ارباب اسكارها,سرور جایزه ها

راستی شما چند فیلم را می شناسید كه برنده بیش از ده جایزه اسكار شده باشد تا ده سال پیش فقط فیلم بن هور اثر ویلیام وایلر بود كه با یازده اسكار صدرنشین این جدول بود اما در ۱۹۹۷ تایتانیك هم یازده تا اسكار برد

● به مناسبت اول جولای سالروز تولد ویلیام وایلر

راستی شما چند فیلم را می شناسید كه برنده بیش از ده جایزه اسكار شده باشد. تا ده سال پیش فقط فیلم بن هور اثر ویلیام وایلر بود كه با یازده اسكار صدرنشین این جدول بود اما در ۱۹۹۷ تایتانیك هم یازده تا اسكار برد و بعد هم قسمت سوم ارباب حلقه ها یازده اسكاررا به خودش اختصاص داد، آن هم لابد برای هرسه قسمتش. به هرحال از شروع این مراسم پر سروصدا بن هور برای ۶۹ سال ركورددار اسكار محسوب می شده است.

جالب است بدانیم سازنده آن ویلیام وایلر سی سال رویای ساخت این فیلم را در سر می پروراند. اما اوكه لقب پركارترین كارگردان هالیوود را به خودش اختصاص داده است از آن دست آدمهایی نبود كه یك شبه بخواهند ره صدساله بروند بلكه مثل بسیاری از هم نسلان خود به اصطلاح ازصفرشروع كرد اوكه در۱۹۰۲ بدنیاآمده بود مثل خیلی از بزرگان سینما یك مهاجراروپایی بود كه در سال۱۹۲۰ به دعوت هموطنش كارل لیمن صاحب اونیورسال به امریكا فراخوانده شد و در قسمت تبلیغات اداره مركزی در نیویورك مشغول كار شد. او در ۱۹۲۶دستیار طراحی صحنه نسخه صامت بن هور شد.

سپس به دستیاری كارگردان رو آورد. او شاگرد چند كارگردان بزرگ از جمله دستیار اشتروهایم بود. یك سری فیلم های كوتاه هم ساخت كه به عنوان فیلم های برنامه پركن مورد استفاده قرار می گرفت و بدین ترتیب در آن موسسه برای خود شهرت یك كارگردان مطمئن را كسب كرد. اما او زمانی توانست استعدادواقعی اش را نشان دهد كه از ۱۹۳۶ فیلم هایی را برای تهیه كننده مستقلی به نام سام گلدوین بسازد.

● اقتباس های ادبی

او این فیلم ها را براساس كتاب های نویسندگان سرشناس معاصر خود پدید آورد كه گاهی مستقیما از همكاری آنان برخوردار بود: وایلر فیلم های این سه نفر- ۱۹۳۶ را از رمانی اثر سینكلر لوییس، پایان خط- ۱۹۳۷ را ازكتاب اوئن دیویس، روباه های كوچك ۱۹۳۸و بلندی های بادگیر- ۱۹۳۹ را از روی آثار امیلی برونته ساخت و فیلمنامه ماه و شش پنی را براساس رمانی از سامرست موام نوشت و فیلمی به نام نامه را هم بااقتباس از آن كارگردانی كرد.

وایلر بر خلاف جان فورد كه برای بسیاری ازنویسندگان معاصرش نقش مخالف را بازی می كرد ار تباط خوبی با نویسندگان داشت. او در ۱۹۳۷ نیزفیلم بن بست را با بازی همفری بوگارت ستاره معروف آن دوران ساخت.

ویلیام وایلر از دسته كارگردانانی بود كه مانند اورسن ولز در هدایت سینمای امریكا از سبك سنتی و دراماتیك به سمت سینمای نوین نقش بسزایی برعهده داشت. او نیز مانند برخی از بزرگان تاریخ سینما همچون هیچكاك و ولز بیشتر از نماهای ثابت بهره می برد كه خود نشان دهنده این واقعیت بودكه سینما تنها از طریق ایجاد دگرگونی در كادر و نماها ایجاد نمی شود. وایلر فیلم تحسین شده بهترین سالهای زندگی ما را در ادامه چنین تجربیاتی ساخت، فیلمی كه در آن آسیب های روانی ناشی از جنگ حتی در كشور های فاتحی مثل ایالات متحده انعكاسی نو و تلخ داشت.

كانون توجه وایلر در این اثر مردم معمولی جامعه بود و با فیلمبرداری فوق العاده جورج تولند كه در آن تمام جزییات پس زمینه و پیش زمینه دیده می شدند وایلر موفق شد كه به شكلی ملموس بر تماشاگر اثر بگذارد. وایلر در باره این فیلم گفته: «این روش باعث می شود تماشاگر خودش تدوین جزییات را انجام دهد.» جسارت وایلر در به تصویر كشیدن معضلات جامعه امریكایی و شخصیت پردازی دراماتیك همراه با مضامین ملودرام و عاطفی باعث موفقیت عظیم فیلم شد ۷ اسكاربرای وایلر و تیمش به ارمغان می آورد. گرفت و البته بازی بازیگرانی چون فردریك مارچ و دانا اندروز در نقش سربازان آسیب دیده از جنگ هم بسیار اثر گذار بود. او در فیلم های دیگرش مانند داستان كارآگاه خصوصی- تعطیلات رمی و ساعات دلهره و اغوای دوستانه- به موفقیت های بیشتری دست یافت. تعطیلات رمی با بازی آدری هپبرن و گریگوری پك و ادی آلبرت، هنوز هم درردیف محبوب ترین فیلم های رمانس قراردارد.

● حرفه ای ها

اما ساخت بن هور داستان دیگری دارد، بالاخره انتظار سی ساله وایلر به پایان می رسد و فیلم كلید می خورد. خود وایلر در این باره می گوید: «ساخت این فیلم در ،۱۹۵۹ پانزده میلیون دلار هزینه در بر داشت چند، سال صرف فیلمبرداری و ساخته شدن آن شد و بالاخره اینكه با نوار فیلم های گرفته شده در این اثر می توان حلقه ای دور كره زمین زد!» گرچه وایلر تا آن زمان دو اسكار در كارنامه اش داشت یكی برای خانم می نیور و یكی هم برای بهترین سالهای زندگی ما، اما بن هور به یك تیم كاملا حرفه ای نیاز داشت ووایلر هم در این اثر ۲۲ دقیقه ای از وجود افراد بزرگی بهره جست: كریستوفر فرای نمایشنامه نویس و شاعر معروف انگلیسی كه بیشتر از سبك نوشتاری تی اس الیوت الهام می گرفت در اواخر دهه ۵۰ نمایشنامه های حماسی بزرگی چون بن هور و باراباس را نوشت.

علاوه بر نمایشنامه نویسی آشنایی كاملی با موسیقی داشت و ترانه ها و اشعار حماسی زیادی سروده است اما بازنویسی فیلمنامه بن هور برایش موفقیت فراوانی به بار آورد. اما از وجوه برجسته بن هور تدوین این فیلم است. وایلرهم مانند ولز از عمق میدان و مونتاژ درونی استفاده می كرد. یك تدوین قدرتمند قادر است به اثر معنا ببخشد و اندیشه های خاص كارگردان و مولف را پررنگ تركند و به طور كلی جریان فیلم را تا حد زیادی منطبق با نیت مولف پیش ببرد. وایلر از این تمهید به بهترین وجه در بن هور استفاده كرد به خصوص در صحنه معروف ارابه رانی استفاده سنجیده از تحرك و تدوین بی نظیر آن را به یكی از سكانس های ماندنی در تاریخ سینما تبدیل كرده است.

رالف وینترز و جان دانینگ نیز برندگان اسكار بهترین تدوین شدند. موسیقی زیبای میكلوش روژا در پس زمینه صحنه های درام و نیز سكانس های پر تحرك فیلم كه اوج و فرودی شگفت انگیز دارد موسیقی بن هور را به اثری تبدیل كرده كه حتی بدون تصویر نیز ارزش دیدن دارد. تیم بازیگران نیز شامل چارلتن هستن (بن هور) هایا هارایت (استر) استفن بوید (مسالا) و هیو گریفیث بهترین نقش آفرینی های دوران حرفه ای خودرا انجام دادند. همكاری وایلر با این تیم حرفه ای در بن هور منجر به خلق یكی از بزرگترین آثار حماسی سینما گردید. سرانجام ویلیام وایلر این سازنده خاطره ها وتصویر ها بعد از دوران طولانی فیلمسازی در ۱۹۸۱چشم از جهان فرو بست.

آزاده رضایی