خوردن شیر مادر حق مسلم اوست

همه ساله در سراسر جهان مراسم بزرگداشت هفته جهانی شیرمادر از ۱ تا ۷ آگوست برگزار می شود که در کشور ما مصادف با۱۰ تا ۱۶ مرداد است

همه ساله در سراسر جهان مراسم بزرگداشت هفته جهانی شیرمادر از ۱ تا ۷ آگوست برگزار می‌شود که در کشور ما مصادف با۱۰ تا ۱۶ مرداد است...

در واقع، این هفته یک بسیج همگانی برای افزایش آگاهی‌‌های عمومی در مورد اهمیت تغذیه با شیرمادر، فراهم?کردن اطلاعات و حمایت از تغذیه با شیرمادر برپا می‌شود. شیردهی، یکی از مهم‌ترین بخش‌های مراقبت از کودک است که می‌تواند در تمام طول عمر کودک تاثیرگذار باشد. از آنجا که تغذیه با شیر مادر حق مسلم هر کودک است و فواید آن محدود به تامین سلامت جسمی و روانی کودکان نمی‌شود و ابعاد وسیع سلامت خانواده و جامعه را دربرمی‌گیرد، لازم است موانع راه شیردهی موفق را بشناسیم و در رفع آن بکوشیم. مشارکت فعال مردان، اطلاع‌رسانی درباره تبلیغات دروغین شیرهای خشک که سعی دارند جایگزین شیر مادر شوند و حمایت همه جانبه مادران، می‌تواند راه‌حل‌هایی ساده اما اساسی باشد.

شاید از خود بپرسید چرا این همه به تغذیه با شیرمادر اهمیت می‌دهند و در مورد آن اطلاع‌رسانی می‌شود؟

دلایل کلی برای ترویج تغذیه با شیرمادر عبارتند از:

- جان بیش از یک‌ونیم میلیون شیرخوار را در سال نجات می‌دهد.

- میلیون‌ها شیرخوار را از ابتلا به بیماری‌های شایع قابل پیشگیری نظیر اسهال، عفونت‌های تنفسی و عفونت گوش محافظت می‌کند.

- امنیت غذایی شیرخواران را در ۶ ماه اول عمرشان فراهم می‌کند درنتیجه منبع مهم تغذیه برای کودکان، حداقل در ۲ سال اول زندگی است.

- روابط عاطفی مادر و شیرخوار را ارتقا می‌بخشد.

- تکامل احساسات و روابط خویشاوندی مطلوب را در کودکان پرورش می‌دهد.

- باعث کاهش مرگ‌ومیر مادران، ناشی از خون‌ریزی پس از زایمان می‌شود.

- ابتلای زنان را به سرطان‌های پستان، رحم، تخمدان و پوکی‌استخوان کاهش می‌دهد.

- یک راه طبیعی فاصله‌گذاری بین بارداری‌هاست بنابراین سلامت مادران و کودکان را فراهم می‌کند.

- توانایی و حق زنان برای شیردهی و اهمیت مشارکت آنها در جامعه را تصدیق می‌کند.

- مخارج تغذیه مصنوعی را برای سایر هزینه‌های ضروری خانواده در اختیار می‌گذارد.

- منابع حیاتی مانند سوخت و آب همچنین وقت و انرژی زنان را حفظ و ذخیره می‌کند.

- باعث کاهش هزینه‌های پزشکی برای پیشگیری و درمان بیماری‌ها و آلرژی‌ها می‌شود.

- نیروی تولید را از طریق کاهش غیبت‌های مادر که ناشی از بیماری‌های کودک است افزایش می‌دهد.

- آلودگی هوا، آب و زمین ناشی از تولید، انتقال و تدارک شیرهای مصنوعی شیرخواران و ظروف یکبار مصرف و بسته‌بندی آنها را کاهش می‌دهد.

- منابع زمینی مانند آب و نیز درختان و سایر منابع انرژی را حفظ می‌کند.

- زنان را به آموختن مهارت‌های تغذیه با شیرمادر قادر می‌سازد که می‌تواند به عنوان الگوهای مثبت از نسلی به نسل دیگر منتقل شود.

در سال‌های اخیر نقش تغذیه با شیرمادر در کاهش عوامل خطرساز در بروز بیماری‌های قلبی علاوه بر چاقی و ابتلای کمتر به دیابت وابسته به انسولین، فشارخون کمتر، کلسترول خوب بیشتر HDL و لیپوپروتئین B کمتر به اثبات رسیده است. عدم تغذیه با شیرمادر در جوامع فقیر به علت عدم دسترسی به آب سالم و بهداشت پایین باعث کم‌وزنی و سوءتغذیه شیرخواران و مصرف نادرست شیر مصنوعی در جوامع ثروتمند باعث چاقی شیرخواران می‌شود.

شیرمادر آثار فرهنگی‌، اجتماعی مفیدی دارد از جمله ثبات روحی دوران کودکی و تربیت‌پذیری بهتر. شیرمادر باعث ارتباط عاطفی، روانی و تکامل عصبی بیشتر و پایدارتری می‌شود. در دوران نوزادی، نوزادان هوشیارتر، فعال‌تر و عکس‌العمل‌شان بهتر است. همچنین راه افتادن زودتر، افزایش قدرت تشخیص، مکالمه، حافظه و افزایش ضریب هوشی در دوران کودکی و بزرگسالی از دیگر امتیازهای تغذیه کودک با شیرمادر است. بزهکاری، اعتیاد، اضطراب و اختلال‌های عصبی در آنها کمتر و ارتباط عاطفی و روانی آنها حتی در بزرگسالی هم متعادل‌تر و پایدارتر است. تغذیه با شیر مادر از کودک‌آزاری جلوگیری می‌کند. به‌علاوه شیرمادر در جلوگیری یا کاهش بروز برخی بیماری‌های سنین بلوغ و بالاتر نیز نقش دارد. برای نشان دادن خطرهای ناشی از عدم تغذیه با شیرمادر در جریان بسیج ملی ارتقای آگاهی‌های تغذیه با شیرمادر در دپارتمان بهداشت آمریکا آمار زیر تنظیم شده است.

کودکانی که به‌طور انحصاری با شیرمادر برای مدت ۶ ماه یا بیشتر تغذیه نمی‌شوند در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های زیر قرار می‌گیرند:

- حدود ۴۰ درصد بیشتر احتمال دارد به دیابت نوع ۱ دچار شوند.

- حدود ۲۵ درصد بیشتر احتمال دارد که دچار اضافه‌وزن یا چاقی شوند.

- احتمال ابتلای آنها به عفونت‌های مکرر گوش حدود ۶۰ درصد بیشتر است.

- احتمال ابتلای آنها به لوکمیا حدود ۳۰ درصد بیشتر است.

- صددرصد مبتلا به اسهال می‌شوند.

- حدود ۲۵ درصد بیشتر احتمال دارد که به‌خاطر عفونت‌های تنفسی مثل آسم و پنومونی در بیمارستان بستری شوند.

دکتر علیرضا مرندی

فوق تخصص نوزادان

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشت