از کنسول تا پی سی

شاید در نخستین نگاه تناقض آمیز به نظر برسد که اگر طبق گزارش های منتشرشده در سال های اخیر به راستی فروش کامپیوترهای شخصی رو به کاهش گذارده است چرا دو شرکت بزرگ سازنده سخت افزارهای سرگرم کننده

شاید در نخستین نگاه تناقض‌آمیز به‌نظر برسد که اگر طبق گزارش‌های منتشرشده در سال‌های اخیر به‌راستی فروش کامپیوترهای شخصی رو به‌کاهش گذارده‌ است چرا دو شرکت‌ بزرگ سازنده سخت‌افزارهای سرگرم‌کننده...

شاید در نخستین نگاه تناقض‌آمیز به‌نظر برسد که اگر طبق گزارش‌های منتشرشده در سال‌های اخیر به‌راستی فروش کامپیوترهای شخصی رو به‌کاهش گذارده‌ است چرا دو شرکت‌ بزرگ سازنده سخت‌افزارهای سرگرم‌کننده، یعنی مایکروسافت با کنسول‌های سری اکس‌باکس و سونی با کنسول‌های سری پلی‌استیشن خود، معماری این‌دو را در جدیدترین نسخه‌های‌شان به معماری باز کامپیوترهای شخصی نزدیک‌تر‌ کرده‌اند!؟ شاید بهتر آن باشد که برای یافتن پاسخ این پرسش، پرسش دیگری را از خود بپرسیم: «آیا با کاهش فروش کامپیوترهای شخصی قرار است معماری آن‌ها نیز کنار گذاشته ‌شود؟!» شواهد و قرائن بازار تجهیزات کامپیوتری پاسخ‌مان را چنین می‌دهند: «نه»!

از نخستین سال‌های قرن بیست‌ویکم فروش لپ‌تاپ‌ در بازار رشدی فزآینده را در پیش گرفت و سرانجام این گونه از کامپیوترهای شخصی از حیث فروش، گونه دسکتاپ یا رومیزی‌ را پشت سر گذاشت و برای مثال، تک‌رادار در دسامبر سال ۲۰۰۸ به نقل از شرکت پژوهشی iSuppli پیش افتادن لپ‌تاپ‌ها از کامپیوترهای دسکتاپ را گزارش کرد۱. استقبال از لپ‌تاپ‌ها تا به آنجا پیش رفت که با رهبری اینتل، طراحی جدیدی از این کامپیوترها موسوم به آلترابوک پا به صحنه گذارد و در سوی دیگر ماجرا شرکت‌های تراشه‌ساز برای تصاحب سهمی از بازار لپ‌تاپ تراشه‌های جدیدی را طراحی کردند؛ از جمله خود اینتل که تراشه‌های سری Atom را رونمایی کرد. قبلاً نیز لابه‌لای مطالب مختلف به این موضوع اشاره‌ کرده‌ایم که اسمارت‌فون‌ها و تبلت‌ها باوجود همه توانمندی‌های‌شان هنوز نمی‌توانند جای یک کامپیوتر شخصی در شرکت، اداره، خانه، آتلیه هنری و... را بگیرند؛ حال چه آن کامپیوتر شخصی یک لپ‌تاپ باشد، چه دسکتاپ و چه یک کامپیوتر یکپارچه رومیزی یا all-in-one. گران‌قیمت‌ترین و کارآمدترین اسمارت‌فون‌ها و تبلت‌ها نیز هنوز نتوانسته‌اند کامپیوترهای شخصی به مفهوم عام را از صحنه خارج کنند. در‌واقع این کامپیوترها در گذر زمان دگرگون شده و تحول یافته‌اند اما هرگز از بازی کناره‌گیری نکرده‌اند. بخش عمده این موفقیت را می‌توان مرهون همان معماری باز و تغییرپذیری دانست که باعث می‌شود مجموعه سخت‌افزارها و نرم‌افزارها خود را با شرایط روز هماهنگ ‌کنند.

پس زمانی که سونی و مایکروسافت دستگاه‌های بازی خود را با درنظر داشتن همین معماری و مدل تجاری طراحی و تولید می‌کنند باید به‌دقت در چیستی و چرایی ماجرا اندیشید. پردازنده کنسول اکس‌باکس ۳۶۰ یک ۶۴ بیتی سه‌هسته‌ای بود که مبتنی‌بر معماری PowerPC طراحی و تولید شد. در اکس‌باکس وان یک پردازنده هشت هسته‌ای ساخت AMD به‌کار رفته ‌است اما با درنظر داشتن این نکته مهم که این‌بار نه از یک معماری سفارشی و کمتر رواج‌یافته بلکه از معماری بسیار رایج‌تر x۸۶ استفاده‌ شده‌است؛ یعنی پردازنده‌های به‌کار رفته در اکس‌باکس وان و نیز پلی‌استیشن۴ با کمی اغماض شبیه همان پردازنده‌هایی هستند که هم‌اکنون روی کامپیوترهای شخصی کار می‌کنند. در‌واقع خود سونی نیز که در کنسول PS۳ پردازنده‌های Cell مبتنی‌بر معماری Power را برگزیده‌بود در PS۴ به‌سراغ معماری x۸۶ رفت و مانند رقیب امریکایی خود پردازنده‌های شرکت AMD را برگزید.

از زمانی که PS۳ و Xbox ۳۶۰ وارد بازار شدند تاکنون چند سال زمان سپری شده‌ و آشکار است که طی این مدت هم فناوری و هم کارایی سخت‌افزارها اعم از پردازنده‌ مرکزی، پردازنده گرافیکی، حافظه و اجزای دیگر تا چه اندازه افزایش یافته ‌است. از این‌رو در چنین شرایط به‌خصوصی شاید واقعاً لازم نبود که سونی و مایکروسافت سراغ قطعه‌های سفارشی بروند زیرا می‌شود گفت تراشه‌های فعلی x۸۶ که در دل PS۴ و اکس‌باکس وان جاسازی‌ شده‌اند، می‌توانند از پس همه آن‌چه که یک سیستم سخت‌افزاری سفارشی قرار بود انجام دهد، برآیند. در واقع روی آوردن به سخت‌افزارهای سفارشی قیمت دستگاه را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای افزایش می‌داد اما در عوض کارایی آن در مقایسه با آن‌چه که اینک شاهدش هستیم تفاوت خیلی معناداری نمی‌داشت.

با در‌نظر داشتن چنین نکاتی است که هر دو شرکت بر آن شدند بین قیمت و کارایی دستگاه تناسب و تعادل ایجاد کنند تا هیچ‌یک فدای دیگری نشود؛ به‌خصوص که طبق راهبرد تجاری جدیدی که برای هر دوی آن‌ها تعریف شده‌است پلی‌استیشن و اکس‌باکس دیگر نه فقط یک کنسول بازی که یک جعبه سرگرمی خواهند بود. همین نگرش جدید در طراحی دستگاه‌های بازی است که باعث شده انبوهی از سرویس‌ها و برنامه‌های کاربردی دیگر نیز بر روی اکس‌باکس وان و PS۴ ظاهر شوند: وب‌گردی، تماس‌های صوتی و ویدیویی، تماشای برنامه‌های تلویزیونی، پخش محتوای صوتی و... نکته مهم‌تر آن‌که می‌توان پیش‌بینی کرد در آینده سامانه‌های حرکت‌سنج کینکت مایکروسافت و Move سونی کاربردهایی گسترده‌تر از آن‌چه که تاکنون شاهدشان بوده‌ایم بیابند و از قلمرو بازی‌های کامپیوتری فراتر روند؛ با کنکاش در میان خبرهای فناوری و به‌ویژه جشنواره‌ها و رقابت‌های دانش‌آموزی و دانش‌جویی در نقاط مختلف جهان درمی‌یابیم که این حرکت از مدتی قبل آغاز شده‌است!

علی حسینی

پی‌نوشت

۱- این خبر در ۲۴ دسامبر ۲۰۰۸ در سایت تک‌رادار طی گزارشی باعنوان Laptop sales overtake desktops، به قلم آدام هارتلی منتشر شد. به این آدرس زیر مراجعه کنید.