دولت ائتلافی از ابهام تا شفافیت

واژه دولت ائتلافی و بحث تشکیل چنین دولتی در مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری دهم, موضوعی است که در روزهای گذشته توسط محسن رضایی و طیف حامی وی یعنی حزب عدالت و توسعه مطرح شده و پیگیری می شود

واژه دولت ائتلافی و بحث تشکیل چنین دولتی در مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری دهم، موضوعی است که در روزهای گذشته توسط محسن رضایی و طیف حامی وی یعنی حزب عدالت و توسعه مطرح شده و پیگیری می‌شود. به طوری که در روزهای ابتدایی سال جدید تشکیل چنین ائتلافی با صدور دومین بیانیه ستاد مرکزی این ائتلاف مبنی بر معرفی کاندیدا تا ۲۵ فروردین ماه رنگ و بوی جدی‌تری به خود گرفته است.

اما وجه تمایز تشکیل چنین ائتلافی با هم پیمانی سایر گروهها بر سر نامزد مشترک، تشکیل ساختارهای آن پیش از برگزاری انتخابات است به طوری که محسن رضایی، طراح این ائتلاف، درباره آن می‌گوید: بهترین روش برای تشکیل دولت ائتلافی، شکل‌گیری آن قبل از انتخابات است.

وی در توضیح این جمله خود می‌گوید: اکنون برای نهادینه کردن جامعه‌سازی نیازمند مشارکت فعال و حضور بیشتر نخبگان در جامعه‌سازی هستیم و باید به دنبال الگوها و مدل‌هایی باشیم که نخبگان بتوانند به طور مؤثر در جامعه‌سازی نقش‌آفرینی کنند که یکی از آنها اجماع بین نخبگان در همه امور کشور است که موجب دخالت نخبگان در اداره کشور خواهد شد.

اما فکر تشکیل دولت ائتلافی از کجا شروع شد؟ باید پذیرفت که عملکرد دولت نهم در به وجود آمدن نطفه تشکیل چنین ائتلافی بی‌تأثیر نبوده است.

رضایی در این باره گفته است: "اداره جناحی کشور به ناکارآمدی و اداره فردی به فاجعه منجر می‌شود. برای عبور از این وضعیت‌ها، نیازمند یک تئوری جدید سیاسی برای افزایش ظرفیت‌های سیاسی جامعه هستیم. این تئوری را من ائتلاف برای رقابت و رقابت برای وحدت و وحدت برای منافع ملی نامگذاری می‌کنم و معتقدم که رقابت باید دارای یک کف و سقف باشد، کف رقابت، ائتلاف گروه‌ها و اشخاص هم‌فکر و هم‌برنامه است و سقف رقابت تشکیل عرصه ملی به‌عنوان یک ظرفیت جدید سیاسی است که در آن تمامی گروه‌های رقیب دور هم جمع می‌شوند و یک‌صدا از منافع ملی حمایت می‌کنند."

اما مسأله دیگری که رضایی را به ایجاد چنین ائتلافی رهنمون ساخته است، دوقطبی بودن انتخابات در سال‌های گذشته است. او می‌گوید: "در دولت آینده حداقل ۵ یا ۶ نفر از نیروها باید در حد رئیس‌ جمهور باشند. اگر بخواهیم این موضوع شکل بگیرد، این ۵ نفر در یک گروه ۳۰ نفره از کارشناسان برنامه‌های خود را مطرح کنند تا هرکدام از آنها که برنامه‌هایشان مورد قبول جمع قرار گرفت، به‌عنوان نامزد وارد عرصه شود و دیگران نیز وارد کابینه شوند. در چنین فضا و اعتقادی، من دولت ائتلافی، کارآمد و متعهد را طرح کردم."

با این وجود، برخی تحلیل‌گران معتقدند طرح دولت ائتلافی زمینه‌ای برای سهم‌خواهی از دولت آتی است.

از سوی دیگر، محسن رضایی در حکم انتصاب دبیر هیأت اجرایی "دولت ائتلافی کارامد و متعهد" بر تشکیل چنین دولتی با هدف پایان بخشیدن به برتری‌طلبی فردی، نفی خودمحوری، تک‌روی و انحصارطلبی در جهت ایجاد فرصت‌های جدید برای توسعه کشور تأکید کرده است. او در این حکم، مشی دولت ائتلافی را "عقلانیت سیاسی، خرد جمعی و میانه‌روی" و استفاده از تمام سرمایه‌های نظام و همچنین مقدم بودن برنامه‌ها بر افراد در جهت پیشرفت نظام جمهوری اسلامی ایران و اعتلای همه جانبه کشور مبتنی بر شاخصه‌های دولت ائتلافی و اهداف و سیاست‌های کلان چشم انداز ایران در افق ۱۴۰۴ معرفی کرده است.

● دعوت از احمدی‌نژاد

رضایی که در قالب پیشنهاد تشکیل «دولت ائتلافی کارآمد و متعهد» تلاش دارد حضوری متفاوت در انتخابات ریاست جمهوری آتی داشته باشد، در نامه‌ای به محمود احمدی‌نژاد، از وی برای عضویت در این تشکل دعوت کرده است. بر اساس آنچه که از محتوای کلی نامه منتشر شد، رضایی در بخش دوم این نامه به نقد عملکرد دولت نهم از ابعاد گوناگون پرداخته و در بخش پایانی آن از رئیس‌ جمهور برای پذیرش ایده دولت ائتلافی کارآمد و متعهد دعوت رسمی به عمل آورده است.

اما باید دید احمدی‌نژاد با موقعیت کنونی‌اش حاضر به پذیرش این دعوت خواهد بود یا اینکه تجربه انتخابات سال ۸۴ و شورای هماهنگی نیروهای انقلاب مانع همراهی او با دیگران در جمع‌های ائتلافی خواهد شد. او بارها در سخنان خود تاکید کرده است به حمایت احزاب نیاز ندارد.

● دولت ائتلافی و دولت وحدت ملی

طرحی که ناطق نوری به نام دولت وحدت ملی مطرح کرد نتوانست اقبال عمومی احزاب و جریانهای سیاسی را به دست آورد و به همین دلیل به مرحله اجرا نرسید. حال باید دید چه ویژگی‌هایی دولت ائتلافی را با دولت وحدت ملی متمایر می‌کند.

رضایی در این باره توضیح می‌دهد که در کشوری مانند ایران که رهبری حاکم است و رئیس حکومت مستقل از قوه مجریه فعالیت می‌کند، دولت مقدم بر رئیس‌جمهوری قرار دارد در غیر این صورت رئیس‌جمهور یا دولت یک‌ نفره تشکیل خواهد شد که همه توانمندی‌های مدیریت کشور را دربر نمی‌گیرد و به جامعه خسارت وارد می‌شود اما دولت ائتلافی کارآمد و متعهد به جمع‌گرایی و برنامه‌محوری و نفی خودمحوری و تک‌روی می‌انجامد. از اختلاف نیروهای همفکر و هم‌برنامه در انتخابات جلوگیری می‌کند و پس از انتخابات همکاری را تسهیل می‌نماید.

من معتقدم این مسأله یا در همین انتخابات شکل می‌گیرد یا در انتخابات آینده مردم از این حالت فردمحوری یا فردگرایی به سوی دولت‌های ائتلافی حرکت خواهند کرد. زیرا این ایده جدید است و تصور این ماجرا برای مردم سخت است و نخبگان کشور هم با وجود اینکه چنین چیزی را منطقی می‌دانند اما به آن عادت نکرده‌اند، به نظر من از این به بعد راهی غیر از دولت‌های ائتلافی برای اداره کشور نیست.

● رضایی و حضوری دیگر در انتخابات

سابقه حضور محسن رضایی در انتخابات، به انتخابات مجلس ششم برمی‌گردد. جایی که او انصراف را به ادامه فعالیت ترجیح داد تا خود را برای آزمونی بزرگتر آماده کند. انتخابات هشتمین دوره ریاست جمهوری مجالی برای وی فراهم کرد تا با حمایت از نامزدی علی شمخانی طرحهای خود را از زبان وی بیان کند که کسب رتبه سوم توسط شمخانی موجب شد تا رضایی در فرصتی چهار ساله به اصلاح و تکمیل نظراتش بپردازد و با ارائه آنها در انتخابات نهمین دوره ریاست جمهوری، خود را در معرض قضاوت مردم قرار دهد.

پس از آنکه شورای هماهنگی نیروهای انقلاب لاریجانی را به عنوان نامزد نهایی معرفی کرد، سایر گزینه‌ها راه خود را در پیش گرفتند و رضایی نیز از این قاعده مستثنی نبود اما او یک روز مانده به انتخابات از عرصه رقابت‌ها کنار کشید تا طعم شکست را مزه نکند. این بار محسن رضایی در دهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری بسته‌ای پیشنهادی با عنوان دولت ائتلافی را به کاندیداهای انتخابات هدیه ‌کرده است.

بر این اساس هر یک از کاندیداهای انتخابات در ازای موافقت با شروط و پیشنهادهای این بسته از حمایت محسن رضایی فرمانده سال‌های جنگ برخوردار خواهند شد. البته رضایی در راستای معرفی این طرح و همراه کردن افراد با خود بیکار ننشسته و رایزنی‌های بسیاری را در دستور فعالیت‌های خود قرار داده است. رضایی امیدوار است که طرح دولت ائتلافی تا انتخابات دهم ریاست ‌جمهوری نهادینه شود چرا که به نظر او نظام به جایی رسیده که فعالان سیاسی راهی غیر از ایجاد ساختارهای جدید فکری و فعالیت ائتلافی ندارند. ‌ دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در نظر دارد با این طرح نیروهای انقلاب را گردهم آورد و برای این منظور‌ هاشمی ‌رفسنجانی، کروبی، ناطق ‌نوری و لاریجانی را با خود همراه کرده است. ‌

حال باید دید رضایی در قالب این ائتلاف خود را دوباره به عنوان نامزد انتخابات معرفی می‌کند یا نیرویش را بر حمایت از نامزد دیگری به کار خواهد گرفت اما آنچه که از ظواهر امر پیداست، او در صورت عدم تشکیل دولت ائتلافی، برای انتخابات آتی کاندیدا می‌شود. این موضوعی است که رضا طلایی نیک دبیرکل حزب توسعه و عدالت مطرح می‌کند و میی‌گوید: چنانچه تلاشها برای تشکیل دولت ائتلافی تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری به ثمر ننشیند، رضایی کاندیدا خواهد شد تا تشکیل دولت ائتلافی را در مراحل دوم و سوم، پیگیری کند.

اما خود او نظر دیگری دارد و می‌گوید: «معتقدم اگر بخواهم شخصاً وارد عرصه انتخابات شوم آن وقت به این ایده لطمه وارد می‌شود.»

به هر حال باید منتظر ماند تا طبق وعده داده شده، در روز ۲۵ فروردین نامزد نهایی این ائتلاف مشخص شود تا بر اساس برنامه‌هایی که ارائه می‌دهد، چگونگی تشکیل و اهداف این ائتلاف شفافیت بیشتری به خود بگیرد اما آنچه که مسلم است، حضور فعال محسن رضایی در انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری است تا بار دیگر نظرات و افکار خود را به قضاوت افکار عمومی بسپارد.

سعید نوایی

منبع: خبر آنلاین