چهارشنبه, ۲ خرداد, ۱۴۰۳ / 22 May, 2024
مجله ویستا

آگاهی و خودداری بهترین روش است


آگاهی و خودداری بهترین روش است

آشنایی با علایم و نشانه های ایدز و روش های درمان و پیشگیری از آن

نشانگان نقص ایمنی اکتسابی (ایدز) بیماری مزمنی است که سیستم ایمنی را با ویروسی به نام اچ‌آی‌وی (ویروس نقص ایمنی انسانی) تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. این ویروس به شکل پیشرفته‌ای باعث تضعیف سیستم ایمنی می‌شود...

با آسیب یا تخریب سلول‌های سیستم ایمنی، اچ‌آی‌وی در توانایی بدن برای مبارزه با ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌های بیماری‌زا، اختلال ایجاد می‌کند. این تضعیف، فرد را در قبال عفونت‌هایی که بدن در حالت معمول در برابر آنها ایستادگی می‌کند، مثل انواع سینه‌پهلو، مننژیت (التهاب پرده‌های مغز) و سرطان آسیب‌پذیر می‌کند. عفونت ناشی از این ویروس را عفونت اچ‌آی‌وی می‌نامند. واژه ایدز بیانگر مراحل پایانی عفونت اچ‌آی‌وی است. اگرچه، در زبان روزمره از هر ۲ واژه برای اشاره به یک بیماری استفاده می‌شود.

● ۶ راه آلودگی به ویروس ایدز

به روش های زیر ممکن است فرد به ویروس اچ‌آی‌وی آلوده شود:

فعالیت جنسی: در صورتی که با یک فرد مبتلا، تماس جنسی مهبلی، مقعدی یا دهانی برقرار شود و خون، منی یا ترشحات مهبل او وارد بدن شود، احتمال ابتلا به این بیماری وجود دارد. این ویروس در منی یا ترشحات مهبل فرد مبتلا حضور دارد و از طریق پارگی‌های بسیار ظریفی که احتمالا هنگام تماس جنسی در مجرای مقعد یا مهبل ایجاد می‌شوند وارد بدن خواهند شد. اگر فرد از قبل به یک بیماری مقاربتی مبتلا باشد، خطر ابتلا به ویروس اچ‌آی‌وی در وی بسیار بیشتر خواهد شد.

خون آلوده: در برخی از موارد ممکن است ویروس از طریق خون و فراورده‌های خونی (از جمله خون کامل، گلبول قرمز فشرده، پلاسمای منجمد تازه و پلاکت که هنگام انتقال خون یا فراورده‌های خونی استفاده می‌شوند)، وارد بدن شود.

استفاده از سرسوزن مشترک: اچ‌آی‌وی به سادگی از طریق سرسوزن‌ها و سرنگ‌های آلوده به خون حاوی ویروس، منتقل می‌شود. علت اینکه استفاده مشترک از وسایل لازم برای تزریق داروهای داخل وریدی فرد را در معرض خطر ابتلا به اچ‌آی‌وی و سایر بیماری‌های عفونتی مثل هپاتیت قرار می‌دهد، همین موضوع است. در صورت تزریق مکرر موادمخدر یا شرکت در رفتارهای جنسی پرخطر، احتمال ابتلا به این بیماری در فرد افزایش پیدا می‌کند. پرهیز از تزریق‌های اشتراکی موادمخدر، مطمئن‌ترین راه پیشگیری از عفونت است.

فرورفتن تصادفی سرسوزن در بدن: احتمال انتقال ویروس ایدز از بیماران مبتلا به اچ‌آی‌وی به کادر مراقبت‌های بهداشتی از طریق فرو رفتن سرسوزن یا بریدگی‌های تصادفی ناچیز است. به عبارت دیگر بیش از ۹۹ درصد بریدگی‌ها یا فرورفتن تصادفی سرسوزن به بدن عفونتی را در پی ندارد.

انتقال از مادر به فرزند: بین یک‌چهارم تا یک‌سوم زنان باردار مبتلا به اچ‌آی‌وی درمان نشده، این عفونت را به فرزندان خود منتقل می‌کنند. در میان زنانی که هنگام بارداری تحت‌درمان اچ‌آی‌وی قرار می‌گیرند، خطر ابتلای فرزندان تا حدود دوسوم کاهش می‌یابد.

راه‌های دیگر: در موارد بسیار نادر، اچ‌آی‌وی ممکن است از راه پیوند عضو یا بافت یا تجهیزات آلوده دندان‌پزشکی یا جراحی منتقل شود.

● چطور باید از ابتلا مطمئن شد؟

تشخیص اچ‌آی‌وی، به‌طور کلی، با آزمایش خون برای یافتن آنتی‌بادی علیه ویروس آغاز می‌شود. این آزمایش، ۳ تا ۶ ماه بعد از ظن به مواجهه با اچ‌آی‌وی بالاترین دقت را دارد. انجام آزمایش اچ‌آی‌وی بلافاصله بعد از مواجهه با ویروس، دقیق نیست زیرا تولید آنتی‌بادی علیه ویروس در بدن، زمان می‌برد. زمان بین مواجهه با ویروس و مثبت شدن آزمون آنتی‌‌بادی علیه اچ‌آی‌وی را اصطلاحا دوره پنجره می‌نامند. این زمان اکثرا ۶ تا ۱۲ هفته است. آزمون ‌آنتی‌بادی علیه اچ‌آی‌وی ممکن است، متشکل از چند آزمایش باشد. قسمت عمده خون، ابتدا از نظر وجود آنتی‌بادی مورد آزمایش و غربالگری قرار می‌گیرد. اگر آنتی‌بادی اچ‌آی‌وی ردیابی شد، آزمایش تکرار می‌شود. اگر در آزمایش دوم هم آنتی‌بادی مشاهده شد، یک تست تاییدی موسوم به «وسترن بلات» انجام می‌شود. تلفیق همه این اقدام‌ها دقت در شناسایی آنتی‌بادی اچ‌آی‌وی را تقریبا به صد درصد می‌رساند

● پیشگیری

دانشمندان در حال تهیه واکسنی برای اچ‌آی‌وی و ایدز هستند اما متاسفانه برخی از ویژگی‌های ویروس اچ‌آی‌وی ساخت، چنین واکسنی را با مشکل روبه‌رو کرده است. اچ‌آی‌وی در سلول‌ها زندگی می‌کند، به تعداد زیاد تکثیر می‌شود و به سرعت دچار جهش می‌شود؛ یعنی نسخه‌های کمی متفاوت از نوع اولیه ایجاد می‌کند. بهترین راه مقابله با اچ‌آی‌وی، آموزش، آگاهی و اجتناب از رفتارهایی است که می‌توانند باعث انتقال این ویروس شوند.

● درمان

هیاتی از برترین متخصصان بیماری ایدز، راهکارهایی را برای درمان افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی تهیه کرده‌اند. این راهکارها هرچند وقت یک?بار ویرایش و به روز می‌شوند. درمان، برای دستیابی به سرکوب تکثیر ویروسی تا حداکثر میزان و مدت ممکن و در عین حال حفظ کیفیت زندگی در حد مطلوب متمرکز است. این رویکرد سفت و سخت را اصطلاحا مداوای ضدرتروویروسی بسیار فعال (HAART) می‌نامند. هدف از این مداوا، کاهش سطح ویروس اچ‌آی‌وی در خون به حداقل ممکن یا حتی سطحی غیرقابل ردیابی می‌شود اما این ویروس هرگز کاملا نابود نمی‌شود. مداوای مذکور با استفاده از تلفیق ۳ یا چند دارو صورت می‌گیرد.

دکتر رضا غلامی

متخصص بیماری‌های داخلی