بدن ما چقدر آب می‌خواهد؟

با کاهش بیش از ۱۰ درصد از آب بدن اختلالاتی بروز می‌کنند که اگر این میزان به ۲۰ درصد برسد، مرگ حتمی خواهد بود. برای درک بهتر این مساله خانمی که ۵۰ کیلوگرم وزن دارد و تقریبا ۲۵ لیتر …

با کاهش بیش از ۱۰ درصد از آب بدن اختلالاتی بروز می‌کنند که اگر این میزان به ۲۰ درصد برسد، مرگ حتمی خواهد بود. برای درک بهتر این مساله خانمی که ۵۰ کیلوگرم وزن دارد و تقریبا ۲۵ لیتر آب در بدن وی وجود دارد اگر ۲ تا ۵/۲ لیتر آب بدن وی از دست برود اختلالات در بدنش شروع می‌شود.

بنابراین مهم است که آب بدن کنترل شود. برای این منظور نیاز است که به میزان لازم در طول روز آب نوشیده شود تا بدن کم‌آبی پیدا نکند. به علاوه دیده شده حتی اگر ۵ درصد از آب بدن کاهش یابد قدرت تمرکز فرد نیز کم می‌شود. به همین دلیل است که وقتی تشنه می‌شوید تمرکز کافی برای انجام دادن کارهایتان را از دست می دهید.

از عوارض دیگر کم‌آبی به هم ریختن تعادل آب و الکترولیت در بدن است. منظور از الکترولیت، املاحی مثل پتاسیم است. این مساله به خصوص در کودکان مبتلا به اسهال و استفراغ بیشتر قابل مشاهده است و آنها دچار بیماری‌های شدید و حتی مرگ می‌شوند. بهتر است بدانید در گذشته بسیاری از مرگ و میرها در اثر اسهال و استفراغ به دلیل کم‌آبی بوده بنابراین مهم است که تعادل بین آب و الکترولیت در بدن برقرار باشد.

مساله بعدی زیبایی و طراوت پوست است. هنگامی که بدن دچار کم‌آبی می‌شود پوست صورت و بدن تکیده و خشک می‌شود. کمبود آب حتی یبوست را به دنبال خواهد داشت. افرادی که آب کمی می‌نوشند، مدفوع‌شان سفت است و با تاخیر – هفته‌ای ۲ بار یا کمتر - دفع می‌شود و معمولا با درد، شقاق و ناراحتی همراه خواهد بود. به همین دلیل وجود آب در برنامه غذایی افراد، لازم و ضروری است.

جالب است بدانید که مقدار آب مورد نیاز بدن را می‌توان برحسب دریافت انرژی - کیلوکالری – حساب کرد. در حقیقت باید به ازای هر کیلوکالری، یک سی‌سی آب دریافت شود. به عنوان نمونه اگر فردی در طول روز ۲۵۰۰ کیلوکالری دریافت می‌کند باید ۲۵۰۰ سی‌سی آب بنوشد که این میزان معادل ۱۰ لیوان آب است یا اگر فردی ۱۸۰۰ کیلوکالری انرژی دریافت می‌کند باید معادل ۱۸۰۰ سی‌سی یعنی ۷ تا ۸ لیوان آب بنوشد. البته در شیرخواران به ازای هر کیلوکالری باید ۵/۱ سی‌سی آب نوشیده شود.

در عین حال میزان دریافت آب برحسب کیلوگرم متفاوت است یعنی در افراد بزرگسال به ازای هر یک کیلوگرم وزن بدن ۳۵ سی‌سی، در کودکان ۵۰ تا ۶۰ سی‌سی و در شیرخواران ۱۵۰ سی‌سی باید آب نوشید. با توجه به میزان بالای دریافت آب در کودکان و شیرخواران می‌توان فهمید که این مساله درباره آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بنابراین به فردی که دچار کم‌آبی شده، توصیه می‌شود آب یا میوه‌های آبداری مانند هندوانه، هویج، پرتقال و سیب بنوشد که به ترتیب ۹۲، ۸۷، ۸۷ و۸۴ درصد آب دارند.

دکتر مسعود کیمیاگر

متخصص تغذیه و رژیم درمانی استاد انستیتو تحقیقات تغذیه کشور و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی