تاریخ آمریکا و بریتانیا

مروری بر جلد ۵ و ۶ تاریخ ترسناک

کتاب امپراتوری بریتانیا به قلم تری دیری با ترجمه مهرداد تویسرکانی که توسط نشر افق در سال ۱۳۸۶ چاپ شده است روایت سر راستی است از وقایع تاریخی. که بدون شاخ و برگ و بی‌آنکه نویسنده قصد داشته باشد با استفاده از زبانی پرطمطراق مخاطب نوجوان را دچار سردرگمی کند نوشته شده است. کتاب با تعریف پوست کنده‌ای از واژه <‌امپراتور> ‌شروع می‌شود.

البته نویسنده سعی می‌کند تا در عین وفادار بودن به تاریخ و آنچه در صفحات گذر زمان درج شده،‌ از ادبیات خشک کتاب‌های تاریخی دوری کند.

پس شاید این یکی از نکاتی باشد که شما به راحتی بتوانید کتاب را بخوانید و از آن لذت ببرید، چون یکی از مولفه‌های ادبیات کودک و نوجوان نزدیک شدن به زبان این گروه سنی است.

مولفه‌ای که در این کتاب به خوبی رعایت شده است و تری دیری با حفظ زبان روایت گونه خود، تا مرز نزدیک شدن به ذهنیت مخاطب نوجوان خود پیش می‌رود. از این روست که امکان هم‌ذات پنداری با قهرمانان این کتاب که همان شخصیت‌های تاریخی هستند فراهم می شود. مترجم کتاب هم برای نیل به هدف ساده نویسی، از جملا‌ت و عباراتی استفاده کرده که گزندی به بافت کلی این اثر وارد نکند.

روبافت این کتاب،‌تاریخ است و هسته آن نیز علا‌وه بر تاریخ، ‌روایتی ادبی را هم شامل می‌شود. از دیگر مشخصه‌های این کتاب، ‌رفع ابهام از تاریخ است.

با توجه به این فرضیه که تاریخ را قوم غالب می‌سازد، ‌این کتاب تلا‌ش می‌کند تا پاره‌ای از کج‌اندیشی‌ها را تصحیح کند.

به عنوان نمونه در صفحات ابتدایی کتاب و آنجا که صحبت از <اینوئیت> هات یا همان اسکیموها می‌شود، مولف تلا‌ش می‌کند به مخاطب بگوید که این افراد وحشی و آدم‌کش نیستند بلکه مردمانی سخت کوشند که با همزیستی مسالمت‌آمیز با طبیعت، گذران عمر می‌‌کنند؛ نه تعبیر آن کاشف بریتانیایی که می‌گفت: <آنها در غار زندگی می‌کنند و هم‌چنین نه میز دارند، نه بشقاب و نه حتی رومیزی>!

نویسنده علا‌وه بر این سعی کرده از ادبیات امروز، کلمات تاریخ را به‌گونه‌ای همه فهم روایت کند و از طرفی تلا‌ش می‌کند تا به شکلی هنرمندانه مخاطبان خود را به نتیجه‌گیری اخلا‌قی هدایت کند، او سعی می‌کند تا رفتارهای غیر انسانی و عادت‌های امپراتوری را به گونه‌ای نشان بدهد که مخاطب نوجوان هیچگاه کریه بودن این رفتارها را فراموش نکند، آن هم با ظریف‌ترین شیوه ممکن.

‌ در جلد ششم، تری دیری به تاریخ آمریکا می‌پردازد. به این جمله گوش کنید: <اگر او را بگیرم، ‌اول آن پای آمریکایی‌اش را می‌برم و با احترام به خاک می‌سپارم و بعد... بقیه هیکلش را دار می‌زنم.>

تری‌دیری مثل بقیه کتاب‌های این مجموعه از ساده‌نویسی استفاده کرده تا تاریخ یانکی‌ها را به تصویر بکشد.

به عنوان مثال به جمله بالا‌ اشاره می‌کنم که تامس جفرسون آن را در مورد بندیکت آرنولد به زبان آورده است که نامش در تاریخ آمریکا به عنوان یک خائن ثبت شده.

چند سطر پایین‌تر در همین کتاب این عبارت نقش بسته: <می‌بینین؟ خائن نزد همه خائنه>! دیگر نیازی نیست بیش از این درباره‌خیانت و خائن توضیح داد چرا که تری دیری با زبانی تمثیلی این حقیقت را عیان کرده است.

نویسنده در عین حال تلا‌ش کرده تا با ارائه تصاویری ساده و حقیقی و قابل لمس مفاهیم تاریخی را ارائه دهد.

از نکات دیگر این مجموعه می توان به روش معرفی آن اشاره کرد. <جان اروینگ> منتقد سرشناس نیویورک تایمز درباره‌معرفی با برجسته کردن پلشتی‌ها می‌نویسد: <‌یکی از شیوه‌های ثبت یک واقعه در ذهن مخاطب، عیان کردن پلشتی‌ها و زشتی‌های یک اثر یا خالق آن است. این کار مانند به کار بردن افعال معکوس در هر زبانی می‌تواند موثر باشد.>

در جایی دیگر از این کتاب باز هم می‌توان این واقعیت را درک کرد. آنجا که نویسنده به زندگی <بیلی کید> معروف می‌پردازد.

همان گانگستری که غربی‌ها او را نماد سرکشی می‌دانند اما آنچه در کتاب پت گرت -که زندگینامه بیلی است- آمده چیزی نیست جز خیال‌بافی‌های گرت.

می‌خواهید بدانید چرا؟ ‌باید زحمت مطالعه این مجموعه را قبول کنید و به جای خواندن صفحات ملا‌ل آور کتاب‌های تاریخ،‌گشتی مفرح بزنید در هزارتوی گذشت زمان. آن هم با مجموعه تاریخ ترسناک.

علیرضا کیوانی نژاد