نگاهی به گذشته قبل از تصمیم برای آینده

ایالات متحده باید رفتار بسیار حساب شده ای را در مورد ایران داشته باشد

سخنرانی نرم و معتدل رئیس جمهور جدید ایران، حسن روحانی به گونه ای بود که امیدها و انتظارات تازه ای را نسبت به بازنگری روابط ایران و آمریکا به وجود آورده است. این مساله به طور سمبلبک با تماس تلفنی روحانی و اوباما خود را نمایان نمود.

دو مساله در این بین این امیدواری را می دهد که این بار تلاش دو کشور برای آشتی با دفعات قبلی متفاوت است. مورد اول این است که روحانی رئیس جمهور ایران با اجازه و صلاحدید رهبر ایران تلاش می کند تا جنگ بین دو کشور را تبدیل به دیپلماسی کند و دوم اینکه این بار واکنش آمریکایی ها به این نیت ایرانی ها بسیار مثبت بوده است.

همه این ها در حالی است که مخالفان این تنش زدائی هم در آمریکا و هم در ایران در تلاشند تا تا ضربه ای بر امیدها و انتظارات بزنند.پیش از این مقاله ها و مطالب زیادی در آمریکا به چاپ رسیده است مبنی بر اینکه پرزیدنت اوباما باید میزان فشارها را بر ایران بیشتر کند و هشدارهایی با این مفهوم که رفتار ایران مزورانه است به او داده شده است و عده ای نیز بر این تاکید داشته اند که بهبود روابط ایران و آمریکا باعث نارضایتی متحدان منطقه ای واشنگتن خواهد شد.

به هر حال ایالات متحده باید رفتار بسیار حساب شده ای را در مورد ایران داشته باشد. ایالات متحده باید در رویکرد قبلی خود نسبت به ایران بازبینی کرده و نشانه های اعتدال و میانه روی را که در ایران دیده می شود را مد نظر قرار دهد.امریکا همچنین باید سود و زیانهایی را که در این سال ها به دلیل سیاست های خود در قبال ایران در خاورمیانه و جنوب آسیا داشته است را محاسبه کند و همچنین با خود حساب کند که آیا که آیا خواسته های ضد ایرانی متحدان منطقه ای اش منطقی و مطابق منافعش است یا خیر؟

اولین نشانه های اعتدال از ایران در سال ۱۹۸۸ بعد از جنگ ایران و عراق دیده شد.در آن زمان آمریکا تحت تاثیر متحدان منطقه ای خود ترجیح داد تا این نشانه های میانه روی را نادیده بگیرد. در مقابل عراق را به عنوان متحد منطقه ای خود برگزید و در مقابل اعمال عراق چشم خود را بست که نتیجه آن یورش این کشور به کویت در سال ۱۹۹۱ و جنگی خونین و عملیات طوفان صحرا بود.

در دهه ۱۹۹۰ علی رغم اینکه دولت هاشمی رفسنجانی با وجود فشار های تندروهای داخلی برای حمایت از عراق در جنگ خلیج فارس بیطرفی پیشه کرد و علی رغم اینکه ایران برای رهایی سفیران آمریکایی گروگان گرفته شده در لبنان کمک زیادی کرد باز هم آمریکا سیاست محدود و منزوی کردن ایران را در پیش گرفت.یکی از نمود های این سیاست حمایت آمریکا از طالبان ضد ایرانی و ضد شیعه در افغانستان بود که نتیجه اش بمب گذاری سال ۱۹۹۸ در سفارت آمریکا در کنیا و تانزانیا توسط متحد طالبان یعنی القاعده و تراژدی ۱۱ سپتامبر شد.در همین اثنا آمریکا ایران را تحریم و کنگره اولین دور تحریم ها رادر سال ۱۹۹۶ به ایران تحمیل نمود.

محمد خاتمی نیز در دوران ریاست جمهوری خود دوبار به آمریکا نزدیک شد.در سال ۲۰۰۱یعنی زمانی که ایران برای انتقال قدرت از طالبان در افغانستان کمک زیادی کرد. که نتیجه آن سخنرانی جورج بوش در مورد محور های شرارت بود. و بار دوم در سال ۲۰۰۳ که ایران طرحی به نام معامله بزرگ برای حل و فصل مشکلات این دو کشور ارائه داد که این طرح حتی به روی میز مقامات عالی رتبه هم نرسید.

در طول این دوره متحدان منطقه ای ایالات متحده آشتی ایالات متحده و ایران را مخالف منافع تنگ نظرانه خود می دیدند.این در حالی بود که منافع ملی آمریکا با بی اعتنایی به پیشنهاد های ایران در نواحی مختلف بسیار لطمه می دید. به عنوان مثال آمریکا با رد و نادیده گرفتن کمک ایران در افغانستان خود را به تله ای به نام پاکستان انداخت چرا که مجبور بود برای رسیدن به افغانستان از مسیراین کشورو همچنین آسیای مرکزی عبور کند و پاکستان نیز علی رغم کمک های زیادی که از آمریکا دریافت می کرد به دنبال منافع استراتژیک خود در افغانستان بود و با وانمود کردن به مبارزه با طالبان در واقع از آنها حمایت می نمود و در همین حال عربستان و امارات نیز به حمایت خود از گروه های سلفی ادامه می دادند و نتیجه این شد که علی رغم صرف مبالغ هنکفتی پول و تلفات جانی، آمریکا به نتیجه دلخواه خود در افغانستان دست نیافت.

در عراق نیز سیاست های متحد منطقه ای امریکا یعنی عربستان که از سنی های رادیکال در این کشور و حتی ترکیه حمایت می کند تا حد زیادی به بدتر شدن اوضاع دامن زده است.مخالفت آمریکا با دخالت ایران در برنامه ای برای خطوط لوله نفت و گاز در آسیای مرکزی و قفقاز و ارتباط با اروپا نیز غیر عاقلانه بوده است و در این میان فقط سودش به جیب روسیه ای رفته است که از گاز به عنوان وسیله ای برای فشار بر کشورهای اروپائی بخصوص اکراین و سایر کشور های اروپای شرقیو همچنین چین استفاده می کند.

حتی در مورد درگیری اعراب و اسرائیل نیز بی اعتنائی آمریکا به ایران باعث شد که صلح اعراب و اسرائیل به جائی نرسد.به جرات می توان گفت که اگر آمریکا به علامت های مثبت ایران پاسخ مثبت داده بود فضا تا حد زیادی تغییر می کرد و ما حتی شاهد فضای دوره احمدی نژاد نیز نبودیم.

آخرین و اما مهمترین نکته اینکه ترس آمریکا از ایران و ایدئولوژی آن باعث شده که آمریکا از خطر سلفی گری و و هابیگری در که روز به روز در خاورمیانه و شمال آفریقا و حتی در بین مسلمانان مهاجر در آمریکا و اروپا در حال گسترش است غافل شود.

بهبود روابط ایران و آمریکا همه مشکلات آمریکا در خاورمیانه و آسیای جنوبی را حل نمی کند و راه حل و فصل همه مناقشات منطقه ای نیز نیست اما راهی است برای کاهش هر دودسته مشکلات. حداقل این است که با بهبود این روابط آمریکا برای چانه زنی با پاکستان و عربستان و حتی روسیه در موقعیت بهتری قرار می گیرد. در ضمن اگر این نشانه ها از جانب واشنگتن به منطقه فرستاده شود که واشنگتن از هر طرح وحشیانه ای به صرف اینکه ضد ایرانی است حمایت نمی کند بسیاری از مشکلات منطقه ای می شود و کشور هایی چون ترکیه دیگر به دنبال جاه طلبی هایی چون احیای امپراطوری عثمانی نخواهند رفت.

منبع: سایت اصفهان امروز

نویسنده: shireen hunter

مترجم:آرین پورقدیری