپك است، قصد داشته باشد به سیاست اشباع بازار از نفت خام خود ادامه دهد، قیمت های نفت خام در صورت بروزنكردن حادثه ای پیش بینی نشده، همچنان در سطحی كمتر از ۵۰ دلار در بشكه برای سبد اوپك باقی خواهند ماند و با افزایش میزان ذخیره سازی ها در سه ماه دوم، قیمت های نفت تحت فشار عمده ای قرار خواهند گرفت.