چهارشنبه, ۱۹ دی, ۱۴۰۳ / 8 January, 2025
ایران ۲۰۲۵, كشور كم آب
آمار مربوط به بحران روبه وخامت آب در جهان از جمله اخباری است كه برای هر شنونده‌یی تكان‌دهنده است و برخی را با احساس عجز همراه می‌كند.
در حال حاضر ۴۰ درصد جمعیت جهان با كمبود آب مواجهند و افراد مبتلا به بیماری‌هایی كه به وسیله آب منتقل می‌شوند، نیمی از تخت‌های بیمارستانی را اشغال كرده‌اند.
مصرف آب در كشورهای ثروتمند ۱۰ برابر كشورهای فقیر است. این موضوع باعث میشود كه چشم‌انداز آینده چنان تیره و تار بنماید كه امكان كنترل بحران آب را غیرممكن كند. هر فردی از كمبود آب برداشتی دارد اما تصویری كه از داده‌های امروز و پیش‌بینی‌های آینده حاصل میشود چنان بغرنج و فاجعه‌بار است كه به انسان احساس عجز و درماندگی دست میدهد. امكان افزایش منابع آب شیرین جهان وجود ندارد و تنها كاری كه میتوان كرد، بهبود روش‌های استفاده از آن است.
رشد جمعیت جهان پیش از آنكه به مرحله ثبات برسد تا آینده‌یی نامعین ادامه خواهد داشت. بیماری‌هایی كه توسط آب منتقل میشود هم‌اكنون در هر هشت ثانیه جان یك كودك را می‌گیرد. آب در حال تمام شدن نیست بلكه مشكل این است كه بطور مرتب، تعداد كسانی كه در مصرف آن شریك می‌شوند، افزایش می‌یابد. تغییرات جوی نیز بر منابع آب تاثیرگذار است اما این تاثیرات قابل پیش‌بینی نیستند.
برخی مناطق، خشك‌تر و برخی مناطق مرطوب‌تر خواهند شد. بیابان‌ها به احتمال زیاد گسترش می‌یابند و رودخانه‌ها كم‌آب‌تر می‌شوند، اما تعداد وقوع سیل افزایش خواهد یافت. سازمان ملل متحد هشدار داده است كه در حال حاضر ۴۰ درصد از مردم جهان هنوز از داشتن ابتدایی‌ترین امكانات بهداشتی محرومند و اگر جهان با میزان فعلی به مصرف آب ادامه دهد تا سال ۲۰۲۵ میلادی بیش از دو میلیارد و ۷۰۰ میلیون نفر در جهان با كمبود آب مواجه خواهند شد.
گزارش تازه‌یی كه به مناسبت روز جهانی آب در ۲۲ مارس سال جاری میلادی منتشر شد، هشدار میدهد كه دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر دیگر نیز در نقاطی زندگی خواهند كرد كه یافتن آب شیرین برای برطرف كردن نیازهای روزمره آنها دشوار خواهد بود.
اما براساس ارقام تازه‌یی كه كمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد برای اروپا منتشر كرده است، حداقل ۱۲۰ میلیون نفر از ساكنان اروپا (یك هفتم جمعیت اروپا) نیز هنوز به آب پاكیزه و شبكه دفع فاضلاب دسترسی ندارند. این كمیسیون می‌گوید كه اتلاف آب در اروپا سالانه حدود ۱۰ میلیارد دلار ضرر مالی به همراه دارد.
براساس گزارشی كه توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تهیه شده است، تخمین زده میشود كه در حال حاضر یك میلیارد و ۱۰۰ میلیون نفر به هیچ‌وجه به آب شرب قابل اعتماد دسترسی ندارند و دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر از بهداشت مناسب محرومند.
آب شیرین تنها كمتر از سه درصد منابع آبی كره زمین را تشكیل میدهد و بخش اعظم آن به شكل یخ‌های قطبی یا در اعماق زمین قرار دارد كه دسترسی به آنها ممكن نیست. شایان توجه است میزان آب شیرین قابل دسترسی در دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و پشت سدها كمتر از ۵/۲ درصد كل آب‌های شیرین زمین را تشكیل میدهد.
بنابر گزارشی كه توسط صندوق كودكان سازمان ملل متحد (یونیسف) و سازمان بهداشت جهانی تنظیم شده است اگر شرایط فعلی ادامه یابد ۵۰۰ میلیون نفر تا ۹ سال دیگر از امكانات بهداشتی بی‌بهره خواهند بود و تا سال ۲۰۲۵ میلادی نیز ۸۰۰ میلیون نفر از جمعیت جهان آب غیربهداشتی مصرف خواهند كرد.
بنابراین گزارش، مناطق روستایی در قاره آفریقا و آسیا بدترین وضعیت را دارند و بیشترین آسیب از بحران وجود نداشتن امكانات بهداشتی متوجه جوانان است. یونیسف و سازمان بهداشت جهانی گزارش خود را با این هدف تنظیم كرده‌اند تا میزان پیشرفت در طرح كاهش جمعیت بدون آب سالم را ارزیابی كنند. همچنین این گزارش هشدار میدهد كه تعهد نداشتن كشورها از لحاظ سیاسی به این موضوع كه داشتن آب بهداشتی حق همه ساكنان كره زمین است، عواقب سختی را به همراه خواهد داشت و میلیون‌ها نفر دیگر از روند توسعه باز خواهند ماند.
● بحران آب در ایران
كشور ایران در مورد آب دو چالش اساسی را پیش رو دارد؛ چالش اول جمعیت و چالش دوم محدودیت منابع آب از لحاظ كمی و كیفی است.
اگر جمعیت كنونی كشور را حدود ۶۵ میلیون نفر در نظر بگیریم در حال حاضر ۹۰ تا ۹۲ میلیارد متر مكعب از آب‌های تجدیدشونده مصرف میشود و چنانچه این جمعیت در سال ۱۴۰۰ به ۹۰ میلیون نفر برسد، مردم به حدود ۱۴۰ میلیارد متر مكعب آب نیاز خواهند داشت. در حالی كه كل آب تجدیدشونده كشور ۱۳۰ میلیارد متر مكعب است و اگر همین روند مصرف آب ادامه پیدا كند با كسری ۱۰ میلیارد متر مكعب آب روبرو خواهیم شد. چنانچه مقادیر عنوان شده بالا را با توجه به سطوح تعریف شده جهانی میزان مصرف مقایسه كنیم، مشاهده میشود كه كشور ایران با روند بحران شدید و مزمن آن روبرو است كه پیامدهای مخرب آن برای نسل‌های آینده نیز بطور جدی نگران كننده و جبران‌ناپذیر است.
در حال حاضر آب به صورت كالایی اقتصادی، استراتژیك و امنیتی كه تحولات منطقه‌یی و مهمی را رقم می‌زند درآمده است.
براساس پیش‌بینی یونسكو، منطقه خاورمیانه و از جمله كشور ما در سال ۲۰۲۵ میلادی با كاهش سرانه منابع آب تجدیدپذیر منطقه به تنش آبی یا كم‌آبی دچار میشود. هم‌اكنون یك سوم از مناطق كشور از آب كافی برخوردار بوده و دوسوم دیگر جزو مناطق نیمه خشك و خشك محسوب می‌شوند.
بطور كلی، مصرف سرانه آب در فصول مختلف سال (تابستان یا زمستان) نسبت به شرایط اقلیمی و منطقه زندگی (شهری یا روستایی) متغیر است. حتی مصرف سرانه آب متناسب با شرایط و استاندارد سطح زندگی و بطور معمول وضع مالی و اقتصادی افراد، متفاوت است. آب و بهداشت با یكدیگر رابطه مستقیم دارند.
از این رو، مقدار لیتر مصرفی سرانه آب، به عنوان شاخصی برای تعیین میزان بالاو پایین رفتن سطح بهداشت عمومی، شرایط و كیفیت زندگی در جامعه، مدنظر قرار می‌گیرد. در كشورهای پیشرفته غربی میانگین مصرف سرانه آب بسیار متفاوت است. براساس آمارهای منتشر شده بطور نمونه، میانگین مصرف هر فرد در شبانه‌روز در شهری مانند پاریس ۵۰۰ لیتر و در شهر نیویورك ۸۰۰ لیتر است.
در شهرهای بزرگ كشورهای در حال توسعه با بیش از یكصد هزار نفر جمعیت، الگوی متوسط آب مصرفی در شبانه‌روز برای یك انسان در حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ لیتر برآورد میشود كه حدود ۷۰ درصد این آب مصرفی در شهرها به صورت فاضلاب در می‌آید. (كتاب دانستنی‌های محیط زیست، منتشر شده توسط اداره محیط زیست كشور آلمان در سال ۱۹۹۴ میلادی).
در ایران آمارها نشان از این واقعیت دارند كه میانگین سرانه مصرف آب ۱۷۰ لیتر در شبانه‌روز است.
از سوی دیگر به گفته مسئولان مرتبط، طی سال‌های گذشته میانگین مصرف آب در كشور ایران از ۲۲۰ به ۱۷۰ لیتر در روز كاهش یافته است.
كاهش این رقم به ۱۵۰ لیتر در روز از جمله برنامه‌هایی است كه برای ۱۰ سال آینده برنامه‌ریزی شده است. این در حالی است كه با رشد جمعیت و ثابت بودن منابع آبی كشور، سرانه سالانه آب شیرین از شش هزار و ۲۰۳ لیتر در سال ۱۳۴۴ به دو هزار و ۲۵ لیتر در سال ۱۳۶۹ كاهش یافته است.
با ادامه این روند و با توجه به اینكه سرانه هزار متر مكعب آب در سال به عنوان مرز كم‌آبی و بحران آبی تلقی میشود، میتوان انتظار داشت حداكثر تا ۱۵ سال آینده، كشورمان از نظر منابع آبی با مشكل جدی مواجه شود. هم‌اكنون سهم آب در مصارف كشاورزی ایران در حدود ۹۳ درصد است و با این روند كاشت محصولاتی مانند چغندر قند كه به آب فراوان نیاز دارند منابع آب زیرزمینی را نابود خواهد كرد.
در صورتی كه با راهكارهای مناسب میتوان شكر را از كشورهای دیگر وارد كرده و به این وسیله شدت بحران آب را كاهش داد. مقابله با معضل كم‌آبی و بحران آب را میتوان با در پیش گرفتن تمهیداتی كمرنگ كرد اما باید به این نكته توجه داشت كه ۷۰ درصد از آب شیرین در بخش كشاورزی مصرف میشود. بخش كشاورزی نقش حیاتی در اقتصاد ملی ایران دارد، بطوری كه حدود ۱۸ درصد تولید ناخالص ملی، ۲۵ درصد اشتغال، تامین بیش از ۸۵ درصد غذای جامعه، ۲۵ درصد صادرات غیرنفتی و ۹۰ درصد مواد اولیه مورد مصرف در صنعت را بخش كشاورزی فراهم می‌كند.
شرایط خاص اقلیمی كشور ایران كه شامل خشكی و «پراكنش» نامناسب زمانی و مكانی بارندگی است، یك واقعیت گریزناپذیر است كه تولید موادغذایی و كشاورزی پایدار را وابسته به استفاده صحیح و منطقی از منابع آب محدود كشور كرده است. در همین زمینه میتوان گفت كه آب آبیاری مهمترین نهاده كشاورزی است. در كشور ما ۵۹ درصد از اراضی نیاز به آبیاری دارند كه در دنیا این رقم ۱۶ درصد است. همچنین در ایران تولیدات غذایی از اراضی آبی ۸۹ درصد و از اراضی دیم ۱۱ درصد است.
در صورتی كه در دنیا تولیدات غذایی از اراضی آبی ۴۰ درصد و از اراضی دیم ۶۰ درصد است. هر ساله توسط وزارت جهاد كشاورزی، كشاورزان نمونه براساس میزان برداشت محصول در واحد سطح معرفی شده و به آنان جوایزی تعلق می‌گیرد بدون آنكه میزان آب مصرفی منطقه مورد كاشت محصول و میزان استفاده از نهادهای كشاورزی مورد بررسی قرار گیرد.
از مجموع آب مصرفی (۱۳۰ میلیارد متر مكعب در سال) حدود ۹۳ درصد در بخش كشاورزی (با راندمان آبیاری ۳۰ درصد) بشش درصد در بخش شرب و بهداشت و یك درصد در بخش صنعت مصرف میشود. ۶۱ درصد آب مصرفی در بخش كشاورزی از منابع آب زیرزمینی است. این مساله با توجه به وجود بحران در سفره‌های آب زیرزمینی، پیامدهای تخریبی جبران‌ناپذیری به همراه خواهد داشت.
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست