در باب سریال سازان رمضان خالقان لحظه های معنوی

از سال ۱۳۷۲ که تلویزیون به عنوان فراگیرترین رسانه رسمی کشور یا به عبارت امروزی تر به عنوان رسانه ملی در دیدگاهش نسبت به ماه مبارک رمضان تغییری جدی ایجاد نموده و به جز ایام ضربت خوردن و شهادت امام اول شیعیان, پخش ویژه برنامه های شاد و مفرح و مجموعه های داستانی مختص این ماه مبارک را در دستور کار خود قرار داد درست ۱۸ سال می گذرد

از سال ۱۳۷۲ که تلویزیون به عنوان فراگیرترین رسانه رسمی کشور یا به عبارت امروزی تر به عنوان رسانه ملی در دیدگاهش نسبت به ماه مبارک رمضان تغییری جدی ایجاد نموده و به جز ایام ضربت خوردن و شهادت امام اول شیعیان، پخش ویژه برنامه های شاد و مفرح و مجموعه های داستانی مختص این ماه مبارک را در دستور کار خود قرار داد درست ۱۸ سال می گذرد. تا پیش از آن سال و به عبارت بهتر در ۱۵ سال ابتدایی پس ازانقلاب اسلامی، سیما رویکردی کاملا متفاوت نسبت به محتوا و چگونگی برنامه های ماه رمضان داشت و اکثر قریب به اتفاق برنامه های این ماه در فازی دور از شادی و نشاط به روی آنتن می رفتند.

در سال ۱۳۷۲به دلیل تقارن ماه رمضان و عید نوروز سریال هایی تولید و پخش شد; مجموعه همسایه ها به کارگردانی حسن فتحی نخستین مجموعه ای بود که عنوان سریال مناسبتی ماه رمضان را بر خود داشت.(با همسایه ها به کارگردانی محمدحسین لطیفی ۱۳۸۰ اشتباه نگیرید). پس از آن مجموعه که از شبکه اول سیما پخش می شد ناگهان تب مجموعه سازی و جنگ سازی در ماه رمضان گریبان تنها شبکه دیگر آن روزهای سیما یعنی شبکه۲ و همین طور شبکه های تازه تاسیس ۳ و ۵ را نیز گرفت و گروه های فیلم و سریال این شبکه ها رقابتی فشرده و تنگاتنگ برای جذب هر چه بیشتر مخاطب در ایام ماه مبارک رمضان را آغاز نموده و مجموعه های داستانی بسیاری جلوی دوربین رفتند که مجموعه های نیمه پنهان ماه(۱۳۷۳به کارگردانی مجید جعفری) و بهاران در بهار (۱۳۷۴ ساخته غلامرضا رمضانی) از جمله اولین های آنها محسوب می شدند. البته در دهه نخست ساخت سریال های مناسبتی ماه رمضان تقسیم بندی های کنونی شبکه ای و محتوایی به شکل امروزی که به عنوان مثال ساخت مجموعه های طنز به شبکه سوم، مجموعه های ارزشی و دارای مفاهیم ماورایی به شبکه اول سیما و... تفویض شده باشد وجود نداشت و مجموعه هایی با محتوا و ساختارهای متفاوت از شبکه های سیما پخش می شدند. به عنوان نمونه شبکه سوم سیما که در سال های اخیر بار طنز سیما در ماه رمضان را به دوش می کشد در سال ۱۳۸۰ اقدام به پخش مجموعه داستانی پربیننده گم گشته به کارگردانی رامبد جوان و با بازی بسیار خوب آتیلا پسیانی و در سال ۱۳۸۱ سریال عروج به کارگردانی سیروس مقدم نمود که این مجموعه ها در رده آثار اجتماعی- ارزشی جای می گرفتند یا شبکه دوم سیما که رمضان چند سال گذشته را به پخش مجموعه های اجتماعی مثل هیچکس و میوه ممنوعه (حسن فتحی) اختصاص داده است، در سال های ابتدایی دهه جاری سه سریال ماورایی کمکم کن(قاسم جعفری۱۳۸۳)، او یک فرشته بود(علیرضا افخمی ۱۳۸۴) و آخرین گناه(حسین سهیلی زاده ۱۳۸۵) را روی آنتن داشت.

در طول این ۱۸ سال کارگردانان متعددی جهت ساخت مجموعه های مناسبتی رمضان که از اهمیت بالایی نیز در میان مدیران ارشد سیما برخوردارند به ساختمان جام جم فراخوانده شده اند که البته تنها تعداد انگشت شماری از آنها در جلب اطمینان شبکه ها و حفظ موقعیت خود برای رمضان های بعدی موفق بوده اند که بی شک یکی از پابرجاترین آنها کارگردان شناخته شده و باتجربه و البته نه چندان متفاوت تلویزیون یعنی سیروس مقدم می باشد که در کارنامه تلویزیونی دهه اخیر هدایت مجموعه های تلویزیونی مناسبتی و غیرمناسبتی از جمله سریال ویژه رمضان ۱۳۸۱ یعنی مجموعه عروج به چشم می خورد.

با توجه به موفقیت مجموعه ماورایی اغما در سال ۱۳۸۶ که بی تردید بهترین کار سیروس مقدم تا آن روز محسوب می شد شبکه اول سیما بازهم ساخت سریال مناسبتی خود که دارای مضمون ماورا»الطبیعه بود به مقدم واگذار نمود. از دیگر کارگردانان باثبات در عرصه سریال سازی ماه رمضان می توان به رضا عطاران اشاره نمود که به غیر از مجموعه طنز ۹۰شبی کوچه اقاقیا (۱۳۸۲) مابقی مجموعه هایش همه مناسبتی بوده اند از ترش و شیرین (نوروز۱۳۸۶) گرفته تا مجموعه های مختص رمضان خانه به دوش(۱۳۸۳)، متهم گریخت (۱۳۸۴) و سرانجام مجموعه طنز بزنگاه که سومین تجربه عطاران در ساخت مجموعه های رمضانی محسوب می شود.حسن فتحی کارگردان برجسته سیما تاکنون دو بار و البته با فاصله ای ۱۴ساله هدایت دو سریال ویژه رمضان یعنی همسایه ها و میوه ممنوعه، حسین سهیلی زاده و اکبر منصورفلاح نیز هر کدام دو بار به ترتیب با مجموعه های رانت خوار کوچک(۱۳۸۲) و آخرین گناه(۱۳۸۵) و فقط به خاطر تو(۱۳۸۲) و برای آخرین بار(۱۳۸۴ )در رده کارگردانان مورد اعتماد سیما قرار گرفته اند. سایر کارگردانانی که در این عرصه فعالیت کرده اند تنها یک بار مجال محک زدن توانایی های شان را در این عرصه یافته اند.

نویسنده : نیما بهدادی مهر