لزوم فرهنگ‌سازی و افزایش آگاهی درباره حفظ محیط زیست

محیط زیست شاید در نگاه اول یک موضوع کلی باشد و رسیدگی به آن مربوط به سازمانی به نام سازمان محیط زیست ولی حقیقت چیز دیگری است.
وقتی دقیق‌تر نگاه کنیم، می‌بینیم که یک پدیده ساده …

محیط زیست شاید در نگاه اول یک موضوع کلی باشد و رسیدگی به آن مربوط به سازمانی به نام سازمان محیط زیست ولی حقیقت چیز دیگری است.

وقتی دقیق‌تر نگاه کنیم، می‌بینیم که یک پدیده ساده زیست محیطی چه‌قدر بر تمام عرصه‌ها تاثیر می‌گذارد. در همین هفته‌های اخیر موضوع گرد وغبار هوای شهرهای مختلف موجب شد برخی صاحبان مشاغل در کار خود حاضر نشوند و با یک حساب سرانگشتی ساده می‌توان دریافت که مثلا کالاهایی که در آن روزها تولید شده‌اند با احتساب نفر ـ ساعت، هزینه بیشتری را برای تولید، به خود اختصاص داده‌اند.

مولفه‌های زیست محیطی در اطراف ما، همه افراد جامعه را درگیر می‌کنند و رسیدگی به آن وظیفه همه افراد و سازمان‌ها است. آلودگی هوا موجب مهاجرت پرندگان از شهرها می‌شود که در ظاهر اتفاق ساده‌ای است. اما همین اتفاق ساده موجب به هم خوردن سیستم اکولوژی آن منطقه و خسارات ناشی از آن می‌شود. این پرندگان صیاد طبیعی انواعی از حشرات هستند که با شکار آنها، تعداد این حشرات را در حد تعادل نگاه می‌دارند. با مهاجرت پرندگان از منطقه این حشرات به سرعت زیاد می‌شوند که این موضوع موجب ناراحتی ساکنان می‌شود. انسان‌ها برای از بین بردن این حشرات اقدام به سم‌پاشی می‌کنند که خود سم‌‌پاشی نیز بر سلامت انسان‌‌ها تاثیر منفی می‌گذارد. در اثر از بین رفتن این حشرات، آفت‌های گیاهی‌ای که غذای این حشرات بودند از بین نمی‌روند و به سرعت تکثیر می‌شوند و این چرخه معیوب همچنان ادامه می‌یابد.

آگاهی‌های به دست آمده به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر باید نگاه به مسایل محیط‌زیست تغییر کند و افراد خود را نیز در برابر آن مسوول بدانند. نگاهی که هنوز جای آن در بسیاری از حوزه‌های زیست‌محیطی خالی است. اما برای این مساله اولویت‌بندی‌هایی لازم است.

به نظر نگارنده اولین و مهم‌ترین نکته در این موضوع نقش آگاه‌سازی مردم و فرهنگ‌سازی درباره محیط زیست است، یعنی با این موضوع به شکلی برخورد شود که محیط زیست جزو دغدغه‌های روزمره و اولویت‌های مردم قرار گیرد. جا دارد که این مساله به صورت درس‌های کلاسیک به دانش‌آموزان ارایه شود که اگر تا به حال نشده باشد، بسیار جای تاسف دارد.

نکته مهم دیگری که در این خصوص می‌تواند جزو اولویت های محیط زیست قرار گیرد، اجرای قوانین موجود در کشور است. آنچه مسلم است این است که مشکل اصلی ما در حوزه محیط زیست و فراتر از قانون‌گذاری‌های جدید، اجرای قوانین موجود است که در بسیاری از موارد به آنها عمل نمی‌شود. وقتی قانون‌های موجود به مرحله اجرا در نیایند، طبیعتا نمی‌توان انتظار داشت وضع قوانین جدید بتواند مشکلی را حل کند.

در مرحله بعد نکته‌ای که می‌تواند در حوزه محیط زیست وضعیت را بهبود بخشد، تکمیل شدن قوانین و رفع نواقص و خلأهای آن است. برخی از مشکلات وجود دارند که هنوز راه چاره اساسی برای آن وجود ندارد. برای مثال، یکی از عوامل حفظ محیط زیست حفظ منابع است ولی ما هنوز راهکار جامعی برای جدا کردن آب شرب و آب برای سایر امور نداریم و هر روز چندین مترمکعب آب شرب به این دلیل از بین می‌رود که باید در این خصوص نیز اقدام شود.

دکتر رضا عزتیان

رییس اداره بهداشت حرفه‌ای و مشاغل خاص وزارت بهداشت

دکترای مهندسی محیط زیست