فریاد عاشیق های آذربایجان نوید بهار است

مردمان سرزمین آذربایجان وابستگی های ارزشمندی به آداب و رسوم نسل های گذشته خود دارند که آیین های نوروز از جمله موسیقی عاشیقی از مهمترین آنها به شمار می رود

مردمان سرزمین آذربایجان وابستگی های ارزشمندی به آداب و رسوم نسل‌های گذشته خود دارند که آیین های نوروز از جمله موسیقی عاشیقی از مهمترین آنها به شمار می رود.

"آتروپایاکان" یا " آتروپاتان" نام باستانی سرزمینی است که امروزه از آن به عنوان آذربایجان یاد می شود، این سرزمین به عنوان یک ایالت مستقل زیر نظر حکومت مرکزی امپراتوری ایران اداره می شد که مرزهای شمال غربی ایران آن زمان را با همسایگان خود جدا می‌کرد.

برخی از نظریه‌های تاریخی حکایت از آن دارد که این سرزمین محل تولد زرتشت بوده که اگر این نظریه درست باشد باید توجه کرد که آذربایجان به عنوان منطقه ای ویژه زادگاه آداب و رسوم مردمان ایران باستان در طول تاریخ بوده است.

تاثیر و نفوذ آداب و رسوم امپراتوری ایران به منظور داشتن قدرت نظامی و فرهنگی موجب شد با اینکه این منطقه مشترکات فرهنگی بیشتری با منطقه قفقاز(سرزمینی در همسایگی ایران باستان) دارد از ریشه های آداب و رسوم ایرانیان باستان نیز بهره ببرد.

هنر و به ویژه موسیقی به دلیل جذابیت های خود در انتقال مفاهیم همیشه در طول تاریخ مورد توجه ویژه قرار گرفته که این مهم در اجرای آیینی گذشتگان نیز مورد توجه بوده است.

موسیقی نواحی هر منطقه به دلیل سابقه تاریخی و وجود نشان‌های آیینی به عنوان اصلی ترین رپرتوآر موسیقایی سرزمین های مختلف مورد توجه است ، با بررسی موسیقی نواحی آذربایجان نیز می توان دریافت این فرم از موسیقی غنی ترین ریشه های آیینی که نوروز از مهمترین آنها به شمار می رود را در خود جای داده است.

" قپوز" به عنوان ساز ویژه موسیقی نواحی و آیینی سرزمین آذربایجان محسوب می شود ، بیشترین رپرتوآر اجرایی این منطقه توسط عاشیق‌ها که نوازندگان این ساز هستند اجرا می شود که بخش اعظمی از فرهنگ شفاهی موسیقایی را در خود جای داده است.

در منابع تاریخی که غربی آمده که عاشیق ها مردان دل سوخته ای که همیشه در حال سفر بوده اند ساز را به عنوان وسیله ای برای ارتباط غیر مادی با جهان هستی می‌نواختند.

سفرهای آنها موجب می شد که وقایع ، اتفاقات و آیین‌های سرزمین های دیگر را در قالب موسیقی ارائه دهند که این روند به صورت سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر انتقال می یافت، و این مهم در زمان صفویان مورد توجه دربار حکومتی قرار گرفت و موجب تثبیت این روند شد.

آیین های نوروزی از مهمترین رسوم فرهنگی تاریخی این سرزمین است که بر پایه سنتها و آداب و رسوم گذشتگان استوار است، از میان آنها می توان جشن چهارشنبه های اسفندی را نام برد که چهارشنبه ها را در اسفند جشن می گیرند که به ترتیب "۴" چهارشنبه را به نام های جشن باد ،خاک ، آب و آتش نام نهادند که برگزاری آیین چهارشنبه سوری آخر سال که به عنصر آتش اختصاص دارد یادگار همین آداب و رسوم کهن است.

بخش عمده ای از موسیقی عاشیق ها به همین آیین های نوروزی اختصاص دارد که با همراهی ساز بالابان (نوعی ساز بادی دوزبانه مرسوم در تمدن قفقاز) و سازهای کوبه ای "نقاره" و "قاوال" اجرا می شود.

این موسیقی بیشتر در دورهای دو ضربی و سه ضربی نواخته می شود که با حرکات موزون که بر اساس پایکوبی طراحی شده همراه است ، مهمترین مفهوم که این موسیقی به مخاطبان انتقال می‌دهد، تازه شدن طبیعت و ادامه حیات موجودات جهان هستی است که به سبب آن باید به شادی و پایکوبی پرداخت.

با مرسوم شدن موسیقی سطحی فریاد عاشیق ها روز به روز کمتر شنیده می شود که امید است با ترویج موسیقی درون گرا و توجه به این آداب و رسوم کهن همچنان نوید بهار داده شود.