معرفی اطلس کلانشهر تهران

اطلس جدید کلانشهر تهران به نوعی رصد دوره ای این کلانشهر در قالب نقشه های آماری, توصیفی و تحلیلی همراه با متن های توضیحی و تحلیلی است

اطلس جدید کلانشهر تهران به نوعی رصد دوره ای این کلانشهر در قالب نقشه های آماری، توصیفی و تحلیلی همراه با متن های توضیحی و تحلیلی است. شاید مهمترین وجه کاربردی اطلس جدید کلانشهر تهران، ارایه تصویری بصری _ تحلیلی از وضعیت جاری و گذشته این کلانشهر به برنامه ریزان و مدیران شهری تهران باشد تا اختلافات فضایی و مکانی موجود را به روشنی استنباط کنند و قادر باشند تا در قالب نگرشی فضایی، برای چالش ها و نقاط قوت و ضعف شهری در حوزه های مختلف مورد بحث، تصمیمات مناسب تری اتخاذ نمایند. البته قابل ذکر است اطلس فوق به نحوی تدوین شده که قابل بهره برداری برای طیف وسیعی از کاربران عمومی و تخصصی باشد. در همین خصوص در طراحی و کارتوگرافی این مستند تلاش شده از مفاهیم و روش هایی استفاده شود که در عین تخصصی بودن، برای شهروندان و سایر علاقمندان نیز قابل استفاده باشد.

این اطلس از این جهت که وضعیت و خصوصیات عمومی شهر بر اساس شاخص های مختلف و ابعاد گوناگون را مورد ارزیابی قرار داده و نقشه های آن، به نوعی نمایه و شاخصی برای هر منطقه شهری است، می تواند برای شهروندان تهرانی جذاب و جالب باشد. در ارایه این کار، همچنین تلاش شده تا تحلیل های تفسیری نقشه حتی المقدور محدود باشد تا وضعیت این کلانشهر از خود نقشه قابل درک و استنباط باشد و از هرگونه القای نظر یا پیش داوری در مورد شاخص های مختلف پرهیز شود. در تهیه داده های مورد نیاز اطلس، سعی شده از منابع رسمی و دست اول به ویژه داده های سرشماری نفوس و مسکن سال ۷۵و ۸۵ استفاده شود. در عین حال برخی داده های رسمی ارایه شده توسط سازمان های تخصصی نیز ملاک عمل بوده است.

با این همه، در صورت فقدان اطلاعات و ضرورت بهره گیری از سایر منابع اطلاعاتی، داده های اخذ شده از این منابع مورد ارزیابی کیفی قرار گرفته اند. برخی از اطلاعات با استفاده از روش های آماری به صورت تصادفی چند مرحله ای انتخاب و مورد بازدید و کنترل زمینی قرار گرفته و گزارش های تخصصی در این زمینه تدوین و با حضور متخصصین صاحب نظر در حوزه مربوط، در مورد نحوه استفاده از اطلاعات تصمیم گیری لازم صورت می پذیرفت. از مزایای این اطلس می توان به محصول نهائی آن اشاره کرد که به سه صورت چاپی (مجموعه حاضر)، نسخه الکترونیک قابل ارائه روی لوح فشرده و ارائه روی شبکه جهانی اینترنت atlas.tehran.ir آماده شده است. همچنین در تهیه محصولات مختلف تلاش شده تا از استانداردها و معیارهای ثابت استفاده شود.

سایت و کتاب هر دو دارای فصل بندی های مشابه با اطلاعات جامعی در باره هر کدام از این فصل هاست که عبارتند از سرزمین، جمعیت و مهاجرت، آموزش، فعالیت و اشتغال، مسکن، حمل و نقل، خدمات شهری، شهرسازی و کیفیت زندگی در هر کدام از این فصل ها با استفاده ار نقشه ها و نمودارها و جداول دوره ای و مقایسه ای به بررسی روند تغییر و تحولات در طول دهه های اخیر شهر تهران پرداخته شده است. در همین راستا در بعضی از فصول، اطلاعات اطلس قبلی کلانشهر تهران که بر پایه اطلاعات آماری سالهای ۱۳۶۵ و ۱۳۷۵ شکل گرفته بود با تلفیقی از اطلاعات آماری سال ۱۳۸۵در اطلس جدید، نشان دهنده روند تغییرات سال های اخیر می باشد. البته در این اطلس در برخی موضوعات مثل کیفیت زندگی، تسهیلات و تجهیزات شهری و یا شهرسازی به نقشه های سال ۸۵ اکتفا نشده و اطلاعات این بخش ها تا سال ۸۸ در اطلس گنجانده شده است.

برای استفاده متخصصین این نکته قابل ذکر است که برای ارائه موضوع در بهترین وضعیت، در برخی نقشه ها از انواع آنالیزهای فضایی و آمار فضایی بهره گرفته شده و همچنین برخی از تحلیل ها بر مبنای مدل ها و روش های آماری انجام شده است. در نهایت برای هر نقشه تحلیل هایی همراه با روش محاسبه برای درج در اطلس تدوین شد تا پس از کنترل نهایی گزارش های هر کارگروه و بازخوانی متن، اصلاح و ویرایش بر روی آن ها انجام شود. در انتها، براساس استانداردهای کارتوگرافیک و شاخص های تحلیلی و هماهنگی بین نقشه های مختلف هر فصل، نقشه های مناسب برای درج در اطلس توسط کارگروه کارتوگرافی تهیه شده است.

همچنین نسخه انگلیسی این اطلس که توسط جمعی از اساتید ایرانی مقیم خارج از کشور که هم به زبان انگلیسی و هم به موضوعات تخصصی اطلس مسلط هستند نیز تهیه و تدوین شده است. در انتها باید گفت که اطلس کلانشهر تهران به اجمال، پژوهشی کاربردی است که با توجه به استفاده از شاخص های مختلف علمی، برای محققین و پژوهشگران شهری و علاقه مندان به تحولات شهری تهران کاملاً قابل استفاده است. هدف از تهیه آن نشان دادن پویایی ها، تحولات و ویژگی های مکانی، مولفه های اقتصادی، فرهنگی و کالبدی کلانشهر تهران در مقاطع مختلف زمانی و به صورت مقایسه ای و تحلیلی می باشد.