مزدک

جنسیت: مرد
نام پدر: بامداد
تولد و وفات: ( ... - ۵۲۸/۵۲۹) قمری
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: بانی دیم
اصل وی ایرانی بود و منشاء او به قولی مذاریه یا ماذرایا ماذریه ، در کرانهٔ …

جنسیت: مرد
نام پدر: بامداد
تولد و وفات: ( ... - ۵۲۸/۵۲۹) قمری
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: بانی دیم
اصل وی ایرانی بود و منشاء او به قولی مذاریه یا ماذرایا ماذریه ، در کرانهٔ دجله ، و به قولی استخر پارس و به قول دیگر نسا ، از توابع خراسان بود. وی در زمان قباد بن فیروز می‌زیست و تربیت یافته و شاگرد یک مانوی به نام بوندس ، پسر خرگان ، بود که چندی در روم و ایران به نشر آئینی به نام درست‌ دین پرداخت ، به‌‌‌همین علت بعضی آئین او را به این آئین منسوب کرده‌اند. به هر صورت دین مزدک ظاهراً تفسیر تازه‌ای بود از آئین زرتشت و شاید از تأثیر آئین مانی خالی نبود. البته مخالفانش خواسته‌اند با انتساب او به مانویت خاطرهٔ وی را از اذهان زرتشتی مذهبان منفور بدارند. به‌‌‌طور کلی مزدک به تساوی و اشتراک املاک اعتقاد داشت که برای حصول به این منظور می‌بایست افزونی مال اغنیا را بگیرند و به فقرا بدهند. قباد نیز برای شکستن قدرت نجبا و روحانیون با مزدک هم عقیده و هم‌رأی شد. ولی در نهایت کار بالا کرفت و مزدکیان بر علیه قباد شوریدند و او را خلع کردند و برادرش جاماسب را برگزیدند ، ولی او با کمک هیاطله دوباره به حکومت رسید و پس از آن به مبارزه با مزدک پرداخت. عاقبت مزد ک و عده‌ای از پیروانش در مجلس مناظره‌ای که قباد تشکیل داد مغلوب و به اعدام محکوم شدند. به روایتی انوشیروان بن قباد آنان را محکوم به اعدام کرد. بعضی از مورخین اسلامی کتابی را به مزدک نسبت داده‌اند که به وسیلهٔ ابن مقفع به عربی ترجمه شده ، ولی ظاهراً از بین رفته است.