توسعه اقتصادی عامل مؤثر در توسعه فیزیكی

در سرتاسر جهان وابستگی گسترده ای بین سطوح شهرنشینی و توسعه اقتصادی وجود دارد.حیات شهرها به نیروهای متعدد اقتصادی وابسته است. اندازه هر شهر به اندازه مقدار كالا و خدماتی بستگی …

در سرتاسر جهان وابستگی گسترده ای بین سطوح شهرنشینی و توسعه اقتصادی وجود دارد.حیات شهرها به نیروهای متعدد اقتصادی وابسته است. اندازه هر شهر به اندازه مقدار كالا و خدماتی بستگی دارد كه به خارج از شهر صادر می كند. براساس تئوری اقتصاد پایه، توسعه شهر رابطه مستقیمی با میزان صدور كالا و خدمات دارد.

توسعه شهر از عملكرد اقتصادی حاكم بر آن تأثیر می پذیرد. از جمله عملكرد مركزیت مكانی نقش اقتصادی غالب نظیر حمل و نقل، خدماتی، توریستی، عمده فروشی، معدنی، نظامی، فرهنگی و درمانی در توسعه شهرها در رابطه با نقش اقتصادی آنها به مالكیت و میزان تخصص در آن نقش، نقش شهر را در اقتصاد ملی و منطقه ای تعیین می كند. پایه اصلی مطالعات شهرسازی و طراحی شهری مطالعه پایه اقتصادی شهر است كه براساس آن اشتغال، جمعیت، درآمد و نهایتاً میزان نیاز به فضا مشخص می گردد.

به این ترتیب سرنوشت هر شهری با میزان و چگونگی فعالیتهای تولیدی و درآمدزایی آن معلوم می گردد. اصولاً پیدایش توسعه و رونق شهرها قبل از هر چیز دیگر اقتصادی است. شهرهایی كه در سر راه های اصلی ارتباطی (جاده ابریشم) قرار گرفته اند، شهرهای بندری و شهرهایی كه در كنار مراكز كشاورزی و صنعتی به وجود آمده اند پیدایش و رونق خود را صرفنظر از نوع فعالیت اقتصادی، مدیون عامل یا عواملی هستند كه موجب ایجاد درآمد برای محل می شود. زیرا تولید و توزیع كالا و خدمات، اشتغال به وجود می آورد و وجود زمینه های اشتغال موجب جذب افراد به محل خواهد گردید. پس طبیعی است رشد اقتصادی را مترادف با نیاز بیشتر به زمین برای صنعت، تجارت، مسكن، تفریح، آمد و شد و... دانست و یا برعكس، كاهش و افول پایه های اقتصادی یك محل را مترادف با كاهش نیاز به چنین فضاهایی تصور كرد كه ادامه آن نهایتاً به ركود و از بین رفتن یك مجتمع زیستی منجر خواهد شد.

معمولاً شهرهایی كه پایه اقتصادی قوی داشته باشند تمایل به بزرگ شدن دارند. در مراحل اولیه توسعه اقتصادی، تمركز شهری (نظریه مركز- پیرامون) افزایش می یابد زیرا منابع و امكانات به طور فزاینده ای به مادر شهر جریان دارد. در حالی كه در سطوح پیشرفته مادر شهرها كمیت خود را به تدریج از دست داده و شهرهای متوسط توسعه می یابند.

در كشورهای جهان سوم تحت نظام سرمایه داری پیرامونی و بر پایه توسعه برون زا، شبكه شهری موزون از بین رفته و تبدیل به شبكه شهری زنجیره ای و یا شبكه شهری ناهمگون شده است. در حالی كه در اروپا و ایالات متحده آمریكا با رشد اقتصادی و بر پایه اقتصاد درون زا، به تدریج توسعه شهری از چند شهر بزرگ به سایر شهرها نیز سرایت كرده و در نتیجه سلسله مراتب شهری هماهنگ به وجود آمده است.