نوروز نشانی از شکوه ایران باستان

در این روزها و لحظه هایی که مدام و هماره می بایست به دنبال راه گریزی باشیم برای فرار از این همه یکنواختی، سرگردانی و دل مردگی... شاید اتفاق خوشایند نوروز و تحویل سال، که خوشبختانه …

در این روزها و لحظه هایی که مدام و هماره می بایست به دنبال راه گریزی باشیم برای فرار از این همه یکنواختی، سرگردانی و دل مردگی... شاید اتفاق خوشایند نوروز و تحویل سال، که خوشبختانه بدون تحریف با همان آداب و سنن دیرینه ایستاده و باقی مانده کمی افکار و این دل بی قرارمان را به خودش مشغول سازد و شاید تنها خاطره خوشی است از ایام شیرین دوران کودکی ولی با همین وجود این خوشحالی اندک نیز حریف زخم های تنهایی و غریب این روزگار نیست و نوروز با تمام اصالتش هر سال از کنار چشم های بی رمق، دل های افسرده مان با وقار و متانت می گذرد و به قول قیصر:

گرم به فال نیک بگیرم بهار را

چشم و دلی برای تماشا و فال کو؟

تقویم چهار فصل دلم را ورق زدم

آن برگ های سبز سرآغاز سال کو؟

با این وجود در طول تاریخ ایران جشن های مهرگان، سده، آبانگان، یلدا و... همیشه با شکوه خاصی جشن گرفته می شدند و حتی در بعضی موارد اهمیت آنها از نوروز هم بیشتر بوده... اما جشن نوروز تنها نمونه از این جشن های ملی است که همواره اهمیت خود را حفظ کرده و در برابر اقداماتی که توسط بداندیشان و زشت کاران برای محدود کردن آن صورت گرفته... همیشه ایستاده است و شکوه عظمت و شادی، مردمان ایران زمین را گوشزد می کند، نوشتن دغدغه مقدسی است. اما ادبیات و فرهنگ و تمدن هر سرزمینی مقدس ترین دغدغه هاست... به این لحاظ همواره باید دانش ما از این مقوله وسیع و عمیق باشد جهت انجام رسالتی، زدودن ابهامی و درک نکته ای...

دانش ما از آغاز جشن گرفتن نوروز بسیار محدود است. مدارک نوشتاری در تاریخ ایران، تا قبل از قرن اول بعد از میلا د ذکری از نوروز نمی کنند. هرچند که بسیاری از محققان بر این عقیده هستند که یکی از دلا یل ساختمان مجموعه پارسه (تخت جمشید) جشن گرفتن نوروز و بار عام نوروزی شاهنشاهان هخامنشی بوده، اما نبود هیچ گونه نشانه ای از وقوع این مراسم در دوران هخامنشی برای بعضی از دانشمندان این سوال را پیش آورده که آیا نوروز در دوران باستانی به عنوان یک مراسم دولتی جشن گرفته می شده یا نه؟

نخستین برخورد ما با نوروز در مدارک تاریخی به سلطنت ولا ش اول اشکانی باز می گردد.

ولا ش اول را عموما پایه گذار بسیاری از مراسم ایرانی از جمله سده می دانند و نوشته شدن قسمت هایی از اوستا را نیز به دوران او نسبت می دهند. متاسفانه کمبود مدارک کامل ما را از تحقیق لازم در مورد جزئیات برگزاری نوروز در دوران اشکانی محروم می کند.

برعکس، از مراسم نوروز در دوران ساسانی (۶۵۰-۲۲۴ پ م) اطلاعات جامعی در دست داریم. کتیبه های ساسانی، پندنامه ها و دیگر قطعه های ادبیات ایرانی میانه، از برگزاری جشن سال نو در دربار ساسانی صحبت می کنند. مراسم بار نوروزی که در آن شاهنشاه برای تمام اعضای دولت و نمایندگان ملت، بارعام ترتیب می داد، از بازمانده های مراسم ساسانی است.

مراسم بار عام شاهانه در دوران بعد از اسلام نیز باقی ماند و تمام شاهان ایران، حتی پادشاهانی که از اصل غیرایرانی می آمدند (مانند سلاطین غز و مغول) نیز دربار خود را برای برگزاری رسوم ایرانی و از جمله نوروز آماده می کردند. در دربار خلفای عباسی که از بسیاری جهات خود را ادامه شاهنشاهان ساسانی می دانستند، نوروز از مهم ترین جشن های سال بود و بار نوروزی با تمام جلال و شکوه آن انجام می گرفت.

در خصوص نوروز و آداب و رسوم آن مطالب زیادی تاکنون چاپ و منتشر گردیده ... ولی سلوک در وادی فرهنگی و ادبیات این سرزمین می بایست ذهن هر انسان متمدن و عمیق را با مضامین بلند، انسان دوستانه و آزاداندیش آن مانوس و همراه سازد چرا که تمامی آیین ها، تفکرات، آثار باستانی و تمامی آنچه که از گذشته باقی مانده نشان از رشد و شکوه فرهنگ ایران باستان دارد و آن همیشه در اذهان خسته و غمگین ما جاودان خواهد ماند.

غلامرضا توحیدی منش

رئیس اداره خدمات شهری ناحیه ۷ منطقه ۲۰