به خدا و جهان خلقت خوش بین باش

حُسن ظن به خداوند بزرگ که از برترین مراتب است و در آیات و روایات فراوانی نسبت بدان ترغیب شده, راهی به سوی تفکر مثبت است که از عقل برمی خیزد زیرا خداوند متعال عاقبت کارها را به خوبی می داند و از ما به خودمان مهربان تر است اگر انسان معتقد باشد آنچه خداوند برایش پیش آورده و آنچه به تأخیر انداخته, برای او بهتر است, گرچه دلخواه وی نباشد, مثبت فکر می کند اگرچه به دلیل جهلش نتواند کارهایی را که برخلاف میلش روی داده است توجیه کند

حُسن ظن به خداوند بزرگ که از برترین مراتب است و در آیات و روایات فراوانی نسبت بدان ترغیب شده، راهی به سوی تفکر مثبت است که از عقل برمی‌خیزد؛ زیرا خداوند متعال عاقبت کارها را به خوبی می‌داند و از ما به خودمان مهربان‌تر است. اگر انسان معتقد باشد آنچه خداوند برایش پیش آورده و آنچه به تأخیر انداخته، برای او بهتر است، گرچه دلخواه وی نباشد، مثبت فکر می‌کند؛ اگرچه به دلیل جهلش نتواند کارهایی را که برخلاف میلش روی داده است توجیه کند.

در نهج‏البلاغه از همان خطبه اول توجه مثبت به صفات خداوند را آغاز نموده است: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَا یَبْلُغُ مِدْحَتَهُ الْقَائِلُونَ...»؛ ستایش مخصوص خداوندی است که ستایشگران از مدحش عاجزند. در این توصیف‏های مثبت که در سراسر نهج‏البلاغه آمده است، رغبت و خوش‏بینی به خدا موج می‏زند.ذکر خداوند یعنی: «توجه» ذهنی و به زبان آوردن ویژگی‏های خداوند که همه مثبت و سازنده هستند. پس ذکر خداوند نیز نوعی توجه به امور مثبت است که خداوند و صفات مثبت او باشد: «أَفِیضُوا فِی ذِکْرِ اللَّهِ فَإِنَّهُ أَحْسَنُ الذِّکْر» دائم به یاد خدا باشید که بهترین ذکرهاست. فرد بدبین غافل است؛ چون به خداوند به عنوان منبع خوبی‏ها توجه ندارد.تمام اعمال عبادی ما نوعی توجه دادن انسان به ویژگی‏های خالق جهان است؛ ویژگی‏هایی نظیر رئوف، رحیم، خالق و قادر که همگی مثبت هستند.

برخی افراد بدبین عدالت خدا را زیر سوال می‏برند که خداوند به آنان امکانات برابر با دیگران عطا نکرده است، اما نهج‏البلاغه می‏گوید: «ارتفع عن ظلم عباده و قام بالقسط فی خلقه»؛ [خداوند] بالاتر از آن است که بر بندگان خود ستم کند، درباره مخلوقاتش به عدل و داد رفتار می‏کند.از امام رضا (علیه السلام) روایت شده که فرمود: «أَحْسِنِ الظَّنَّ بِاللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ أَنَا عِنْدَ ظَنِ‏ عَبْدِیَ‏ الْمُوْمِنِ بِی إِنْ خَیْراً فَخَیْراً وَ إِنْ شَرّاً فَشَرّاً.» (تفسیر نور الثقلین ج ۵، ص ۹۱)؛ نسبت به خداوند حُسن ظن داشته باش، چه خداوند عزوجل می‌فرماید: من نزد حُسن ظن بنده مومنم هستم، اگرنیک باشد، نیک و اگر بد باشد، بد هستم. از امام جواد (علیه‌السلام) نقل شده است که فرمود: «در کتاب علی بن ابیطالب‌(علیه السلام) یافتیم که رسول خدا(ص) در حالی که بر منبر بود فرمود: «سوگند به خدایی که جز او خدایی نیست، به هیچ مومنی خیر دنیا و آخرت داده نشد مگر به خاطر حُسن ظن و امیدواریش نسبت به خدا و اخلاق نیک و پرهیز از غیبت کردن مومنان و سوگند به خدایی که جز او خدایی نیست، خداوند هیچ مومنی را بعد از توبه و استغفار عذاب نمی‌کند مگر به خاطر بدگمانیش نسبت به خدا و کوتاهی در امیدواری به خدا و بدرفتاری و غیبت کردن از مومنان ...» (مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی‏، ج ۷۰، ص ۳۹۴.)حُسن ظن به «جهان خلقت» حالتی است که موجب شادی دائمی و خشنودی خداوند متعال می‌شود و از بهره‌های آن در دنیا زندگی راحت و خوب و رضایت‌بخش است. در دعا می‌بینیم که امام (علیه السلام) می‌فرماید: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ إِیمَاناً تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی وَ یَقِیناً حَتَّی أَعْلَمَ أَنَّهُ لَا یُصِیبُنِی إِلَّا مَا کَتَبْتَ لِی وَ رَضِّنِی بِمَا قَسَمْتَ لِی.»؛ بارخدایا از تو ایمانی می‌خواهم تا بدانم که به من نرسد جز آنچه تو برای من نوشتی و راضی دار مرا به همان زندگانی که قسمتم کردی.این حالت موجب می‌شود تا انسان، بلاها و مصیبت‌ها را از الطاف خفیّه بداند. همانطور که خداوند متعال می‌فرماید:(وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرینَ،الَّذینَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصیبَةٌ قالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ،أُولئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَةٌ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ.) (بقره/ ۱۵۵-۱۵۸)؛ و قطعاً شما را به چیزی از [قبیل] ترس و گرسنگی و کاهشی در اموال و جانها و محصولات می‌آزماییم؛ و مژده ده شکیبایان را: [همان] کسانی که چون مصیبتی به آنان برسد، می‌گویند: «ما از آن خدا هستیم و به سوی او باز می‌گردیم.» بر ایشان درودها و رحمتی از پروردگارشان [باد] و راه یافتگان [هم] خود ایشانند.

در حقیقت، «صفا» و «مروه» از شعائر خداست [که یاد آور اوست]؛ پس هر که خانه [خدا] را حج کند، یا عمره گزارد، بر او گناهی نیست که میان آن دو سعی به جای آورد و هر که افزون بر فریضه، کار نیکی کند، خدا حقّ شناس و داناست.یکی از انواع بدبینی، بدبینی نسبت به جهان است. در روانشناسی، این بدبینی را بدبینی فلسفی می‌نامند. توجه به زیبایی‌ها و شگفتی‌های عالم خلقت روزنه ذهن انسان را روی یک خوش‌بینی واقعی باز می‌کند. امام علی (علیه السلام) می‌فرماید:«أَ لَا یَنْظُرُونَ إِلَی صَغِیرِ مَا خَلَقَ کَیْفَ أَحْکَمَ خَلْقَهُ وَ أَتْقَنَ تَرْکِیبَهُ وَ فَلَقَ لَهُ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ سَوَّی لَهُ الْعَظْمَ وَ الْبَشَرَ انْظُرُوا إِلَی النَّمْلَةِ فِی صِغَرِ جُثَّتِهَا وَ لَطَافَةِ هَیْئَتِهَا ...»این حالت موجب می‌شود که انسان این نظام را کامل‌ترین و بهترین و زیباترین نظام بداند و در آن هیچ عیب و نقص و زشتی را نبیند.

فاطمه زین الدینی