زیر پوست شهر حیوانات

طراح بزرگ طبیعت همیشه شاهکار می‌آفریند. راه‌راه، خال‌خال، هاشوری، سیاه و سفید یا رنگی. زیبایی حیات‌وحش انسان را خیره می‌کند اما هیچ آفریده خداوند و هیچ یک از طرح و رنگ‌ها بی‌حکمت …

طراح بزرگ طبیعت همیشه شاهکار می‌آفریند. راه‌راه، خال‌خال، هاشوری، سیاه و سفید یا رنگی. زیبایی حیات‌وحش انسان را خیره می‌کند اما هیچ آفریده خداوند و هیچ یک از طرح و رنگ‌ها بی‌حکمت نیست. گاهی اوقات انسان نمی‌تواند درک کند که چرا فلان حیوان فلان رنگ یا فلان طرح است. برای مثال چرا پوست پلنگ خال‌خال و پوست ببر و گورخر راه‌راه است. چرا لکه‌های روی بدن زرافه بزرگ است. چرا برخی از حیوانات پوستی خال‌خال و دمی راه‌راه دارند ولی هیچ حیوانی پوست راه‌راه و دمی خال‌خال ندارد؟ چرا روی بدن برخی حیوانات هیچ طرحی وجود ندارد؟ آیا فیل اگر روی پوستش طرحی داشت بزرگ‌تر و عظیم‌تر به نظر نمی‌رسید؟ اگر برخی جوندگان روی پوست‌شان طرح‌هایی داشتند قدرت استتار بیشتری نداشتند؟...

استتار یکی از سه دلیل عمده‌ای است که وجود رنگ و طرح را روی بدن حیوانات توجیه می‌کند حیوانات از این طرح و رنگ‌ها برای پنهان کردن خود از دید دیگر حیوانات یا برای جذب آنان و برقراری ارتباط استفاده می‌کنند.

به عنوان مثال ببر در جنگل‌های آسیا پوستی راه‌راه و به رنگ نارنجی مایل به قهوه‌ای دارد و به همین دلیل کاملا می‌تواند خود را در میان درختان پنهان کند. این موضوع درمورد پلنگ که بدنی کشیده و لاغر دارد نیز صدق می‌کند. روی پوست طلایی رنگ او لکه‌های تیره رنگی وجود دارد که کاملا او را در محیطی که زندگی و شکار می‌کند از دید طعمه‌ها دور می‌کند.

حیوانات دیگر مانند مارها نیز از این خصوصیت فوق‌العاده بی‌بهره نبوده‌اند برخی علفخواران نیز دارای رده‌هایی روی پوست‌شان هستند که آنها را از دید شکارچیان و دشمنان دور می‌کند. گورخر یکی از جالب‌ترین نمونه‌ها در این میان است. این حیوان روی بدنش خطوط سفید و سیاه دارد این خطوط در علفزارهای استوایی باعث می‌شود این حیوان همچون یک بینی بزرگ درون صورت خودنمایی کند. شاید از خود بپرسید این چگونه استتاری است؟

در سال‌های دهه ۱۹۷۰ محققان متوجه شدند مگس‌های تسه‌تسه که ناقل بیماری مشهور خواب هستند کمتر به رنگ سیاه و سفید جذب می‌شوند. در نتیجه رنگ سفید و سیاه گورخر او را در مقابل نیش این حشره حفظ می‌کند.

اما این خطوط مشکی زیبا روی یک پوست سفید تنها به همین منظور خلق نشده‌اند. در صورت حمله یک موجود وحشی به گورخر این خطوط کاملا او را از دید پنهان می‌کند. وقتی گورخر شروع به دویدن می‌کند، این خطوط سفید و سیاه سبب بروز خطای دید و گم کردن حیوان می‌شود.

سوالی که هم‌اکنون ذهن دانشمندان را به خود جلب کرده چگونگی نمودار شدن خطوط و لک‌ها و زمان آنهاست. ریاضی‌دانان کنجکاوانه در پی کشف این موضوع هستند و برای پاسخگویی به این سوال مدلی طراحی کرده‌اند.

به گفته آنان دو نوع محرک وجود دارد که برخی سبب به وجود آمدن رنگ‌دانه‌ها می‌شوند و گروهی جلوی رنگ‌دانه‌ها را می‌گیرند اما در این میان متغیر دیگری نیز وجود دارد که سبب شده سوال دیگری ذهن دانشمندان را به خود مشغول کند و آن زمان بروز لکه است. آزمایش‌های دانشمندان نشان داده است جنین حیوانات محرک‌های رنگی را درون پوست خود ندارند با این حال خطوط و لک‌ها پس از به دنیا آمدن کم‌کم ظاهر می‌شوند و جالب‌تر آنکه در پوست حیوانات بالغ دیگر اثری از این محرک‌ها وجود ندارد.

ترجمه: رقیه پورمحسنی

منبع: فیگارو