میراث گلیسم, میراث اصولگرایی

نکته ای که اصولگرایان را از اصلاح طلبان متمایز می کند و توجه چندانی به آن نشده است حرکت فعال اصولگرایان است اصولگرایان به جای تعریف حرکت خود بر مبنای تنش و واکنش, سعی کرده اند برنامه های اجرایی خود در حوزه های مختلف شهری و کشوری را هر چند ناقص و در مواردی دارای اشتباه مطرح و از نتایج آن به عنوان انگیزه ای برای جلب آرای مردم استفاده کنند

حزب سوسیالیست فرانسه به عنوان نماد چپگرایی در این کشور بعد از اینکه در سال ۱۹۹۷ قدرت را به گلیست‏ها واگذار نمود، هر چقدر تلاش کرده، نتوانسته است قدرت را در اختیار بگیرد.

در واقع فرانسوا میتران، آخرین رییس جمهور سوسیالیست فرانسه که البته خارج از محدوده گلیسم حرکت نمی‏کرد نتوانست سوسیالیست‏های بعد از خود را چنان تربیت کند که میراث‏دار او باشند.

حتی در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۰۲ فرانسه، لیونل ژوسپن کاندیدای رسمی سوسیالیست ها نتوانست به عنوان یک رقیب تمام‏عیار در برابر ژاک شیراک ظاهر شود و سرانجام، همان بود که ژان ماری لوپن نماینده راست‏های افراطی به همراه شیراک به دور دوم رسید و البته شکست خورد.

اما در انتخابات ۲۰۰۷ شیراک جای خود را به سارکوزی داد و سگولن رویال نقش ژوسپن را بازی کرد.

پیروزی نیکولاسارکوزی بر سگولن رویال ادامه حاکمیت گلیسم در فرانسه را تثبیت کرد. اگر چه سارکوزی با نزدیکی به آمریکا از بسیاری از عقاید گلیستی "عدول" کرده است، اما باز هم ضعف سوسیالیست‏ها در مدیریت و سازماندهی اجازه بازگشت آنها را به قدرت نمی‏دهد.

اما در ایران، از دومین انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا تاکنون که به هشتمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی نزدیک می‏شویم، رویگردانی مردم از اصلاح‏طلبان و ارایه برنامه‏های کارشناسی از سوی اصولگرایان به پیروزی گروه دوم منجر شده است.

اگر چه اصلاح‏طلبان همواره با مطرح کردن مسائل مختلفی از قبیل رای اندک مردم (در انتخابات شوراهای دوم)، رد صلاحیت گسترده (در انتخابات مجلس هفتم) و دخالت سازماندهی شده (در انتخابات ریاست‏جمهوری نهم) همواره از پذیرش شکست فرار کرده‏اند، اما حاکمیت گفتمان اصولگرایی بر جامعه در زمان حاضر انکار ناپذیر است و کمتر ناظر منصفی است که حرکت اصلاح طلبان را به سمت تمرکز بر مباحث اقتصادی و فرهنگی تصدیق نکند. اصلاح طلبان که زمانی توسعه سیاسی و توسعه اقتصادی را به خطوط موازی هم تشبیه می کردند، اینک اما عمدتا بر محور مباحث اقتصادی متمرکز شده اند.

در مقابل، اگر چه اصولگرایان در درون خود اختلاف سلیقه‏هایی دارند و حتی حضور طیف های گوناگون از سنتی تا تحول خواه در آنها قابل انکار نیست، اما هرگز اختلاف عقیده ندارند و صرفا در چگونگی اقدام متفاوت عمل می کنند.

اصلاح‏طلبان به این دلیل که خط‏مشی اعتقادی واحدی ندارند، همواره از یک سو دچار اختلاف می شوند و از سوی دیگر مبنای حرکت خود را "واکنشی" تعریف می کنند، شاید از این طریق و از مسیر تهییج احساسات داخلی طیف های مختلف خود و افکار عمومی به وحدتی هرچند موقت دست یافته و از این مسیر قدرت را در دست بگیرند.

نکته ای که اصولگرایان را از اصلاح طلبان متمایز می کند و توجه چندانی به آن نشده است حرکت فعال اصولگرایان است. اصولگرایان به جای تعریف حرکت خود بر مبنای تنش و واکنش، سعی کرده اند برنامه های اجرایی خود در حوزه های مختلف شهری و کشوری را - هر چند ناقص و در مواردی دارای اشتباه - مطرح و از نتایج آن به عنوان انگیزه ای برای جلب آرای مردم استفاده کنند. تذکرات و نقدهای اصولگرایانه نیز چه از سوی مجلس به دولت و بالعکس و به گروه های دیگر نیز ماهیتا و عمدتا نه حرکتی واکنشی که برای پیشبرد امور در چارچوب برنامه های اعلام شده است.

اکنون و در آستانه انتخابات مجلس هشتم، اصلاح‏طلبان راهکارهای مختلفی را تدارک دیده‏اند که استفاده از چهره‏هایی که احتمال رد صلاحیت آنها بالاست، انتقاد شدید علیه دولت نهم، انتقاد از مجلس هفتم و ... برخی نمونه‏هایی است که می‏توان به وضوح ماهیت واکنشی آنها را مشاهده کرد.

ممکن است سوسیالیست‏های فرانسه پس از ۱۵ سال در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۲ قدرت را در اختیار بگیرند اما اصلاح طلبان آنچنان که از ظواهر امر بر می آید، تا اقلیت قوی نیز فاصله درازی در پیش دارند، به گونه ای که بعضا از آن به عنوان یک هدف یاد می کنند.

سعید ثابت