زیارت اربعین جامعترین متن عاشوراشناسی

روز بیستم ماه صفر, روز اربعین و به فرموده شیخ مفید و شیخ طوسی, روز بازگشت اهل حرم حسینی از شام به مدینه است

● زیارت اربعین، علامت مؤمنان:

روز بیستم ماه صفر، روز اربعین و به فرموده شیخ مفید و شیخ طوسی، روز بازگشت اهل حرم حسینی از شام به مدینه است. نیز در این روز، جابر بن عبدالله‏ انصاری، نخستین زائر امام حسین علیه ‏السلام به دیدار ایشان شتافت و به کربلا رفت. زیارت ابا عبدالله‏ الحسین علیه ‏السلام در این روز مستحب است و به فرموده امام حسن عسکری علیه ‏السلام ، یکی از پنج علامت مؤمنان شمرده می ‏شود. مرحوم شیخ طوسی در کتاب تهذیب و مصباح خود، زیارت ویژه روز اربعین را از حضرت امام صادق علیه‏السلام نقل کرده است که در اینجا به توضیح بندهایی از آن زیارت والا، می ‏پردازیم.

● درسی برای حسین ‏شناسی:

مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله‏ خامنه‏ای، زیارت اربعین را، یکی از بهترین زیارات می ‏داند و یکی از بزرگان نیز در مورد این زیارت سترگ چنین می ‏نویسد: «برای معرفی سیدالشهداء، هیچ متنی بهتر از زیارتنامه‏ها نیست. جامعترین متن حسین‏ شناسی، همین زیارت اربعین است. با این زیارت، اهداف سید الشهداء، دشمنان

سید الشهدا و دوستان سید الشهداء را می ‏توان شناخت. زیارت و زیارتنامه ‏ها کانون معرفت اهل ‏بیت

علیهم‏ السلام هستند».

● نگاهی کلی به زیارت:

زیارت اربعین، همچون زیارت عاشورا و زیارت وارث، از مضامین انسان ‏ساز و پرمحتوایی برخوردار است. در بخشهای گوناگون این زیارت والا، ضمن شهادت به بزرگی حضرت، فلسفه نهضت حسینی و اهداف قیام خونین عاشورا بازگو می‏ شود. همچنین خواننده زیارت اربعین، همبستگی خود را با امام

علیه ‏السلام و دوستان او و دشمنی‏ اش را با دشمنان او تا روز قیامت بیان می ‏دارد و از خداوند متعال می‏ خواهد حیات و مرگش را، در پیروی از محمد (صلی ‏الله ‏علیه‏ و ‏آله)

و آلش قرار دهد. در ادامه زیارت، بر اجرای وظایف بندگی از طرف امام حسین علیه‏السلام و یاران با وفایش تأکید

می ‏کند و بر قاتلان ایشان لعنت و نفرین می ‏فرستد. نیز در پایان زیارت، پیروی خود را از امام معصوم اعلام می ‏دارد و با صلوات بر آن بزرگواران، زیارت را به پایان می‏رساند.

● سلامهای توصیفی ابتدای زیارت:

حضرت امام صادق علیه‏ السلام در ابتدای زیارت اربعین، با پنج سلام، ارادت خود را به آستان حضرت

ابا عبدالله‏ الحسین علیه‏ السلام ابراز می ‏دارد: «سلام بر ولی و دوست خدا؛ سلام بر خلیل و انتخاب شده الهی؛ سلام بر برگزیده و پسر برگزیده؛ سلام بر حسین مظلوم و شهید؛ و سلام برکسی که گرفتار اندوهها و کشته اشکها شد.» زائر با عرض این سلامها، خود را به پیشگاه آن حضرت نزدیک می‏ کند و با تکرار آن، روح و روان خود را از زشتیها و پلشتیها پاک می‏ نماید. در واقع زائر با این سلامها، چهره اجتماعی - سیاسی خود را نمایان می‏ سازد و اعلام

می ‏دارد که نه تنها با بت درون مبارزه می ‏کند، بلکه همانند خود آن بزرگوار، با طاغوتیان، ستمگران، مستبدان و خائنان به مردم نیز مبارزه می ‏نماید و با شعار سلام، خود را در زمره یاران آن حضرت قرار می‏ دهد.

● فلسفه نهضت حسینی:

حضرت امام صادق علیه ‏السلام در بخشی از زیارت اربعین می‏ فرماید: «خدایا! امام حسین علیه ‏السلام جانش را در راه تو بخشید تا بندگانت را از نادانی، سرگردانی و گمراهی نجات دهد.» خود امام حسین علیه ‏السلام هم پیش از خروج از مکه، خطاب به برادرش محمد حنفیه وصیتنامه‏ ای نوشت و در آن فرمود: «من برای اصلاح دین جدم رسول خدا صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله و امر به معروف و نهی از منکر قیام می ‏کنم.» با مطالعه تاریخ امام حسین

علیه ‏السلام ، درمی‏ یابیم که در دین اسلام، تغییرات بسیاری پدید آمده و بدعتهای فراوانی نهاده شده بود. حضرت ابا عبدالله‏ الحسین علیه ‏السلام برای آنکه حقیقت دین محمدی حفظ شود و دینی سالم به نسلهای بعد برسد، چاره ‏ای جز قیام نداشت. این قیام خونین، فریاد اعتراض ایشان به وضع موجود بود تا همگان دریابند دین کنونی آنها، دینی به یغما برده شده و تحریف گردیده است.

● شباهت قیام حسینی و قیام مهدوی:

یکی از اهداف والای قیام حضرت مهدی (عجل الله) در آخرالزمان، نجات انسانها از بردگی فکری و برداشتن زنجیرهای اسارت از دست و پای فکر و اندیشه آدمیان است تا آزادانه بیندیشند و حق و باطل را تشخیص دهند. امام باقر علیه‏السلام در این مورد می ‏فرماید: «هنگامی که قائم (عجل الله) قیام کند، هر آینه باطل از میان‏ می‏رود.» جالب اینجاست که هدف امام حسین علیه ‏السلام نیز در زیارت اربعین چنین بیان شده است: «خون خود را تقدیم تو کرد تا انسانها را از نادانی و گمراهی رهایی بخشد.» پس قیام مهدوی، در امتداد قیام حسینی است و هدف هر دو بزرگوار، زنده نگه داشتن دین الهی و جلوگیری از انحطاط ارزشهاست.

● قاتلان حضرت امام حسین علیه ‏السلام:

حضرت امام صادق علیه ‏السلام در بخشی از زیارت اربعین، ویژگیهای قاتلان امام حسین علیه ‏السلام را برمی‏شمارد. آنها کسانی هستند که؛

۱) دنیا ایشان را فریب داد

۲) هستی خود را به بهای ناچیز فروختند و آخرت را به هیچ رها کردند

۳) گردن فرازی نمودند و خود را در پرتگاه هوس انداختند

۴) خدای بزرگ و پیامبر والامقام او را به خشم آوردند

۵) پیروان کسانی شدند که اختلاف ‏انگیز و نفاق ‏افکن بودند

۶) گناه سنگینی بر دوش خود گذاشتند و سزاوار آتش شدند. شهید مطهری در توصیف این انسانهای بدکردار می‏ نویسد: «در پستی یاوران یزید همین بس که در کربلا به جهت اعتقادی که به کرامت و حق آن حضرت داشتند، از مقابله رودررو با وی می‏ هراسیدند، ولی پس از شهادت، لباس او و اهل بیتش را غارت کردند... اینان اگر به دین او و رسالت جدش هم کافر بودند، این عملشان در مذهب مردانگی، پست‏ ترین کار بود.»

● گزیده روایات:

۱) ثواب زیارت امام حسین علیه ‏السلام؛

▪ امام صادق علیه ‏السلام: زیارت قبر امام حسین علیه ‏السلام از برترین اعمال است.

▪ امام باقر علیه ‏السلام: اگر مردم می ‏دانستند در زیارت مزار امام حسین علیه ‏السلام چه فضیلتی است، از شوق آن جان می‏ دادند.

▪ امام صادق علیه‏ السلام: کسی که با شناخت حق

▪ امام حسین علیه ‏السلام به زیارت او برود، خداوند متعال نام او را در بالاترین دفتر فرشتگان مقرب الهی می ‏نویسد.

▪ امام صادق علیه ‏السلام: هر کس دوست دارد روز قیامت، بر سر سفره‏ های نور بنشیند، باید از زائران امام حسین علیه‏ السلام باشد.

▪ امام صادق علیه ‏السلام: همانا زیارت کننده امام حسین علیه ‏السلام ، زیارت کننده رسول اکرم صلی ‏الله ‏علیه‏ و ‏آله

است.

▪ امام صادق علیه‏ السلام: زیارت امام حسین علیه‏ السلام را فرو نگذار؛ که خدا عمرت را طولانی و روزی ‏ات را زیاد می ‏کند. نیز زندگی با سعادت و مرگ با شهادت به تو خواهد بخشید.

۲) ثواب گریه بر امام حسین علیه السلام؛

▪ پیامبر صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله: ای فاطمه! همه چشمها در روز قیامت گریان است، جز چشمی که بر مصیبتهای حسین علیه‏ السلام بگرید.

▪ امام حسین علیه ‏السلام : من کشته اشکم؛ هر مؤمنی مرا یاد کند، اشکش روان می ‏شود.

▪ امام ‏صادق علیه‏ السلام: هر گریه و بی ‏تابی مکروه و ناپسند است، جز گریه و بی ‏تابی بر امام‏ حسین علیه‏السلام.

▪ امام مهدی (عج) در زیارت ناحیه مقدسه: هر صبح و شام بر تو گریه و شیون می ‏کنم و در مصیبت تو به جای اشک، خون می‏ گریم.

۳) برکت تربت پاک امام حسین علیه ‏السلام؛

▪ پیامبر صلی‏ الله ‏علیه ‏و ‏آله: بدانید که اجابت دعا در زیر گنبد حرم و شفا در تربت حسین است.

▪ امام صادق علیه ‏السلام: شفای هر دردی در خاک قبر حضرت امام حسین علیه ‏السلام است.

▪ امام صادق علیه ‏السلام: خداوند متعال تربت جدم حسین علیه ‏السلام را شفای هر درد و امان از هر ترس قرار داده است. هر گاه یکی از شما مقداری از آن را در دست گرفت، باید ببوسدش و برچشمهایش بنهد و آن را به بدنش بمالد و شفا بجوید.

▪ امام ‏صادق علیه ‏السلام :کام کودکانتان را باتربت حسینی بردارید؛ زیرا موجب امنیت کودکان می ‏شود.

▪ امام کاظم علیه ‏السلام : پیروان ما به چهار چیز نیازمندند که یکی از آنها، تسبیحی از تربت مزار پاک امام حسین علیه ‏السلام است.

▪ امام رضا علیه‏ السلام : خوردن هر خاکی حرام است، جز تربت پاک حسینی که دوای هر دردی است.

محمود سوری