تاریخچه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

پست در ایران تا پیش از سال ۱۲۹۷ به صورت «اداره» بود و تمامی امور پستی در آن زمان توسط همین اداره صورت می گرفت در این سال به سبب موفقیت هایی که به دست آمده بود, ناصرالدین شاه دستور داد تا موسسه پست آن روز به وزارت تبدیل شود و ادارهٔ آن را به امین الملک وزیر وظایف و رئیس دارالشوری سپرد وی یک سال بعد یعنی در سال ۱۲۹۸ از وزارت وظایف و ریاست دارالشوری استعفا کرد تا برای رسیدگی به امور وزارتخانه جدید فرصت بیشتری پیدا کند

● پست

پست در ایران تا پیش از سال ۱۲۹۷ به صورت «اداره» بود و تمامی امور پستی در آن زمان توسط همین اداره صورت می‌گرفت. در این سال به سبب موفقیت‌هایی که به دست آمده بود، ناصرالدین شاه دستور داد تا موسسه پست آن روز به وزارت تبدیل شود و ادارهٔ آن را به امین الملک وزیر وظایف و رئیس دارالشوری سپرد. وی یک سال بعد یعنی در سال ۱۲۹۸ از وزارت وظایف و ریاست دارالشوری استعفا کرد تا برای رسیدگی به امور وزارتخانه جدید فرصت بیشتری پیدا کند. وزارت جدید پست همچنان توسط امین الملک و میرزا رحیم که به معاونت این وزارتخانه منصوب شده بود اداره می‌شد. در ۱۵ جمادی الاولی سال ۱۳۰۳ جزوه‌ای کوچک در ۵۲ صفحه به نام تعرفهٔ ادارهٔ جلیلیهٔ پستخانهٔ ایران با چاپ سنگی منتشر شد. در این رساله نقشه‌هایی از جمیع تلگرافخانه‌ها، پست خانه‌ها و چاپارخانه‌ها و خطوط پستی آن ایام آمده بود. به موجب مندرجات آن رساله، کشور ایران در سال ۱۳۰۳ دارای ۷ خط اصلی و پنج خط فرعی پستی بوده‌است. از این سال به بعد تغییرات عمده‌ای در اداره یا وزارت پست آن وقت به جز تغییر در تشکیلات ساختاری و سازمانی آن صورت نگرفته‌است. پس از صدارت امیرکبیر تحولات تازه‌ای در پست کشور رخ می‌نماید. به نحوی که فعالیت پست‌های کشورهای استعمارگر در ایران تعطیل می‌شود و پیک‌های پست ایران با نظم و نظامی که از سوی امیرکبیر در ترکیب وزارت پست شکل داده بود با سرعت و دقت بسیار امور مراسلاتی را انجام می‌دادند. پست در سال ۱۳۲۷ هجری قمری دستخوش تغییراتی شد و تشکیلاتی نو یافت.

● تلگراف

ادارهٔ تلگراف در این زمان به پست اضافه شد و وزارت پست و تلگراف شکل تازه‌ای به خود گرفت.

● تلفن

در سال ۱۳۲۱ ه.ق. اولین امتیاز تلفن به بصیر الممالک واگذار شد و به این ترتیب تلفن نیز در تهران شروع به کار کرد. در ۱۹ جمادی الاخر ۱۳۵۰ وزارت پست و تلگراف پیشنهادی به مجلس تقدیم کرد که با مصوبه‌ای سهام شرکت تلفن وقت را خریداری کند. پس از صدور این مجوز و خرید سهام شرکت تلفن از اواخر سال ۱۳۴۷ ه.ق. وزارت پست و تلگراف و تلفن شکل گرفت.

● ارتباطات و فناوری اطلاعات

از این سال به بعد توسعهٔ همه جانبه‌ای در این وزارتخانه صورت گرفت تا سال ۱۳۸۲ که شرکتها و مراکز متعددی زیر مجموعهٔ آن را تشکیل می‌دادند و هر یک از آنها با توانمندیها و فعالیتهای بسیار، تحولات فراوانی را شکل داده و باعث گسترش وضع ارتباطی کشور در بخش‌های پست و مخابرات شدند. در سال ۱۳۸۲ همزمان با تصویب لایحه تغییر وظایف و نام وزارت پست و تلگراف و تلفن به «وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات»توسط مجلس محترم شورای اسلامی و با توجه به تغییر ساختار شرکت مخابرات ایران، مجموعه قوانین وظایف و اختیارات جدید این وزارتخانه، تدوین و تصویب شد.البته بسیاری هم معتقدند هنوز نام فناوری اطلاعات و ارتباطات جای کار بسیاری در این وزارت خانه دارد.

● شرکتها

از این رهگذر سه شرکت ارتباطات دیتا – که در سال ۱۳۸۴ به فناوری اطلاعات تغییر نام داد –زیر ساخت و ارتباطات سیار در کنار شرکت مخابرات ایران تشکیل شد.

بعلاوه شرکت مادر تخصصی مخابرات و پست، تشکیل دو سازمان فضایی و تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و دو شورای فرابخشی با عناوین «شورای عالی فناوری اطلاعات» و «شورای فضایی»نیز بخشی از این تحولات به حساب می‌آید.

دانشگاه متعلق به این وزارتخانه تحت عنوان دانشکده علمی و کاربردی پست و مخابرات ایران نیز به زودی به دانشکده ارتباطات و فناوری اطلاعات تغییر نام خواهد داد. اسامی شرکتها و سازمانهای وابسته به تفکیک:

▪ شرکت مادر تخصصی مخابرات ایران

▪ شرکت مادر تخصصی پست ایران

▪ شرکت پست بانک

▪ سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی

▪ شرکت فناوری اطلاعات

▪ شرکت ارتباطات سیار

▪ شرکت ارتباطات زیر ساخت

▪ سازمان فضایی ایران

▪ مرکز تحقیقات مخابرات ایران (ITRC)

▪ شرکت خدمات هوایی پیام

▪ دانشکده علمی کاربردی پست و مخابرات

▪ شرکتهای مخابرات استانی

▪ شرکتهای پست استانی

▪ شرکتهای پست بانک استانی

▪ کارخانجات تولیدی

● وزرا

۱) محمد اسلامی: در دولت موقت به عنوان وزیر پست و تلگراف و تلفن وقت شروع به کار کرد.

۲) محمود قندی: پس از پیروزی انقلاب اسلامی به سمت ریاست دانشکدهٔ مخابرات و سپس از طرف شورای انقلاب به وزیر پست و تلگراف و تلفن منصوب شد و در تاریخ ۷ تیر ۱۳۶۰ با انفجار بمب توسط منافقین در دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی درگذشت.

۳) سیدمرتضی نبوی: در سال ۱۳۵۹ به سمت معاونت مالی اداری شرکت مخابرات و سپس به وزیر پست و تلگراف و تلفن منصوب شد.

۴) سید محمد غرضی: از سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۷۶ به عنوان وزیر پست و تلگراف و تلفن مشغول به خدمت بود.

۵) محمدرضا عارف: از شهریور ۱۳۷۶ تا خرداد ۱۳۷۹ به عنوان وزیر پست و تلگراف و تلفن انجام وظیفه کرد بود.

۶) نصرالله جهانگرد: از خرداد ۷۹ تا شهریور همان سال به عنوان سرپرست وزارت پست و تلگراف و تلفن منصوب شد.

۷) سید عبدالله میرطاهری: از مهر ۷۹ تا دیماه همان سال به عنوان سرپرست وزارت پست و تلگراف و تلفن منصوب شد.

۸) سید احمد معتمدی: از دی‌ماه سال ۱۳۷۹ تا شهریور ۱۳۸۴ به عنوان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات انجام وظیفه کرد.

۹) محمد سلیمانی: از شهریور سال ۱۳۸۴ تا شهریور ۱۳۸۸ به عنوان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات انجام وظیفه‌ کرد.

۱۰) رضا تقی‌پور: از شهریور سال ۱۳۸۸ تا کنون مشغول به کار است.

منابع

* تاریخچه http://ict.gov.ir/companies-history-fa.html

* سایت رسمی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات http://ict.gov.ir

* سایت شرکت مخابرات استان تهران http://tct.ir

* شرکت ارتباطات سیار ایران http://mci.ir

* شرکت مخابرات ایران http://tci.ir

* مرکز تحقیقات مخابرات ایران http://www.ITRC.ac.ir

http://fa.wikipedia.org