حضرت زهرا سلام الله علیها ; فریاد رسا بر سر بدعتها

زهرای مرضیه, علیهاالسلام, در زندگی كوتاه خود پس از پیامبر, بارها تاكید كرد هرگونه انحرافی از سنت نبوی, به تنافری عمیق میان جامعه و فرد با «ماانزل الله » خواهد انجامید

برخی مبلغان مسلمان و نیز شمار بسیاری از آن عده مدیحه سرایانی كه به ذكر مصائب اهل بیت طهارت، علیهم السلام، پرداخته اند در بررسی و نقل وقایع تاریخی مربوط به زندگی آن بزرگواران - بویژه طاهره ایشان زهرای مرضیه، علیهاالسلام - كمتر به شرایط محیطی دوران زندگی آن حضرت و نیز به وجه سیاسی، اجتماعی و تربیتی حیات ایشان اشاره داشته اند.

از این رو شمار كثیری از مؤمنان كه به هر علت از مطالعه سیره خاندان پیامبر طفره می روند و یا اصولا فرصتی بس محدود را به مطالعه كتبی متین و متقن اختصاص می دهند و مسیر آشنایی ایشان با وجوه گونه گون زندگی معصومان، علیهم السلام، صرفا از مجالس وعظ و روضه و خطابه گذر می كند، علی رغم ادعای الگوپذیری تام از سیره آن بزرگواران، با آن سیره علما و عملا بسی بیگانه اند.

بسیاری از مدیحه سرایان جامعه اسلامی ما - چه در گذشته و چه در زمان حال - به سبب عدم دسترسی به منابع اصیل و دست اول سیره و در صورت دسترسی عدم توانایی یا سستی در رجوع بایسته بدین منابع و در كنار آن نوعی عوام زدگی افراطی كه با ضعف قوه تحلیل سیاسی اجتماعی و فرهنگی همراه می گردد، در مواردی معتنابه چهره ای مشوه از این خاندان ارایه داده اند.

حال آنكه اگر آن دسته از مورخینی كه در سیره نویسی به پرده پوشی و یا اطناب و پرداختن بی رویه به حواشی خو نكرده اند و یا آن عده مبلغان چیره دستی كه از فرصت به دست آمده در مجالس وعظ و خطابه و یا حتی تریبونهایی گسترده تر همچون صدا و سیما، بخوبی سود جسته و در عوض تنزل تا به حد عامیانه ترین افسانه پردازیهای موهن و مبتذل، عوام را تا به سطح خواص تعالی می بخشند و از دروغ پردازی و تحریف و باژگونه جلوه دادن حقایق تاریخی می پرهیزند، فرصت فعالیتی گسترده تر می یافتند امت محمد، صلی الله علیه وآله، هرگز تا به این اندازه با سیره سلیم اهل بیت، علیهم السلام، بیگانه نبود كه مجموعه حوادث پبش آمده پس از رحلت رسول، صلی الله علیه وآله، را در ربودن ملك فدك و یا فاصل شدن صدیقه طاهره، علیهاالسلام، میان در و دیوار و یا دفن غریبانه آن بزرگوار محصور ببینند و بی آگاهی از منشا اصلی رخداد حوادثی چنان تلخ و گزنده به خود اجازه دهند كه به پاسداشت حرمت بزرگترین بانوی پاسدار سنت رسول، صلی الله علیه وآله، حرمت شكنی كرده و با لحنی و رفتاری نامناسب به ساحت ” شمار كثیری از مؤمنان كه به هر علت از مطالعه سیره خاندان پیامبر طفره می روند و یا اصولا فرصتی بس محدود را به مطالعه كتبی متین و متقن اختصاص می دهند و مسیر آشنایی ایشان با وجوه گونه گون زندگی معصومان، علیهم السلام، صرفا از مجالس وعظ و روضه و خطابه گذر می كند، علی رغم ادعای الگوپذیری تام از سیره آن بزرگواران، با آن سیره علما و عملا بسی بیگانه اند. ... “

قدس آن وجود گرامی - به گمان اكرام - بی احترامی روا دارند.

پرسش صاحب این قلم آن است كه آیا آن عده از مبلغین و مدیحه سرایان ما كه وصف حالشان گفته آمد، تا كنون سطری چند از خطبه های پرشور فاطمیه را خوانده و هم آیا در معنا و محتوای آن كماهوحقه تامل ورزیده اند؟ و آیا چنین گمان نمی دارند كه غم فاطمه، علیهاالسلام، بیش از آنكه در از دست دادن ملك فدك و یا حتی رفتار نامناسب امت پیامبر، صلی الله علیه وآله، نسبت به خود ریشه داشته باشد، در انحراف عمیق رخ داده در سنت پیامبر، صلی الله علیه وآله، و در پیدایی گروهی منافق به اصطلاح اهل تجدد كه دین و دنیا را با هم می خواستند و دین را تابع مشهورات عرف زمانه معنا می كردند و عامدانه به نسخ احكام الهی می پرداختند و عوامانه به تحریف و تبدیل لفظ و معنای شریعت دل بسته بودند و حرام خدا را حلال و حلال خدا را حرام جلوه می دادند، ریشه داشته است؟

و آیا آن زمان كه سوگنامه غمبار زهرای اطهر را بر خلق خدا واگو می كنند، بدین جملات نورانی كه به گاه محاجه آن بانوی بزرگوار با غاصبان ولایت، از ناحیه آن مطهره شرف صدور یافته است، اشارتی دارند؟

چون خداوند خانه پیمبران را برای پیمبر خود برگزید، دو رویی سربرآورد و جامه دین برتن درید. سرفرو برده ستمگران سخن آغاز كرد و گمنام بی فروغان بر پله زمامداری خزید... شیطان از كمینگاهش سربرآورد، بدان حال كه فریادتان داد و سبكبار در پی اش دویدند، به گمان خود از فتنه پرهیز می كردند، «زنهار كه در فتنه فروغلتیدند و دوزخ كافران را خواهد بلعید» (۱) شما كجا و دفع فتنه كجا؟

این كتاب خداست كه در پیش شماست، آنچه از آن بازداشته هویدا و فرمانش و گواهی كه عرضه كرده جملگی پیدا. آیا از آن پا پس می كشید و جز او را به داوری می گیرید؟ چه بد جانشینی را ای قوم ستمگر! برگزیدید، «و هركس جز اسلام دینی برگزیند پس هرگز از او پذیرفته نمی شود و در واپسین در ردیف زیانكاران جا گیرد. (۲)

و نیز آیا تاكنون از سر تامل در این بخش از سخنان تكان دهنده آن بانوی گرامی - آنجا كه در پس شكایت از سكوت رنج آور مسلمانانی كه منكر را می دیدند و لب به سكوت فرو می بستند و ندای مظلوم را می شنیدند و از یاری اش دریغ می كردند و تحریف معنوی قرآن و دگرگونی آشكار سنت رسول، صلی الله علیه وآله، را شاهد بودند و از آن جلو نمی گرفتند، به انگیزه عوامل پیدایش چنان رفتاری در جامعه مسلمین اشاره می فرماید - نگریسته اند؟

جز این نیست كه به تن آسایی خوكرده اید و بی تفاوتی را اساس كار خود نهاده اید. (بی پرده بگویم) از دین خسته اید و آنچه را در دهان داشتید بیرون افكنده و به نشخوار كلامی كه در كامتان نهاده اند مشغول گشته اید»و یا در این سخن اندیشیده اند كه:

كتاب خدا پیش روی شماست كه روز و شب آن را می خوانید و هر بام و شام ندایش را به گوش جان می رسانید: «محمد، [صلی الله علیه وآله]، جز رسولی كه پیش از او رسولانی آمدند و رفتند. پس اگر بمیرد یا كشته شود بر پاشنه هاتان می گردید؟ پس هركه برپاشنه خود بازگردد،

” نگاهی گذرا به مجموعه بدعتهای نهاده پس از رحلت رسول خدا، صلی الله علیه وآله، عمق فاجعه ای را كه زهرای اطهر در دوران كوتاه حیات خود پس از پیامبر، صلی الله علیه وآله، مكررا خطر آن را بر مسلمین گوشزد می فرمود; نمودی روشنتر می بخشد. ... “

خدا را زیان نمی رساند و خداوند سپاسگزاران را پاداش می دهد». (۳)

امیر مؤمنان علی، علیه السلام، در سخنانی كه مدتها پیش از تصدی مقام خلافت و در مسجد پیامبر، صلی الله علیه وآله، بر زبان رانده اند، در آن حال كه دیدگان مباركشان به یاد ضربتی كه قنفذ بر پیكر نحیف فاطمه زهرا، علیهاالسلام، وارد آورد، از اشك سیراب بوده است، فرموده اند:

تعجب از قومی است كه می بیند سنت و روش پیامبرشان یكی در پس دیگری و جمله به جمله، جا به جا می شود و به این تغییر سنتها و به این بدعتها رضا می دهند. بلكه بالاتر، اگر كسی این بدعتها را منكر شود و یا اعتراضی كند، او را سرزنش كرده و بر وی خشم می گیرند! سپس گروهی در پی ما می آیند و از این بدعتها و ظلمها و آنچه آن (بدعت گذار) در دین ایجاد نموده پیروی كرده و بدعتهای او را سنت و جزء دین قرار می دهند و به آن بدعتها به سوی خدا تقرب می جویند!!

نگاهی گذرا به مجموعه بدعتهای نهاده پس از رحلت رسول خدا، صلی الله علیه وآله، عمق فاجعه ای را كه زهرای اطهر در دوران كوتاه حیات خود پس از پیامبر، صلی الله علیه وآله، مكررا خطر آن را بر مسلمین گوشزد می فرمود; نمودی روشنتر می بخشد و مشورت با یهود و نصاری، اخذ بطانه از ایشان، بدعت در حكم نماز به گاه بی آبی، بدعت در حكم ارث به جامانده از جد، بدعت در مقیاس شرعی اندازه گیری، بدعت در ضدیت با موالی و نوعی پان عربیسم ابتدایی، بدعت در تكتف در نماز، بدعت در تحریم متعه ازدواج و حج، بدعت در سنگسار غیرقانونی، بدعت در حذف عبارت «حی علی خیرالعمل » از اذان و نهادن جمله «الصلوهٔ خیر من النوم!» به جای آن، بدعت در حذف سهم مؤلفهٔ قلوبهم از مصارف هشتگانه زكات، بدعت در صحت سه طلاقه گفتن زوجه در یك مجلس و نیز ندادن سهم ذوی القربی و مخالفت با نص صریح كتاب آسمانی دراین باره تنها نمونه هایی كوچك از سیاهه طویل بدعت های نهاده شده، در ایام كوتاه پس از رحلت رسول خدا، صلی الله علیه وآله وسلم، و پیش و پس از شهادت دخت گرامی آن حضرت، علیهاالسلام، اند.

زهرای مرضیه، علیهاالسلام، در زندگی كوتاه خود پس از پیامبر، صلی الله علیه وآله، بارها و بارها بر این نكته تاكید داشتند كه هرگونه انحرافی از سنت نبوی - ولو بظاهر خرد و كوچك - عاقبت به تنافری عمیق میان جامعه پردازی و سلوك فردی آحاد جامعه اسلامی با «ماانزل الله » خواهد انجامید و از آن رو كه جوامع بشری همچون همه پدیده های عالم آفرینش بر سنتی تبدیل ناپذیر ره می سپارند، جلوگیری از تبعات سوء ناشی از این انحراف در آینده بسی دشوارتر از اكنون خواهد بود.

امت مسلمان با سرپیچی از پذیرش ولایت امیر مؤمنان، علیه السلام، و نیز با رها كردن غالب آنچه از سوی خداوند حكیم بدان فرمان داده شده بودند، تحقق ” اگر آن دسته از مورخینی كه در سیره نویسی به پرده پوشی و یا اطناب و پرداختن بی رویه به حواشی خو نكرده اند و یا آن عده مبلغان چیره دستی كه از فرصت به دست آمده در مجالس وعظ و خطابه و یا حتی تریبونهایی گسترده تر همچون صدا و سیما، بخوبی سود جسته و در عوض تنزل تا به حد عامیانه ترین افسانه پردازیهای موهن و مبتذل، عوام را تا به سطح خواص تعالی می بخشند .... فرصت فعالیتی گسترده تر می یافتند امت محمد، صلی الله علیه وآله، هرگز تا به این اندازه با سیره سلیم اهل بیت، علیهم السلام، بیگانه نبود. ... “

همه وعده هایی را كه در پس انذارهای متعدد قرآن كریم ذكری از آنها به میان آمده بود مشاهده كردند.

چندین قرن تسلط یهود و نصاری و اشرار جامعه اسلامی بر امت مسلمان كه اثرات سوء آن در برخی بلاد همچنان باقی است، ازدست رفتن تدریجی هیمنه و هیبت جامعه مسلمین در اثر نزاع و تفرقه درونی، گسترش فقر و ناامنی روانی در اثر سوء تدبیرهای اقتصادی، جملگی اثرات سوء نافرمانی هایی شمرده می شود كه از سوی مسلمین نسبت به تعالیم قرآن و وصایای پیامبر، صلی الله علیه وآله، روا رفته است.

آن زمان كه مسلمین علی رغم تاكید چندباره قرآن، یهود و نصاری را محرم اسرار خود گرفتند و یا سیره ظالمین را سرمشق و الگوی خود قرار دادند، آن زمان كه مسلمین امر به معروف و نهی از منكر را كه برجسته ترین وجه تمایز ایشان از سایر امم محسوب می شد معطل گذاردند، آن زمان كه رباخواری و رشوه گیری به صورت سنت سیئه اقوام مسلمین درآمد، آن زمان كه فرقه گرایی در گسترده جامعه اسلامی رو به تزاید گذارد، آن زمانی كه علمای درباری به تبعیت از ملا و مترفین جامعه اسلامی به تن آسایی و شادخواری رو كردند، غیر قابل انتظار نمی نمود اگر تنها پنجاه سال پس از رحلت رسول اكرم، صلی الله علیه وآله، همان صحابه ای كه زمانی بزرگترین مباهات و افتخار ایشان همراهی پیامبر، صلی الله علیه وآله، بود و همان تابعینی كه به پیروی از صحابه، پاسداری از سنت رسول خدا، صلی الله علیه وآله، را بزرگترین وظیفه خویش می شمردند، راه شریعه را بر پسر پیامبر، صلی الله علیه وآله، كه جز برای حق قیام نكرده بود سد كنند و بر او و اهل حرم او شمشیر و تازیانه كشند یا سفیهانه پیرامون او را تهی سازند.

همچنین غیرقابل انتظار نمی نمود اگر آن برج عاج تمدنی كه بر پایه هایی از اسلام التقاطی و درباری بنا شده بود، همچون فواره ای به اوج رسیده بر مرداب بی هویتی سرنگون شود. آری! «واقعیت آن است كه اسلام التقاطی و درباری از همان آغاز عقیم زاده شد و تمدنی چنین سست پایه اگرچه در ظاهر بالید و سر به آسمان سود لیكن از درون پوسید و بر خاك فرو افتاد» و این همه تجلی عملی همان وعده ای بود كه سالها پیش از این واقعه و دو سه ماهی پس از آنكه علی، علیه السلام، همسر و فرزندان خود را بر استری می نشاند و كوچه به كوچه و خانه به خانه به دنبال همپیمانی از آن همه مدعیانی كه مصاحبت با رسول خدا، صلی الله علیه وآله، را حافظ دین و دنیایشان می دانستند سر می كشید و جوابش نمی گفتند، دو سه ماهی پس از آنكه بر در خانه علی، علیه السلام، هجوم آوردند و شعله های آتش را بر اهل بیت پیامبر، صلی الله علیه وآله، عرضه كردند، دو سه ماهی پس از آنكه ریحانه باغ رسول، صلی الله علیه وآله، را به جرم عدم سازش با سنت شكنان غاصب ولایت میان در و دیوار ناجوانمردانه تازیانه زدند; بر لسان مبارك صدیقه مطهره فاطمه زهرا جاری شده است و این واپسین سخنان زهرای اطهر، علیهاالسلام، در بستر بیماری است:

به خدا سوگند اگر سررشته ای را كه پیامبر به علی سپرد بدو می سپردند، بنرمی به راهشان می برد، بی آنكه مركبشان از نفس افتد یا كه خود آسیمه سر گردند. و بیقین به آبشخوری لبریز از آب گوارا واردشان می ساخت و چنان سیرابشان می ساخت و چنان سیرابشان می كرد كه هر سیرابی به چشم حیرت در ایشان بنگرد... و بیقین درهای آسمان و زمین را می گشود و بر ایشان بركت فرود می آورد. [اما نكردند] و زودا كه خداوند به كیفر كردارشان مؤاخذه شان كند.

پی نوشتها:

۱. سوره توبه (۹)، آیه ۴۹.

۲. سوره آل عمران (۳)، آیه ۸۵.

۳. همان، آیه ۱۴۴.

منابع و مآخذ:

۱. بلاغات النساء ابوالفضل احمد بن طاهر مروزی

۲. كتاب سلیم بن قیس هلالی و ترجمه فارسی آن اسرار آل محمد (ترجمه اسماعیل انصاری)

۳. جامعه رشدیافته قرآنی، آفت هاو عبرت ها، امین میرزایی، روزنامه كیهان شماره ۱۴۹۱۶، ص ۶

منبع: ماهنامه موعود شماره ۱۵

امین میرزایی