از ایران‌ناسیونال تا ایران‌خودرو

مجموعه کارخانجاتی که امروز به نام ایران‌خودرو می‌شناسیم، توسعه یافته کارخانجات ایران‌ناسیونال است؛ مجموعه‌ای که توسط دو برادر به نام سیداحمد و سیدمحمود خیامی بنا نهاده …

مجموعه کارخانجاتی که امروز به نام ایران‌خودرو می‌شناسیم، توسعه یافته کارخانجات ایران‌ناسیونال است؛ مجموعه‌ای که توسط دو برادر به نام سیداحمد و سیدمحمود خیامی بنا نهاده شده است؛ دو برادری که فرزندان حاج سیدعلی‌اکبر خیامی و اصالتا مشهدی بودند و کار خود را از گاراژداری و تعمیر و نوسازی اتومبیل‌های بنز در فلکه برق مشهد آغاز کردند. دو برادر سپس با فروش بخشی از زمین‌های کشاورزی خود به تهران آمده و در خیابان چراغ برق (امیرکبیر امروزی) مغازه زیرپله‌ای را برای فروش لوازم یدکی اتومبیل راه‌اندازی کردند. با توسعه این مغازه و تبدیل آن به بزرگ‌ترین واردکننده و توزیع‌کننده لوازم یدکی، برادران خیامی با خرید نخستین بخش از اراضی حاشیه‌ای جاده قدیم کرج که بعدا اتوبان فعلی تهران ـ کرج از میان آن عبور کرد، ایران‌ناسیونال را پایه‌گذاری کردند.

ایران‌ناسیونال در مرداد ۱۳۴۱ با سرمایه ده میلیون تومانی که از محل فروش اراضی کشاورزی پدر برادران خیامی و همچنین درآمد فروشگاه‌های لوازم یدکی خودرو گرد آمده بود، تاسیس شد. ایران‌ناسیونال ابتدا کارش را با ساخت و مونتاژ اتاق کامیون و اتوبوس آغاز کرد. خودروهایی که به «ال‌پی» معروف بود و از آلمان وارد می‌شد. ایران‌ناسیونال ابتدا اتاق کامیون‌های ال‌پی را می‌ساخت، اما کم‌کم روبه تولید اتاق اتوبوس آورد، اما تحول بزرگ ایران ناسیونال پنج سال بعد در بیست‌وچهارم اردیبهشت ۱۳۴۶ بود که قرارداد تولید پیکان با شرکت روتس انگلیس منعقد شد.

ایران‌ناسیونال در ابتدا فقط قادر به مونتاژ روزانه ده دستگاه پیکان و هفت دستگاه اتوبوس و کامیون بود، اما تا سال ۵۷ فقط تولید پیکان در این شرکت به ۹۸ هزار دستگاه و شمار کارگران آن به ۱۵ هزار نفر بالغ شد.

پس از پیروزی انقلاب، شورای انقلاب ایران‌ناسیونال و تمامی متعلقات آن از جمله بانک صنعت و معدن فعلی را که مختص ایران‌ناسیونال بود ملی اعلام کرد و ایران‌ناسیونال به ایران‌خودرو تغییر نام داد. ایران‌خودرو اکنون سالانه حدود ۷۵۰ هزار دستگاه خودرو تولید کرده و با اشتغال حدود ۶۰ هزار نفر کارگر، بزرگ‌ترین مجتمع صنعتی کشور به شمار می‌رود.

ایران‌خودرو همچنین موفق شد برای نخستین بار سمند را به عنوان خودروی ملی و سپس رانا را با همین عنوان وارد بازار کشور کند.

در همین حال برادران خیامی نیز سرنوشتی جداگانه یافتند. احمد خیامی هم‌اکنون به دیار باقی شتافته، اما محمود خیامی در آمریکا نمایندگی مرسدس بنز آلمان را در اختیار دارد.