این تب به مرگ راضی می شود

آخرین روزهای اردیبهشت امسال کارگر یک کشتارگاه که به مرحله حاد علائم تب کریمه کنگو رسیده بود به یک مرکز درمانی خصوصی مراجعه می کند پرستار این مرکز درمانی در حین تزریق سرم به بیمار, با خون او تماس پیدا می کند و به بیماری مبتلا می شود

آخرین روزهای اردیبهشت‌ امسال کارگر یک کشتارگاه که به مرحله حاد علائم تب کریمه کنگو رسیده بود به یک مرکز درمانی خصوصی مراجعه می‌کند. پرستار این مرکز درمانی در حین تزریق سرم به بیمار، با خون او تماس پیدا می‌کند و به بیماری مبتلا می‌شود. با حاد شدن وضعیت این کارگر کشتارگاه او را به بیمارستان امام رضا(ع) مشهد منتقل می‌کنند. از همان ابتدا بیمار را تحت مراقبت‌های ویژه قرار می‌دهند، اما حین همین مراقبت‌ها دانشجوی پزشکی مشغول در این بیمارستان با خون او تماس پیدا می‌کند و جان می‌دهد.

اواخر دهه ۵۰ خورشیدی دامپزشکان ایرانی کنه دام‌هایی را که از مرزهای شرقی وارد کشور شده بودند، آزمایش کردند، این کنه‌ها آلوده به ویرووس CCHF یعنی عامل بیماری تب کریمه کنگو بودند، ویروسی که به روایتی سال‌ها قبل از این‌که از سوی پزشکان غربی کشف شود در کتاب «گنجینه خوارزمشاه» متعلق به پزشک ایرانی (حدود ۱۱۱۰ سال پیش) به نام جرجانی به آن اشاره شده بود.

اما داستان نامگذاری این تب به سال ۱۹۴۴ میلادی و منطقه‌ای به نام «کریمه» در روسیه برمی‌گردد. دانشمندان روسی نام این بیماری را که در این منطقه شیوع پیدا کرده بود تب «هموراژیک (خونریزی‌دهنده) کریمه» می‌گذارند.

۲۵ سال بعد بررسی‌های جدیدتر دانشمندان، نشان می‌دهد که عامل تب خونریزی‌دهنده کریمه مشابه عامل بیماری‌ای است که در جریان همه‌گیری سال ۱۹۵۶ در کنگو پیدا شد. به این ترتیب، ترکیب نام دو منطقه کریمه و کنگو وجه تسمیه این بیماری شد.

اما در ایران، اولین‌بار این بیماری وقتی سر و صدا کرد که پای مرگ یک پزشک به میان آمد. سال ۱۳۷۸ وقتی که گله‌دار بختیاری به بیمارستانی در شهرکرد با علائم تب کریمه کنگو مراجعه کرد، تهوع خونی بیمار با دست و بدن پزشک جوانی که او را معاینه می‌کرد، تماس پیدا کرد. دکتر جوان بر اثر ابتلا فوت شد و رسانه‌ای شدن این موضوع سبب شد، مردم ضمن آشنایی با چنین بیماری کشنده‌ای، خطرات آن را بشناسند.

تا این‌که اردیبهشت‌ امسال نیز،بعد از گذشت ۱۳ سال، حادثه‌ای مشابه و فوت دانشجویی پزشکی در مشهد دوباره تب کریمه کنگو را به صفحه اول روزنامه‌ها کشاند.

● تب قاتل در مشهد

آخرین روزهای اردیبهشت‌ امسال کارگر یک کشتارگاه که به مرحله حاد علائم تب کریمه کنگو رسیده بود به یک مرکز درمانی خصوصی مراجعه می‌کند. پرستار این مرکز درمانی در حین تزریق سرم به بیمار، با خون او تماس پیدا می‌کند و به بیماری مبتلا می‌شود.

با حاد شدن وضعیت این کارگر کشتارگاه او را به بیمارستان امام رضا(ع) مشهد منتقل می‌کنند. از همان ابتدا بیمار را تحت مراقبت‌های ویژه قرار می‌دهند، اما حین همین مراقبت‌ها دانشجوی پزشکی مشغول در این بیمارستان با خون او تماس پیدا می‌کند و علاوه بر کارگر کشتارگاه، دانشجوی پزشکی نیز جان خود را دست می‌دهد.

تب کریمه کنگو نه تنها باعث مرگ کارگر کشتارگاه و پزشک معالجش می‌شود بلکه چهار نفر دیگر یعنی پسر کارگر کشتارگاه، دو پرستار و یک نیروی خدماتی بیمارستان را نیز مبتلا می‌کند.

خبر به همه رسانه‌ها و مردم می‌رسد و ناگهان تب کریمه کنگو چنان از مرزهای خبر به شایعه می‌رسد که چند روز بعد پیامک‌هایی با این هشدار که گوشت نخرید بین شهروندان دست به دست می‌شود.

● شایعه جان می‌گیرد

وزارت بهداشت شروع به اطلاع‌رسانی می‌کند و عنوان می‌شود که مرگ دانشجوی پزشکی و ابتلای کادر درمان بیمارستان مشهد تنها یک اتفاق نادر بوده و این بیماری نمی‌تواند بسادگی همه‌گیر شود. همزمان دامپزشکی از ایران با یکی از رسانه‌های خارجی گفت‌وگو و اعلام می‌کند که تب کریمه کنگو از طریق گوشت و لبنیات قابل انتقال به انسان است.

شایعه جان می‌گیرد و پیامک‌ها به هشدارهایی نظیر مصرف نکردن گوشت و شیر و حتی رسیدن تب کریمه کنگو به پایتخت تبدیل می‌شود.

رسانه‌ها گزارش‌هایی از وزارت بهداشت منتشر می‌کنند مبنی بر این‌که بیشترین افراد مبتلا به تب کریمه کنگو شامل کسانی می‌شود که با دام ارتباط مستقیم دارند یا این‌که حتی خوردن گوشت آلوده به این ویروس که در کشتارگاه ذبح شده، نمی‌تواند منتقل‌کننده بیماری باشد.به این ترتیب تب کریمه کنگو به سمت فراموشی می‌رود.

● پنهان‌کاری یا نگران نکردن شهروندان؟

۲۰ روز بعد از اخبار تب کریمه کنگو در مشهد، کنفراس خبری رئیس آزمایشگاه مرجع انستیتو پاستور ایران در مازندران خبرساز شد.

صادق چینی‌کار ۱۸خرداد در حاشیه برگزاری کنفرانس تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو در دانشگاه علوم پزشکی مازندران به خبرنگاران گفت: از ۳۱ استان کشور ۲۷ استان از ابتدای امسال مواردی از بیماری تب کریمه کنگو را داشته‌اند و از ۲۹ مبتلای به این بیماری طی امسال تاکنون هفت نفر جان باخته‌اند.

اعلام این خبر انگشت اتهام را به سمت وزارت بهداشت برد که اطلاع‌رسانی شفافی نسبت به این بیماری در این مدت نداشته است، اما دکتر محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت در پاسخ به این اتهام مساله تشویش افکار عمومی را مطرح کرد.

او با تاکید بر این‌که امکان ابتلا به تب کریمه کنگو برای شهروندانی که ارتباطی با دام ندارند به هیچ‌وجه امکان‌پذیر نیست، معتقد است: اطلاع‌رسانی روزانه درخصـــوص مبتلایان بــه تب کـــریمه کنگو برای اکثر شهرونـــدان غیرضـــروری و هـــر جــــا که لازم بوده وزارت بهداشت به شهروندان اطلاع‌رسانـــی کرده است.

رئیـــس مـــرکز مدیریت بیماری‌هـــای وزارت بهداشت با تایید ابتلای ۳۰ نفر از هموطنان به تب کریمه کنگو از ابتدای سال و فوت شش نفر از این تعداد اعلام کرد: به جز چهار نفر از شهروندان مشهدی که در شرایط خاص و حین درمان فرد مبتلا، به این بیماری دچار شدند، بقیه موارد و خصوصا فوت‌شدگان از این بیماری کسانی هستند که در ارتباط مستقیم با دام قرار داشته‌اند.

● تبی برای همه سال‌ها

خبرهای هر از چند گاهی تب کریمه کنگو مردم را می‌ترساند، اغلب فکر می‌کنند بیماری جدیدی شیوع پیدا کرده و شایعه همه‌گیری را باور می‌کنند و حتی نگران می‌شوند که با خوردن گوشت و شیر به تب کریمه کنگو مبتلا شوند، اما این بیماری تنها متعلق به بهار و تابستان امسال نیست.

تب کریمه کنگو بر اساس گفته رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت از سال ۱۳۷۸ که در ایران به شکل رسمی شناسایی و ثبت شده است، هر سال حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ نفر را مبتلا می‌کند. از این تعداد مبتلا نیز سالانه حدود ۱۵ درصد فوت می‌کنند.

ناگفته نماند که تب کریمه کنگو بیماری‌ای است که افراد در معرض خطر آن، دامداران، کارگران کشتارگاه‌ها، قصابان و در واقع کسانی هستند که با دام ارتباط مستقیم دارند.

همچنین پزشکان، پرستاران و کادر درمانی مرتبط با بیماران مبتلا نیز در معرض ابتلا هستند، بنابراین احتمال ابتلا برای افرادی که در ارتباط با دام نیستند به حداقل می‌رسد مگر کسانی که به اشتباه دام خریداری کرده و با نظارت شخصی در منازل به مناسبت‌های مختلف ذبح می‌کنند.

● تبی از آن سوی مرزها

هر چند که وزارت بهداشت همزمان با انتشار اخبار شیوع تب کریمه کنگو در خصوص آشنایی با بیماری و نحوه انتقال آن اطلاع رسانی می‌کند، اما این بیماری بیشتر از یک دهه است که در کشور ما وجود دارد.

گفته می‌شود دام‌هایی که به شکل غیرقانونی از مرزها وارد کشور می‌شوند عامل اصلی شیوع این بیماری در ایران هستند با این تفاسیر با هدف ریشه‌کنی این بیماری باید مرزهای کشور تحت کنترل بیشتر قرار گیرد تا خرید و فروش غیرمجاز دام منتفی شود.

علاوه بر این موضوع وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی با آموزش فراگیر به کادر پزشکی و افرادی که با دام‌ها در ارتباط هستند بی‌تردید می‌توانند، از شیوع تبی که به مرگ راضی می‌شود، جلوگیری کنند.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت می‌گوید: دام‌های غیرمجازی که از مرزها وارد کشور می‌شوند ممکن است در هر منطقه‌ای از کشور مجددا خرید و فروش شود به این دلیل نمی‌توان به طور مشخص منطقه‌ای را پرخطر یا کم خطر خواند، اما میزان بروز تب کریمه کنگو در مناطق شرق کشور بیشتر است.

رنگ زرد: احتمال میزان بروز یک یا دو نفر (طی سال‌های اخیر)‌

رنگ صورتی: احتمال میزان بروز کمتر از ۱۰ نفر

رنگ سبز: احتمال میزان بروز بیشتر از ۱۰ نفر

مستوره برادران نصیری