چـرا سرطان مـی‌گـیـریـم؟

سرطان یک نام کلی برای مجموعه‌ای از بیماری‌هاست که وجه?مشترک آنها، رشد خارج از کنترل سلول‌های بدن است. بدن ما از اجزای کوچکی به نام سلول تشکیل شده است. سلول‌های بدن به‌طور پیوسته …

سرطان یک نام کلی برای مجموعه‌ای از بیماری‌هاست که وجه?مشترک آنها، رشد خارج از کنترل سلول‌های بدن است. بدن ما از اجزای کوچکی به نام سلول تشکیل شده است. سلول‌های بدن به‌طور پیوسته در حال مردن هستند به‌گونه‌ای که سلول‌های جوان تکثیر و جایگزین سلول‌های مرده می‌شوند.

تکثیر سلول‌ها با فرآیند پیچیده‌ای کنترل می‌شود. سلول‌های سالم، رشد خود را کنترل می‌کنند و در صورتی که دچار ناهنجاری شوند خود را از بین می‌برند (خودکشی سلولی). سرطان زمانی ایجاد می‌شود که ژن‌ها سلول‌ها را تکثیر کنند و این تکثیر از کنترل خارج ‌شود. در بافت سرطانی، این ژن‌ها دچار مشکل می‌شوند و قادر به کنترل رشد و تکثیر سلولی نیستند. این مشکلات ممکن است ارثی باشد یا عواملی باعث صدمه به آنها شود و عملکردشان را مختل کند. وقتی سلول‌های سرطانی به‌صورت نامتناسب رشد می‌کنند، یک غده بدخیم ایجاد می‌شود. سلول‌های سرطانی ابتدا به بافت‌های اطراف خود حمله می‌کنند و سپس از طریق رگ‌های خونی یا لنفی به مناطق دورتر در بدن مانند ریه و کبد می‌روند و در آنجا رشد می‌کنند و باعث اختلال عملکرد آنها می‌شوند.

تعیین علت دقیق ایجاد سرطان بسیار پیچیده است و در اغلب موارد نمی‌توان یک عامل مشخص را مسوول ایجاد سرطان دانست. با این حال، برخی عوامل هستند که خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان را افزایش می‌دهند و از جمله این عوامل می‌توان عوامل عفونی، اشعه، آلاینده‌های محیطی، تغذیه ناسالم، چاقی و عدم فعالیت بدنی را نام برد. این عوامل یا باعث صدمه به ژن‌ها می‌شوند یا به علت اختلالات ژنتیکی موجود باعث پدیدآمدن سرطان می‌شوند. به‌عنوان مثال ویروس پاپیلوم انسانی عامل بروز سرطان دهانه رحم و برخی سرطان‌های پوستی است و همچنین اشعه ماورای‌بنفش نیز در ایجاد سرطان‌های پوستی موثر است.۱۰-۵ درصد از سرطان‌ها ارثی است که فقط به علت عوامل ژنتیکی است.

سرطان را به روش‌های مختلف تشخیص می‌دهیم که از آن جمله می‌توان علایم و معاینه بالینی، روش‌های غربالگری و روش‌های تصویربرداری را نام برد. وقتی احتمال وجود غده سرطانی مطرح است باید با نمونه‌برداری از تومور و بررسی میکروسکوپی آن تشخیص را قطعی کرد. در درمان سرطان از روش‌هایی مانند جراحی، رادیوتراپی و شیمی‌درمانی استفاده می‌شود. میزان زنده ماندن و طول عمر بیمار پس از درمان سرطان، بستگی به نوع غده سرطانی، پاسخ به درمان و میزان پیشرفت بیماری در زمان تشخیص دارد. اگرچه سرطان در هر سنی ایجاد می‌شود ولی با افزایش سن، احتمال ابتلا به آن بیشتر می‌شود. برخی سرطان‌ها فقط در کودکان دیده می‌شود. میزان ابتلا به سرطان در دنیا روبه?افزایش است و این امر به دلیل عوامل محیطی و تغییر نحوه زندگی است، بنابراین امروزه تحقیقات وسیعی در زمینه درمان سرطان در جریان است.

دکتر معصومه نجفی

جراح عمومی، استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران