اختلال خودگرایی و بیش فعالی در کودکان

همچنان که بچه ها بزرگ می شوند اطلاعات بیشتری به دست می آورند سال های اولیه برای یادگیری اطلاعات تغذیه ای و رشد نگرش مثبت درباره همه غذاها ایده آل هستند, در این بین عوامل متعددی روی تغذیه و در نهایت رشد و تکامل جسمی و ذهنی کودکان دخیل اند

رشد کودک از ۶ تا ۱۲ سالگی به آهستگی ولی باثبات پیش می‌رود که به نسبت آن مصرف غذا نیز در آنان بیشتر می‌شود.

همچنان که بچه‌ها بزرگ می‌شوند اطلاعات بیشتری به دست می‌آورند. سال‌های اولیه برای یادگیری اطلاعات تغذیه‌ای و رشد نگرش مثبت درباره همه غذاها ایده‌آل هستند، در این بین عوامل متعددی روی تغذیه و در نهایت رشد و تکامل جسمی و ذهنی کودکان دخیل‌اند. مثلاً کودکانی که نسبت به برخی گروه‌های غذایی آلرژی دارند و یا حتی به دلیل اشتباهات والدینشان با ذائقه‌های غیرتغذیه‌ای از جمله شورپسند، یا شیرین‌پسند و یا ترش‌پسند پرورش یافته‌اند ممکن است با مشکلاتی حتی در آینده نزدیک مواجه شوند.

البته سهم عوامل روانی و خانوادگی در ایجاد فضای مناسب برای رشد روح و جسم کودکان بسیار زیاد است. حتی کوچک‌ترین عاملی که شاید از نظر بزرگسالان بی‌اهمیت باشد، می‌تواند روی روند رشد کودک اثر بگذارد و آن را تغییر دهد، مثلاً کودکانی که با یکدیگر در محیطی مناسب غذا می‌خورند اغلب غذاهای متنوع‌تر و مغذی‌تری مصرف می‌کنند در مقایسه با هنگامی که به تنهایی غذا می‌خورند. در کنار تمام این عوامل گاهی برخی مشکلات از جمله اختلال پیش‌فعالی و یا از طرف دیگر انزواطلبی بر مشکلات دیگر می‌افزاید.

● بیش‌فعالی (ADHD)

اختلال بیش فعالی و نقص توجه کودکان (Attention Dificit Hyperactivety Disorder) یک مشکل بالینی است که علائم آن عبارتند از فعالیت فیزیکی بیش از حد، بی‌توجهی، عدم تمرکز و عدم تحمل تنهایی. آغاز این علائم معمولاً در قبل از ۷ سالگی است. وقتی بچه وارد دوره آمادگی یا ابتدایی می‌شود ممکن است بیش‌فعالی (اختلال کم‌توجهی) او به عنوان یک مشکل رفتاری تشخیص داده شود. از آنجا که عوامل رژیمی در ایجاد این اختلال موثرند درمان‌های رژیمی متعددی از قبیل رژیم Feingold، حذف شکر، رژیم‌های حذف کننده آلرژی و درمان با ویتامین‌ها ارائه شده است.

در دهه ۱۹۷۰، Feingold مدعی شد که بسیاری از بچه‌ها به‌خاطر حساسیت به سالیسیلات‌ها و رنگ‌های مصنوعی و عطر غذاها بیش‌فعال می‌شوند.او این مواد و مواد محافظ شیمیایی مثل BHA و BHT را در رژیم بچه‌ها حذف کرد علی‌رغم نتایج مثبتی که این روش در ابتدا به دنبال داشت مطالعات بیشتر و دقیق‌تر که در آنها از شاخص‌های رفتاری نیز استفاده شده بود این فرضیه را تایید نکرد البته در سایر تحقیقات وقتی این رژیم همراه با حذف مواد غذایی مضر برای سلامت کودکان ارائه شد مقداری بهبودی رفتار در بچه‌ها مشاهده شد.اغلب شکر به عنوان عامل ایجاد رفتارهای بیش‌فعالانه در بچه‌ها شناخته شده است اما مطالعات کنترل شده این امر را به اثبات نرسانده‌اند.

با این حال اثرات کاهش مصرف شکر (مثل سلامت دندان‌ها و افزایش حجم و دانسیته مواد مغذی در رژیم) بسیار مفید و قابل توجه هستند.تئوری دیگری بیان می‌دارد که متابولیسم تغییر یافته اسیدهای چرب نقش مهمی در بیش‌فعالی به عهده دارد. در یک مطالعه دیده شد غلظت اسیدهای چرب مهمی مثل دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) و آراشیدونیک اسید (AA) در پسرانی که ADHD داشتند در مقایسه با گروه شاهد به‌طور معنی‌دار کمتر بود.همچنین برخی از آن بچه‌ها نشانه‌های کمبود اسیدهای چرب ضروری داشتند، ولی دریافت رژیمی آنها کم نبود.

به هر حال هیچ ارتباط علت و معلولی بین متابولیسم اسید چرب و ADHD دیده نشد.از طرف دیگر بچه‌هایی که آلرژی دارند، شاید برخی از علائم را نداشته باشند (مثل تحریک‌پذیری و عدم توانایی در تمرکز) ولی هنوز این مساله که آیا حذف این مواد از رژیم می‌تواند این علائم را از بین ببرد نیز مورد سوال است. همچنین ارزش درمان با دوزهای بالای ویتامین برای ADHD نیز در مطالعات کنترل‌شده هنوز مشخص نشده است.

همان‌طور که اشاره شد رژیم غذایی در مورد این اختلال به شکل مجهولی در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است. بعضی محققان ادعا می‌کنند که رژیم غذایی فاقد رنگ‌های مصنوعی و طعم دهنده‌های مصنوعی، سالیسیلات‌ها، غذاهای تصفیه‌شده یا ساکارز منجر به بهبود میزان فعالیت و الگوهای خواب غیرطبیعی در کودک می‌شود. با این حال مطالعات پژوهشی کنترل شده فرضیه فوق را اثبات نکردند. به هر ترتیب باید مراقب بود که هر نوع رژیمی که انتخاب شود، باید از نظر تغذیه‌ای و رشد و نمو کودک مناسب باشد.

● خودگرایی و انزواطلبی (ASDs)

ASDs در بین ۵۰۰ کودک فقط یک نفر را تحت‌تاثیر قرار داده و از طریق نقص در سه مقوله رفتاری زیر شناخته می‌شود که عبارتند از؛ تداخلات اجتماعی، ارتباط لفظی و غیرلفظی و فعالیت‌های محدود شده یا تکراری. این اختلالات بر دریافت مواد مغذی در کودکان و عادت‌های تغذیه‌ای آنان تاثیر می‌گذارد.

آنها معمولا فقط غذاهای ویژه‌ای را می‌خورند و حساسیت‌های زیادی به بافت، دما، رنگ و بوی غذا دارند. با وجودی که بیشتر آنها به‌طور طبیعی رشد می‌کنند، رژیم محدود آنها، موجب می‌شود که در معرض خطر دریافت ناکافی یا حاشیه‌ای مواد مغذی باشند.

آنها معمولا از خوردن سبزی و میوه اجتناب کرده و فقط تعدادی از سایر گروه‌های غذایی را مصرف می‌کنند. آنها همچنین در برابر دریافت مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی مقاومت زیادی از خود نشان می‌دهند.

محمد علی پازوکی مهر