خارش مزمن پوست

«لیکن پلان» یک بیماری ژنتیکی خارش‌دار مزمن در پوست است که به طور شایع به شکل پاپول (ضایعات کوچک برجسته بنفش رنگ) در نواحی مچ دست، پا و در دیگر نواحی بدن مانند پوست نواحی تنه و اندام …

«لیکن پلان» یک بیماری ژنتیکی خارش‌دار مزمن در پوست است که به طور شایع به شکل پاپول (ضایعات کوچک برجسته بنفش رنگ) در نواحی مچ دست، پا و در دیگر نواحی بدن مانند پوست نواحی تنه و اندام تناسلی بروز می‌کند که در صورت درمان نشدن بزرگ‌تر شده و موجب عوارض جدی می‌شود. این بیماری علاوه بر پوست می‌تواند در موارد نادر در مخاط دهان، اندام تناسلی، پوست سر و مو، ناخن و حتی صورت بدون خارش آشکار شود که در این‌صورت باعث ریزش مو، تخریب ناخن و زخم‌های مقاوم دهانی و حتی تخریب موضعی پوست صورت با ایجاد لک تیره می​شود.

​علت این بیماری​نوعی اختلال در سیستم ایمنی بدن است که منشأ ژنتیکی و فامیلی دارد و موجب می‌شود نوعی هورمون یا ماده مخصوص در خون و پوست آزاد شده و یک فعالیت غیرطبیعی را در پوست و سایر نواحی ذکر شده از بدن آغاز کند که موجب خارش و بروز ضایعات کوچک برجسته می‌شود. در تشدید یافتن و حتی آغاز بیماری گاهی عواملی چون بیماری‌های داخلی مانند هپاتیت، اختلال عملکرد کبد و ابتلا به بیماری‌های ویروسی و عفونی و مصرف بعضی داروها (آتنولول، لیتیوم، قرص‌های ضدبارداری، بعضی آنتی‌بیوتیک‌ها و...)، استرس و مشکلات عصبی و روحی، آلاینده‌ها و موادشیمیایی نقش بسزایی دارند.

باید دانست بیماری لیکن‌پلان ممکن است به طور کامل درمان و ریشه‌کن نشود، اما با مراقبت‌ها و پیگیری‌های لازم می‌توان آن را کنترل و از عود و عوارض آن جلوگیری کرد. به همین جهت به بیمارانی که مبتلا به لیکن پلان مخاط دهان، مو و ناخن هستند، توصیه می‌شود برای جلوگیری از زخم‌های دهانی و امکان بدخیم شدن آن و جلوگیری از تخریب دائمی ‌ریشه موهای سر (سیکاترسیل آلوپشی) و ناخن به درمان سریع آن با توصیه پزشک متخصص پوست اقدام کنند.

در تشخیص قطعی بیماری لیکن پلان و بیماری‌های همراه گاهی ممکن است از پوست یا مخاط دهان نمونه‌برداری (بیوپسی) همراه آزمایشات خونی و کبدی به عمل آید. اهمیت این آزمایش‌ها علاوه بر تشخیص بیماری و علل آن، برای مصرف داروی پردنیزولون با عوارض جانبی آن است که گاهی این بیماران برای رهایی از لیکن پلان نیازمند مصرف آن هستند. بنابراین اگرچه پردنیزولون داروی اول و مفید در سرکوب سیستم ایمنی بیش از حد فعال‌ شده در بیماری لیکن پلان متوسط تا شدید است، اما عوارض آن در بیماران فشارخونی، دیابتی، مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای (سل، ایدز، بیماری‌های عفونی و انگلی، مشکلات چشمی ‌و استخوان) باید مورد توجه باشد. از این جهت دوره درمان با آن که ممکن است تا ۳ ماه باشد، نیازمند همکاری بیماران و پیگیری آنان در بروز عوارض احتمالی مصرف پردنیزولون است. توصیه به مصرف شیر و لبنیات و فعالیت بدنی و ورزش می‌تواند عوارض این دارو را به حداقل برساند. فراموش نکنیم دوره مصرف پردنیزولون باید کامل باشد، به این‌صورت که بعد از توقف و بهبود بیماری به تشخیص پزشک، مصرف دارو آرام‌آرام کم شده تا قطع شود و از قطع ناگهانی دارو جدا خودداری کنید، زیرا موجب عود و مقاومت بیماری می‌شو​د.

اما فرم‌های خفیف تا متوسط بیماری با مصرف بعضی پمادها و کرم‌های موضعی (فلوسینولون، کلوبتازول، تریامسینولون) و قرص‌های ضدخارش (لوراتادین، سیتیریزین و...) قابل درمان است و افراد خانواده نباید نگران سرایت بیماری باشند، زیرا مسری نیست.

دکتر سید ناصر عمادی

متخصص پوست