کاهش وابستگی به نفت تنها راه نجات کشورهای مصرف کننده

بزرگترین کشورهای صنعتی دنیا که در عین حال, بزرگترین مصرف کننده های انرژی در روی این کره خاکی نیز محسوب می شوند, چندی پیش در یک گردهمایی خواستار انجام اقداماتی در زمینه کاهش وابستگی این کشورها به نفت خاورمیانه که اخیرا بی ثباتی آن به بهای آن نیز افزوده است, شدند

آمریکا، اروپا، چین و ژاپن در میان شرکت کنندگان در اجلاس آژانس بین المللی انرژی (آی ئی ای)، بازوی انرژی سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (او ئی سی دی)، بودند تا با حمایتهای خود از اقدامات انجام شده و اتخاذ تصمیمهای لازم در این زمینه، "نگرانی آشکار" خود را از وضعیت کنونی نشان دهند. به گزارش "شانا"، خبرگزاری رویترز در گزارشی تحلیل گونه به بحث پیرامون این مساله و چالشهای پیش روی این سازمانهای بین المللی در بازار جهانی نفت، پرداخته است. در واقع، در این اجلاس وزیران انرژی ۲۶ کشور مصرف کننده نفت عضو "آی ئی ای" اعلام کردند که به منظور کاهش وابستگی رو به رشد خود به واردات انرژی و کاستن از آسیب پذیری این کشورها در برابر قیمت های بالا و متغیر انرژی اقداماتی گسترده تر از جمله افزایش کارآیی انرژی ، صورت خواهند داد. در همین راستا، کلود ماندیل، مدیر اجرایی "آی ئی ای"، پس از دو روز مذاکره سخت با اعضای این آژانس اظهار داشت: "ما تصور می کنیم بهای بالای انرژی- نفت، گاز و زغال سنگ- به اقتصاد جهانی لطمه می زند که این لطمه ممکن است برای کشورهای عضو "او ئی سی دی" چندان قابل توجه نباشد، اما برای کشورهای در حال توسعه بشدت خود را نشان می دهد." ماندیل همچنین در ادامه افزود: "این مشکلی جدی است که در بلند مدت، صدماتی عمیق را به بدنه اقتصاد جهانی وارد می سازد." با این حال، آنچه که از شواهد امر پیدا است، آن است که در کمال ناباوری و تعجب، بهای نفت هنوز نتوانسته به رغم تداوم سیر صعودی خود، تاثیری جدی بر پیکره اقتصاد جهانی وارد سازد. این در حالی است که اقتصاددانان بطور مرتب از بهای بالای انرژی و تاثیر ناخوشایند آن بر رشد اقتصادی شکایت می کنند. این کاهش رشد بویژه در اقتصاد اروپا خود را نشان داده است، در حالی که هیچکس برای آن دلیل قابل قبول و قانع کننده ای ندارد. در واقع، اقتصاد آمریکا نیز طی دو سال اخیر کمترین رشد را داشته است. بنا بر این گزارش، آمریکا، بزرگترین مصرف کننده دنیا، روز سه نشنبه خاطرنشان ساخت که بهای بالای نفت می تواند برای چند سال آتی نیز ادامه داشته باشد. بر همین اساس، ساموئل بادمن، وزیر انرژی آمریکا، اظهار داشت: "امنیت انرژی نه تنها چالشی جدی برای آمریکا است، بلکه همگام با رشد تقاضای جهانی برای نفت، این مشکل یک اپیدمی برای تمام ملل جهان خواهد بود." وی همچنین با تاکید بر کاهش وابستگی کشورهای مصرف کننده به نفت، اظهار داشت: "بازار انرژی که هم اکنون بواسطه بهای نفت وجهه مشخص تری به خود گرفته است، مشکلی جهانی است که طی سالها به این وضعیت رسیده است و بنابراین، اکنون نیز بدست آوردن راه حلی برای آن، نیازمند سالها زمان است." برخی از تحلیلگران بر این اعتقادند که کاهش سرمایه گذاریها در بخش نفت که بصورت غده ای مزمن درآمده است، همگام با افزایش تقاضا و کاهش ظرفیت مازاد تولید، توانست بهای نفت را در ماه آوریل (فروردین ماه) به رکورد بی سابقه بیش از ۵۸ دلار هر بشکه برساند.

پس از آن، با نوسانات بازار بهای نفت بار دیگر سیر نزولی خود را آغاز کرد و به ۵۰ دلار هر بشکه بازگشت. بازار آین آرامش خود را مدیون افزایش سقف تولید سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) است که با عرضه مازاد تولید خود، موفق به پر کردن ذخایر راهبردی آمریکا شد. ... اما با این حال، نفت هنوز هم حدود دو سوم گرانتر از زمان آخرین اجلاس وزیران "آی ئی ای" در دو سال قبل است. بر همین اساس، "آی ئی ای" در بیانیه ای اعلام کرد که کلید برقراری آرامش در بازار، افزایش سرمایه گذاریها در این بخش است. در این بیاینه آمده است: "بازار انرژی هم نیاز به زمان مناسب برای سرمایه گذاری دارد و هم نیاز به ذخایر کافی برای مقابله با حوادث غیر قابل پیش بینی و غیر قابل اجتناب." به گفته آژانس بین المللی انرژی، طی ربع قرن آینده، ۱۶ هزار میلیارد دلار برای سرمایه گذاری در بخش انرژی مورد نیاز است تا عرضه آن را برای جهانیان تضمین کند. به گفته ماندیل، این سرمایه گذاری بیشتر از آن که در بخش بالا دستی نفت انجام شود، باید در بخش پایین دستی، گاز و برق صورت گرفته و در این قسمتها هزینه شود. "آی ئی ای" همچنین دو راه برای کاهش واردات انرژی پیشنهاد کرده است؛ افزایش کارآیی انرژی و کاهش تاثیرات زیست محیطی سوختهای فسیلی که می تواند گامی موثر در این زمینه باشد.

این سازمان همچنین با انتشار گزارشی موسوم به "ذخیره سازی نفت در موقع لزوم"، شامل پیشنهادات و ارایه طرحهای مختلف درخصوص محدودیت ترافیکی که می تواند روزانه یک میلیون بشکه نفت از میزان تقاضای کشورهای صنعتی را کاهش دهد، بر کاهش وابستگی کشورهای عضو به نفت، تاکید کرده است. این در حالی است که برخی دیگر از تحلیلگران با بدبینی به این پیشنهادات نگریسته و معتقدند که این قبیل کارها در کوتاه مدت و میان مدت، نمی تواند تاثیری بر میزان تقاضا داشته باشد. فردریک لاسر، تحلیلگر "اس جی انرژی"، در این باره می گوید: "من تصور می کنم که تاثیر بهای نفت بیشتر از هر تصمیم سیاسی دیگری در این زمینه موثر خواهد بود." به هرحال، قدر مسلم آن که اکنون با توجه به شرایط موجود، کشورهای مصرف کننده باید بیش از گذشته به فکر صرفه جویی در مصرف انرژی و یا متنوع ساختن منابع انرژی خود برآیند. اکنون شرایط بازار نشان داده است که از دست کشورهای تولید کننده و صادر کننده نفت به تنهایی، کاری ساخته نیست و در واقع، برای کاهش تنش در بازار، هر دو طرف باید با یکدیگر همکاری کنند.