ازگیل کلاردشت ,خواص وویژگیهای آن

مخمل سبزدرختچه های ازگیل کلاردشت,دردره های انبوه وسینه کش کوهها بسیارتماشایی است ازگیلهای کلاردشت ریز هستند این میوه سینه را نرم می کند و عطش را فرو می نشاند و ضد صفرا است ضماد آن جوشهای بدن را از بین می برد

مخمل سبزدرختچه های ازگیل کلاردشت،دردره های انبوه وسینه کش کوهها بسیارتماشایی است. ازگیلهای کلاردشت ریز هستند. این میوه سینه را نرم می کند و عطش را فرو می نشاند و ضد صفرا است. ضماد آن جوشهای بدن را از بین می برد.

درکلاردشت، پاییز فصل رسیدن ازگیلهاوزالزالکهای وحشی است. ابتدای جنگل با کمربندی از درختان راست قامت پوشیده شده است. ازگیلهای کلاردشت ریز هستند. اندکی بزرگتر از فندق می باشند.وقتی رسیده که می شوند از درخت می ریزند . علاوه بر انسانهاحیوانهای وحشی ازجمله خوکها و خرسها به این میوه علاقه وافری دارند. معمولازیرو روی درختان ازگیل، جای پنجه خرس دیده می شود که با تکان دادن درخت یا بالا رفتن از درخت، ازگیلهای رسیده را می خورند . شمالیها به ازگیل وحشی کنس"kones "می گویند . حاشیه ی پایین دست جنگل بعد از درختچه های زالزاک، پر است از درختچه های کنس . این کنس ها میوه لذیذی می باشند که بشدت مورد علاقه بچه ها و حتی بزرگتر هامی باشد. کنسها را اگر کال باشند لای کاه می گذارند تا در گرماو زیر کاه برسند و شیرین شوند .

برخی نیز کنس را شور می اندازند و به عنوان چاشنی استفاده می کنند. در کنار درختچه های کنس، درختچه های ولیک"valik" وهمورو""hamuroo هم می رویندکه میوه هایی ترش و خوشمزه می باشند. .. چیدن این میوه هامشقت فراوانی به همراه دارد؛مخصوصاًاگرمثل ماگرفتارباران شویدو بچه هاهم آویزانتان باشند ؛وحمل آن تاآبادی هم مصیبتی دیگراست.

در گیلان ومازندران کنس یکی دیگر از میوه هایی است که در این منطقه در شب یلدا رواج دارد و به روش خاصی تهیه می شود. در فصل پاییز، ازگیل خام را در خمره می ریزند، خمره را پر از آب می کنند و کمی نمک هم به آن می افزایند و در خم را می بندند و در گوشه ای خارج از هوای گرم اطاق می گذارند.

ازگیل سفت و خام، پس از مدتی پخته و آبدار و خوشمزه می شود. ترشی ازگیل در اغلب خانه های گیلان ومازندران تا بهار آینده یافت می شود و هر وقت هوس کنند ازگیل تر و تازه و پخته و رسیده و خوشمزه را از خم بیرون می آورند و آن را با گلپر و نمک در سینه کش آفتاب می خورند. [۲]

● خواص وویژگیهای ازگیل

ازگیل سینه را نرم می کند و عطش را فرو می نشاند و ضد صفرا است. ضماد آن جوشهای بدن را از بین می برد. زادگاه اولیه ازگیل ایران و نواحی معتدل آسیا و اروپا است. تقریباً خواص آن با زالزالک یکسان است. دارای ویتامین «آ» و ویتامینهای «ب» و «ث» بوده و سرشار از تانن است و میوه و برگ ازگیل به عنوان قابض و رفع التهاب معده توصیه و تجویز شده است. میوه رسیده ازگیل دارای قند و جوهر لیمو است. برای معالجه اسهال خونی می توان دویست تا سیصد گرم آن را بدون پوست خورد.

می توان یک کیلو از میوه ازگیل با کمی شکر به صورت شربت در آورده، و چهار روز متوالی، روزی یک چهارم آن را خورد. هسته زالزالک به علت داشتن کمی اسید سیانیدریک، عنصری سمی است و خوردن آن خطرناک است، ولی هسته ازگیل از این سم خیلی کمتر داشته، و خوراکی است اگه آن را بکوبید و گرد آن را به مقدار یک قاشق چایخوری با چای یا شربت ریشه جعفری میل کنید سنگ های کلیه و مثانه را از بین می برد.

قلندران و درویشان از قدیم چوبدستی و چماق خود را از چوب ازگیل درست می کردند، و معتقد بودند که در دست داشتن چوب این گیاه خواص زیادی دارد یکی از پزشکان اروپایی در تحقیقی اعلام کرده که اگر زنان باردار گردن بندی از چوب ازگیل به گردن آویزان نمایند، از سقط جنین آنها خودداری خواهد شد و برای اینکار آمار زیادی نشان داده است. [۳]ازگیل طبق نظر حکمای طب سنتی از نظر طبیعت سرد و خشک است و با تانن قابل ملاحظه ای که دارد مقوی قابض است . ورم روده را کاهش می دهد و در رفع اسهالهای ساده بسیار موثر است. اگر نارس باشد بیشتر قابض است و برای جلوگیری از خونریزی مفید است.

از جوشانده برگ ازگیل که ۵۰ گرم برگ را در هزار گرم آب بجوشانند به صورت غرغره برای فرونشاندن ورم مخاط گلو و ناراحتیهای حلق گلو استفاده می شود. [۴]

هسته ی ازگیل به علت داشتن اسید سیانیدریک، عنصری سمی است و خوردن آن خطرناک است.ازگیل از حدود سه هزار سال پیش در جنوب دریای خزر و در مناطق گیلان و مازندران کشت می شد. آب، قند، اسیدهای آلی(اسید مالیک، اسید سیتریک و اسید تارتاریک)، تانن، لعاب و اسید بوریک از اجزای عمده ی تشکیل دهنده ی ازگیل می باشند. خواص دارویی ازگیل از روزگاران بسیار دور مورد توجه بوده است. بقراط ازگیل را برای مبتلایان به ترشی معده و مدفوع سوزان و عوارض سردردوتب مفیدمی‌ پنداشت. ازگیل سرشار از انرژی ،ویتامین وآرامش است به همین دلیل اعصاب را تقویت می کند.

● شربت ازگیل

در حدود ۲۰۰ گرم ازگیل نارس را ،از پوست و هسته خارج کرده و گوشت آن را قطعه قطعه می نمایند و در یک لیتر آب در حدود ۲۰-۱۵ دقیقه می جوشانند و پس از آن در حدود ۵۰ گرم برگ تازه ازگیل به آن اضافه کرده به مدت ۵-۴ ساعت دم می کنند و بعدا قند اضافه می نمایند تا به شکل شربت غلیظ در آید.‌از این شربت یکی دو فنجان در شبانه روز برای رفع حالت اسهال و جمع شدن شکم به بچه ها می دهند و خیلی مفید است. [۵]

ازگیل، درختچه ای است خاردار که به حالت وحشی در جنگل های اروپای مرکزی و نواحی معتدل آسیا می روید و در اواخر پاییز و اوایل زمستان می رسد. ازگیل در تمام جنگل های شمال ایران و همه ارتفاعات سواحل دریا و در دامنه های البرز، دره کرج و ... نیز به طور خودرو عمل می آید و با نام محلی هر منطقه شناخته می شود.

تکثیر آن غالبا از طریق پیوند روی درختان دیگر از جمله پیوند روی پایه ی درختچه ی ولیک صورت می گیرد. گاهی هم روی پایه ی زالزالک و به ندرت روی پایه ی به هم پدید می آید و نوع پیوند، شکمی است که در تابستان انجام می شود.ازگیل رسیده دارای لعاب نباتی فراوان و تانن بوده و از قند گلوکز، فروکتوز، سوربیتول و بعضی اسیدها و همچنین سلولز و گروه ویتامین های ب وث و به استخوانهایمان استحکام می بخشد و حیات سلولهای بدنمان را تأمین می کند واز پروتئین برخوردار می باشد.

ازگیل در اواخر پاییز و اوایل زمستان می رسد. گل های درخت آن سفید و میوه اش شبیه زالزالک است؛ با این تفاوت که میوه ی ازگیل درشت تر و قهوه ای رنگ و طعمش شیرین و کمی گس است. هسته ی آن را می کارند و درخت ازگیل را به درخت به و گلابی هم پیوند می زنند.بخش های مورد استفاده درخت ازگیل برگ و میوه ی آن است. اسامی فارسی قدیم ازگیل، " اردف " و " گیل " بوده است.

نادعلی صادقیان

منابع ومآخذ

۱] http://iec-md.org/monasebatha/digar/yalda.html

[۲] http://yalda_۸۵.persianblog.ir

[۳] روزنامه ایران شماره ۳۳۵۷دوشنبه ۱۲ دی ۱۳۸۴

[۴] http://www.iranmania.com/nutrition/foodstuff/features/azgil.asp

http://women.mim.gov.ir/index.php?name=news&file=article&sid=۱۳۷۱&theme=Printer[ ]

[۶] http://biology_۱.persianblog.ir

http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=۲۵۱[ ]