انتقاد «پرویز مشکاتیان» از ضعف آهنگسازی در موسیقی معاصر

موسیقی یا آهنگسازی این نیست که یک صوت را به ریتم بکشیم و بعد به شنونده بدهیم یا یک ملودی را که در یک جایی در گوشمان رفته باشد به نت بکشیم و بگوییم ما ساختیم و بدتر این که این روزها ملودی های زیبای آذری, خراسانی, گیلکی, کردی و لری را برمی دارند و با گذاشتن شعر فارسی روی آن و لقب سازنده آن را به خود دادن, مرتبا از صدا و سیما پخش می کنند

پرویز مشکاتیان آهنگساز و نوازنده سنتور در خصوص آهنگسازی‌های نابه جا در موسیقی امروز اظهار داشت: موسیقی یا آهنگسازی این نیست که یک صوت را به ریتم بکشیم و بعد به شنونده بدهیم یا یک ملودی را که در یک جایی در گوشمان رفته باشد به نت بکشیم و بگوییم ما ساختیم و بدتر این که این روزها ملودی‌های زیبای آذری، خراسانی، گیلکی، کردی و لری را برمی‌دارند و با گذاشتن شعر فارسی روی آن و لقب سازنده آن را به خود دادن، مرتبا از صدا و سیما پخش می‌کنند.

این نوازنده سنتور با بیان اینکه ما آهنگساز کم داریم،گفت: متأسفانه برخی شناختی از شعر، ریتم و تلفیق شعر با آهنگ ندارند و یک ملودی دست چندم را می‌گیرند و تکرار می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه هنر به خصوص موسیقی می‌تواند در پسند مخاطب دخیل باشد،ادامه داد: موسیقی می‌تواند مخاطب را به سمت اعتلا و زیبایی بکشاند اما متأسفانه در حال حاضر این مسئله کاملا برعکس است و قطعاتی پخش می‌شود که ما تعجب می‌کنیم.البته همه اینها به تعلیم و آموزش برمی‌گردد.در دانشگاه واحد موسیقی داریم و دانشجویان دلشان خوشش است که لیسانس موسیقی می‌گیرند اما بعدش چه کار می‌کنند؟

سرپرست گروه عارف با بیان اینکه موزیسین تربیت کردن راه و روش دیگری دارد،اظهار داشت: اگر زمینه های آموزش درست باشد و به دانشجویان زیبایی را بنمایانید بعد از فارغ‌التحصیلی کمتر از این هنر دور می‌شوند.

وی با اشاره به مرکز سابق حفظ و شاعر موسیقی و نبود چنین مرکزی در این دوره گفت: همه اینها زنجیروار به هم وصل است وقتی به هنرهای زیبا بروید و ببینید مواد درسی که حتی در افغانستان هم کنار گذاشته شده در آن تدریس می‌شود و کمتر مواردی را در زمینه چگونگی برخورد استاد و شاگرد نمی‌دانند و به راحتی شاگرد به استاد توهین می‌کند، دیگر حاضر نخواهید شد در چنین مرکزی مشغول کار شوید.

این آهنگساز افزود:خانه از پای بست ویران است و همین چند تا موزیسین که امسال به روی صحنه رفتند به هیچ عنوان حاضر نیستند در یک محیط آموزش سست پای بگذارند.

● نغمات از کلمات راز آلوده‌ترند

در خصوص خواننده سالاری در موسیقی ایرانی و سایه انداختن آن روی کلیت موسیقی گفت:نغمات از کلمات راز آلوده‌ترند. یعنی ارتباط پیدا کردن با نغمه شناخت ،گوش مسلح و ظرایفی می‌خواهد که در ارتباط با کلمه این ابزار را نمی‌خواهد. زمانی که کلمه دست خواننده است ،کلام و پیام صریح آهنگساز دست خواننده است که با طیف گسترده تری از مردم ارتباط برقرار می‌کند.بنابراین نباید از این مسئله ناراحت شد و واژه‌ خواننده سالاری را استفاده کرد.

وی ادامه داد: اگر موسیقی زیر نباشد چیزی بالا نخواهد بود. همیشه یادمان باشد نغمات از کلمات راز آلوده‌ترند و برای ارتباط برقرار کردن با آن یک ممارست، پیشینه و شناختی می خواهد.

این آهنگساز افزود:کسانی که موسیقی بی کلام دوست دارند بسیار پای قرص ترند از کسانی که موسیقی باکلام دوست دارند .یعنی اینکه شناخت عمیق از موسیقی پیدا می‌کنند و پیامی که خودشان می خواهند از موسیقی می گیرند نه پیامی که موسیقی با کلمه به آنها می‌دهند و این است که موسیقی نمی‌تواند با ژرفای رازآلودی که دارد با تمام جامعه ارتباط برقرار کند در صورتی که کلمه به راحتی می‌تواند این کار را انجام دهد مخصوصا زمانی که با صوت همراه باشد.

مشکاتیان با بیان اینکه ما هم خوشحالیم که مردم خواننده را بیشتر دوست دارند،تصریح کرد: عیب کار از اینجا آغاز می شود که خود سترگ بینی از آن بخش آغاز و مخل انجام کارها می‌گردد وگرنه هیچ موزیسینی بدش نمی‌آید که خواننده‌اش مشهور و مردم او را دوست داشته باشند. اما مشکل از آنجا پیش می‌آید که خود خواننده آن را پیراهن عثمانی برای کوبندگی جریانات پیرامون یا برای پرش نامعقول کند.از اینجاست که اختلاف نظرها و کدورت‌هایش می‌آید.

وی با بیان اینکه خواننده سالاری تاکنون هیچ سایه‌ای بر سر موسیقی نداخته ،ادامه داد: در مورد ما چنین نبوده اما شاید در یک گروه خواننده خیلی ارجح تر از گروه بوده است.

● سنتور سرآمد دیگر سازها نیست

مشکاتیان در ادامه درباره میزان گرایش جوانان به سازهای سنتی به خصوص سنتور گفت: من پیرامون خودم را می بینم و با این نگاه گمان نمی‌کنم گرایش کم باشد.

چون من در حال حاضر وقتی شاگرد ۱۴ ساله‌ام را با ۱۴ سالگی خودم مقایسه می‌کنم،می‌بینم که نسبت به مسائل پیرامویش تواناتر و آگاه تر است و جهان بینی گسترده‌تری دارد.

وی افزود:سنتور به دلیل اینکه هم مضرابی و هم کوبه‌ای است ،بسیار می‌توان روی آن حرکت کرد.این ساز دشواری است ولی دلپذیری‌های زیادی دارد. در خصوص این ساز نسبت به سازهای دیگر بیشتر کتاب،قطعه و آهنگ نوشته‌اند و اکثر سرپرست گروه‌ها سنتور نواز هستند.سنتور سرآمد دیگر سازها نیست اما گستره گسترده‌ای دارد و نوازندگان این ساز قوی هستند.

● قطعات کمی روی اشعار نو ساخته شده است

سرپرست گروه عارف در خصوص تلفیق شعر معاصر و نو با موسیقی گفت:موسیقی برای این هنر اول است که هر قالبی را به خودش می‌پذیرد.متاسفانه کارها روی شعر نو کم شده است.

اگر آهنگسازی در سرایش،گویش و ملودی سازی روی شعر نو ناتوان است نباید به این حساب گذاشت که موسیقی ایران با شعر نو جور نیست.

گفت‌وگو از: سحر طاعتی