از هر ۴ نفر یکی واریس دارد

علل و راه حل واریس

بیماری واریس که به دلیل کم‌تحرکی افراد جامعه به‌خصوص نزد زنان در حال گسترش است، از شایع‌ترین بیماری‌های عروقی در کشور ماست. علت اصلی ابتلا به این بیماری، صدمه دیواره رگ و اختلال در عملکرد جریان خون است که به صورت رگ‌های دراز، گشاد شده و پر پیچ‌‌وخم و اغلب در سطوح اندام تحتانی پدیدار می‌شود...

حدود ۲۵ درصد افراد جامعه به واریس مبتلا هستند که این رقم در مورد زنان به بیش از ۵۰ درصد می‌رسد. کم‌تحرکی، افزایش سن، مصرف داروهای هورمونی، وراثت و ایستادن یا نشستن‌های طولانی از عوامل اصلی ایجاد واریس به شمار می‌آیند. در این مطلب در مورد دلایل، علایم و راه‌های درمان واریس گفته‌ایم.

در مورد علت تشکیل وریدهای واریسی و پیشرفت آنها چند عامل مهم مطرح شده‌ و وراثت مهم‌ترین علت زمینه‌ای واریسی شدن وریدها، شناخته شده است. هورمون‌های زنانه در جنس مونث با تاثیر بر عروق سطحی اندام تحتانی از عوامل مهم ایجاد واریس هستند بنابراین واریس در بین خانم‌ها نسبت به آقایان شیوع بیشتری دارد. هورمون پروژسترون، انقباض عضلات صاف جدار عروق را مهار می‌کند و باعث اتساع و گشاد شدن آنها می‌شود. افزایش این هورمون‌ها در دوران بارداری، واریس را به یکی از شکایت‌های شایع این دوره به‌خصوص در ۳ ماهه اول ( ۷۰ تا ۸۰ درصد) تبدیل می‌کند. بارداری، با اثر فشاری بر وریدهای اندام تحتانی، برگشت خون به سمت بالا را هم دچار اختلال می‌کند و نیروی جاذبه از دیگر عوامل مهم است. از طرفی به مرور زمان و به دنبال ایستادن‌های مکرر و طولانی‌مدت، خون در عروق اندام تحتانی جمع می‌شود و به دلیل فشار ناشی از وزن این ستون خون، اتساع وریدی و نارسایی دریچه‌های مسوول یک طرفه کردن جریان خون رخ داده که خود چرخه معیوبی را ایجاد می‌کند و به این ترتیب واریس تشدید می‌شود. سن فرد نیز عامل مهمی ‌است که باید در نظر داشت؛ با افزایش سن، خطر ابتلا به واریس بیشتر می‌شود.

● علایم و نشانه‌های واریس

در خیلی از افراد، بیماری واریس پا هیچ نوع ناراحتی‌ای به وجود نمی‌آورد و بیماران فقط از ظاهر پا ناراحت هستند. در گروهی، علایم خفیف تا شدید دیده می‌شود و در تعداد محدودی واریس می‌تواند عوارض خطرناکی داشته باشد. علایم بالینی بیماران دچار واریس کاملا متغیر است. بیشتر وریدهای واریسی بدون علامت هستند و فقط از جنبه زیبایی به توجه پزشکی نیاز دارند. در صورت علامت‌دار شدن، احساس درد، خستگی، پری و سنگینی در ساق پاها به‌خصوص متعاقب ایستادن به مدت طولانی، وجود دارد. گاهی تورم در مچ پا دیده می‌شود. این نشانه‌ها، با گذشت زمان پیشرفت می‌کنند و بدتر می‌شوند. معمولا بالا گرفتن پاها، باعث بهبود نشانه‌ها و تسکین نسبی بیمار می‌شود. واریس با علایمی‌ مانند ناراحتی و احساس سنگینی در ناحیه ساق پا همراه است؛ این شرایط و دردها به‌خصوص در دوران عادت‌ماهیانه آزاردهنده‌تر می‌شوند. وجود وریدهای متسع و پیچ‌در‌پیچ در اندام تحتانی و ایجاد زخم زیر پوست ساق پا نیز از دیگر علایم بالینی این بیماری هستند.

● اگر واریس‌ کنترل نشود...

در صورت کنترل‌نشدن بیماری، واریس درنهایت درد عضلات پا و احساس سنگینی بروز می‌کند. در صورت پیشرفت بیماری، بیمار شب‌ها دچار سنگینی عضلات، کوفتگی و درد می‌شود و ناچار خواهد بود برای تسکین درد، پاهایش را بالاتر از سطح قلب خود قرار دهد. با پیشرفت واریس، بیماری خود را به شکل تغییر رنگ (لکه‌های قهوه‌ای)‌ و چرمی‌شکل شدن پوست نشان می‌دهد که درنهایت به ایجاد زخم‌های واریسی می‌انجامد که خود‌به‌خود در قسمت‌های تحتانی ساق پا به وجود می‌آیند و به راحتی قابل علاج نیستند. اگر تورم بیش از حد باشد یا پوست روی وریدهای واریسی پوسته‌پوسته یا زخمی شود و یا تغییر رنگ دهد یا مستعد خونریزی شود، احتمال ابتلا به درماتیت (التهاب پوست)‌ ناشی از توقف خون در رگ وجود دارد. اگر وریدهای واریسی قرمزرنگ هستند، باید به پزشک مراجعه شود زیرا احتمال دارد فرد به فلبیت (التهاب رگ)‌ مبتلا شده باشد، بنابراین بهتر است در هر مرحله‌ای از بیماری به پزشک مراجعه کند.

● پیشگیری و درمان

بیمارانی که گرفتار آثار واریس شده‌اند و خانم‌هایی که در ابتدای دوران بارداری هستند، باید اقدام‌هایی برای پیشگیری و درمان بیماری انجام‌ دهند. پوشیدن جوراب‌های الاستیک تا ناحیه زیر زانو هم می‌تواند موثر باشد. درمان‌های دارویی نیز برای جلوگیری از پیشرفت واریس و درمان آن وجود دارند. این داروها با بازسازی و ترمیم جدار عروق آسیب‌دیده، در مراحل ابتدایی بیماری، اثر درمانی کامل دارند و در مراحل بعدی از پیشرفت بیماری به نحو قابل‌ملاحظه‌ای جلوگیری می‌کنند. از موثرترین داروهای موجود در جهان که خوشبختانه در فهرست داروهای ژنریک کشور ما هم موجود است، می‌توان به «دوکسیوم» اشاره کرد.

● بخورنخورهای واریس

درمان یبوست، گام نخست در بهبود این بیماری است. یبوست فشار وارد بر سیاهرگ‌های ساق پا را افزایش می‌دهد و باعث تشکیل واریس می‌شود.

برای حجیم کردن مدفوع و پیشگیری از یبوست، مصرف غلات صبحانه سبوس‌دار، نان سبوس‌دار، ‌پاستا و برنج توصیه می‌شود. غلات غنی از فیبر نامحلول، مدفوع را حجیم می‌کنند و آب را در خود نگه‌می‌دارند بنابراین مدفوع نرم‌تر و آسان‌تر دفع می‌شود و فشار کمتری به وریدهای پا می‌آید. افزایش دریافت فیبر در رژیم غذایی باید همراه با افزایش دریافت آب، حداقل به میزان ۶ لیوان در روز باشد.

مصرف سبزی‌های دارای برگ سبز و انواع کلم با تامین فیبر نامحلول به‌خصوص در دوران بارداری، اهمیت دارد زیرا در این زمان، سطوح بالای هورمون پروژسترون باعث آهسته کردن انقباض‌های روده بزرگ می‌شود و احتمال بروز یبوست را افزایش می‌دهد.

مرکبات به‌خصوص پرتقال و گریپ‌فروت، شاتوت، توت‌فرنگی، فلفل‌دلمه‌ای و انواع سبزی‌های دارای برگ‌سبز تامین‌کننده ویتامین C هستند. این ویتامین برای حفظ استحکام کلاژن ضروری است. کلاژن ماده‌ای است که به حفاظت از دیواره رگ‌ها کمک می‌کند. فقدان ویتامین C در رژیم غذایی باعث پارگی وریدهای کوچک و بدتر شدن واریس می‌شود.

مصرف عصاره شاتوت در افراد دچار واریس، نشت دیواره نازک رگ‌های خونی را کاهش می‌دهد. این عصاره دارای آنتی‌اکسیدان‌هایی به نام آنتوسیانیدین است که به بهبود بافت پیوندی آسیب‌دیده کمک می‌کند. مصرف میوه شاتوت نیز اثر مشابهی در رفع این مشکل دارد.

کره، مارگارین، روغن‌ها، کیک، شیرینی، شکلات، پای و بیسکویت سرشار از چربی و مقدار زیادی انرژی هستند و احتمال افزایش وزن و واریس وریدی را افزایش می‌دهند.

هر غذایی که در فرد باعث بروز یبوست می‌شود، برای واریسی‌ها خطر دارد و باید به میزان کمتر یا به طور ترکیبی همراه با غذاهای ملین مصرف کرد. اصلی‌ترین مواد غذایی ملین، آلو، انجیر و زرشک هستند.

منبع: webMD

ترجمه:حسین صرافی