فریب برخی از مراکز ترک اعتیاد را نخورید

بعضی کمپ های غیرقانونی ترک اعتیاد, معتادان را به کام مرگ می کشانند

«ترک‌ اعتیاد» بدون درد، بدون عوارض، صد درصد تضمینی و زیر نظر پزشکان متخصص» حتما این آگهی‌های رنگین و فریبنده را دیده‌اید. تعداد این آگهی‌ها آن‌قدر زیاد است که فقط کافی است صفحات مجلات خانوادگی را ورق بزنید و یا چند دقیقه‌ای در اینترنت گشت بزنید. اما همه این آگهی‌ها واقعی و قانونی نیستند و بسیاری از آنها توسط افرادی سودجو اداره می‌شوند. پیش از این رییس سازمان بهزیستی کشور اعلام کرده بود تاکنون تعداد زیادی از کمپ‌های غیرقانونی ترک اعتیاد تعطیل شده‌اند و این در حالی است که هنوز تعداد کمپ‌های غیرمجاز چشم‌گیر است. همچنین فرمانده انتظامی تهران بزرگ هم با بیان اینکه ۹۰ درصد کمپ‌های استان تهران فاقد مجوز هستند، به مراکز و تشکل‌های غیرمجاز سه ماه فرصت داده تا برای دریافت مجوز از بهزیستی اقدام کنند. شواهد امر نشان می‌دهد تعداد کمپ‌های غیرقانونی ترک اعتیاد در حال افزایش است و معتادانی که با هدف ترک به آنها مراجعه می‌کنند، با محیطی ناسالم و غیرعلمی مواجه می‌شوند که نه تنها بهبود نمی‌یابند بلکه حتی گاهی به انواع بیماری‌های خطرناک نیز مبتلا می‌شوند.

آمار دقیقی از تعداد معتادانی که به این کمپ‌ها برای ترک اعتیادشان مراجعه می‌کنند، در دست نیست اما موضوع تأسف‌بار این است که در ماه‌های گذشته تعدادی از معتادان در این کمپ‌ها جان خود را از دست داده‌اند. در ۲۶ مهر ماه سال جاری پدر جوانی به نام احمد که معتاد به شیشه بوده است، با مسوولان کمپ .... تماس می‌گیرد و اطلاع می‌دهد که برای بردن پسرش به کمپ اقدام کنند. نیم ساعت بعد چهار مرد جلوی در خانه آنها حاضر می‌شوند. پدر احمد با امضای یک رضایتنامه به آنها می‌گوید، پسرم حاضر نیست به کمپ بیاید. یکی از چهار مرد جواب می‌دهد ما به زور می‌بریمش! چند ثانیه بعد آن چهار مرد وارد منزل احمد می‌شوند و با زور و ضرب و جرح او را داخل پراید نقره‌ای می‌اندازند. در طول مسیر هم برای اینکه احمد آرام بگیرد، مدام او را کتک می‌زنند. مسوول کمپ با دیدن بدن سرد احمد تصور می‌کند به دلیل نکشیدن مواد بی‌حال شده ولی هنگامی که او را به درمانگاه می‌رسانند، کادر پزشکی درمانگاه می‌گوید احمد دو ساعت پیش بر اثر شکستگی سر و شدت خون‌ریزی فوت کرده است...

- ۱۰ آبان سال جاری مسوولان یک کمپ ترک اعتیاد در شهرستان ..... با نیروی انتظامی تماس می‌گیرند و از کشته شدن جوان ۲۸ ساله‌ای به نام بهروز در کمپ خود خبر می‌‌دهند. ماموران پلیس در محل حاضر می‌شوند و با مشاهده آثار ضرب و جرح جسد، تحقیق در این زمینه را آغاز می‌کنند. گزارش پزشکی قانونی اعلام می‌کند بهروز به دلیل شدت ضرب و جرح با جسم سخت به قتل رسیده است. رییس پلیس این شهرستان گفته است: «در آغاز تحقیقات میدانی از شاهدانی که در کمپ بستری بودند، معلوم شد فرد فوت شده همان روز حادثه در کمپ پذیرش شده است و به علت اعتیاد شدید به موادمخدر (شیشه) دچار توهم بوده و با صدای بلند با خودش حرف می‌زد. مسوول کمپ به وی تذکر داد ولی وی شروع به فریاد زدن کرد.» با جمع‌بندی اطلاعات مشخص شد مسوول کمپ با کمک همکاران خود جوان معتاد را به داخل سالن منتقل و پس از بستن دست و پای او، با چوب ضرباتی را به وی وارد کرده که پس از ۱۰ دقیقه بهروز جان خود را از دست داده است...

● ترک اعتیاد با شکنجه

این مراکز چه شیوه‌ای را برای ترک دادن افراد معتاد به کار می‌برند؛ سوالی است که از والدین یکی از مراجعان به این مراکز پرسیدم.

آقای .... گفت: «پسرم مواد مخدر شیشه مصرف می‌کرد و ما آگهی این مرکز ترک اعتیاد را در یک مجله دیدیم و زنگ زدیم و قرار شد بچه‌مان را ببریم آنجا که مکانش در فرمانیه بود. به ما گفتند فرزندتان در یک دوره ۲۱ روزه اعتیاد را کنار خواهد گذاشت.» می‌پرسم هزینه این ۲۱ روز چه‌قدر است می‌گوید: «اول از ما ۲۵۰ هزار تومان پول گرفتند و طی این مدت هم حق نداشتم پسرم را ببینم، فقط با ما تماس می‌گرفتند که برایش لباس بیاورید و اینکه پسرتان برای خرید از بوفه نیاز به پول دارد.» وی ادامه داد: «مجددا با ما تماس گرفتند که پسرتان حالش وخیم است و برای ادامه درمان پول نیاز داریم و ما هم از همه جا بی‌خبر باز هم پول دادیم. وقتی دوره ۲۱ روزه تمام شد، پسرم به خانه برگشت اما حالت عادی نداشت و می‌گفت او را در استخر آب یخ می‌انداختند و کتک‌اش می‌زدند و تنها غذایی که به آنها می‌دادند عدس‌پخته و یا لپه پخته بوده است. اول باورمان نشد اما وقتی آثار زخم‌های چرک کرده را در بدنش دیدیم، متوجه شدیم که از دکتر و دوا هم خبری نیست!»

چند روزی که از آمدن پسرم گذشت، در نیمه شب چند نفر از مسوولان کمپ به منزل ما مراجعه کردند و با هزار جور ترفند، گفتند که این بچه دوباره شیشه مصرف کرده است و باید به مرکز ترک اعتیاد بیاید و با کتک‌کاری او را به کمپ بردند و دوباره روز از نو...

● آگهی‌های فریبنده اما دروغین

گوشی تلفن را برمی‌دارم و به یکی از کمپ‌های ترک اعتیاد که آگهی آن در مجله درج شده زنگ می‌زنم. ‌آقای جوانی پشت خط می‌پرسد فرد معتاد چه نسبتی با شما دارد؟ می‌گویم برادر ۲۲ ساله‌ام معتاد به کراک است. بدون معطلی می‌پرسد: خودش برای ترک می‌آید یا باید خودمان ببریمش؟ می‌گویم نه خودش مایل نیست ترک کند می‌گوید: مانعی ندارد ما ساعت ۱۲ تا ۱ نیمه شب در عرض ۵ دقیقه می‌بریمش، جوری که هیچ‌کس متوجه نمی‌شود. می‌پرسم چه‌قدر پول می‌گیرید. می‌گوید: ۲۱۰ هزار تومان برای دوره ۲۱ روزه ترک اعتیاد. حرف‌اش را قطع می‌کنم و می‌پرسم در این مدت چه اقداماتی انجام می‌دهید؟ مرد جوان توضیح می‌دهد در ۴ تا ۵ روز اول فرد معتاد، مواد از بدن‌اش می‌رود و بقیه دوره ما جلساتی که حالت بازپروری دارد، برای آنها می‌گذاریم. می‌پرسم برای خانواده معتادان هم جلسه دارید؟ پاسخ می‌دهد: بستگی به خانواده دارد، باید ببینیم وضعیت‌اش چگونه است، گاهی اوقات معتادان بعضی بیماری‌هایی مثل افسردگی را به خانواده‌شان منتقل می‌کنند و آنها هم بیمار می‌شوند، در آن صورت شاید جلساتی برای آنها داشته باشیم! از تعجب دهان‌ام باز مانده بود، مگر افسردگی هم واگیر دارد؟! پرسش‌هایم را ادامه می‌‌دهم و می‌گویم: برادر من چند بار خودزنی کرده است. آیا شما پزشکی دارید که به دادش برسد؟ حرفم را قطع می‌کند و می‌گوید خیال‌تان راحت اینجا وسیله خودزنی وجود ندارد، همه بشقاب‌های ما ملامین است و قاشق‌ها هم جوری است که کسی نمی‌تواند خودزنی کند.

سوال آخر را می‌پرسم: آقا امیدی هست که برادرم خوب شود؟ می‌خندد و می‌گوید: بستگی به خودش دارد، در ضمن ما معتادانی داشتیم که مثل برادر شما کراک مصرف می‌کردند و الان ۴ سال است که پاک‌ پاک هستند و...

● درمان سرپایی را دست‌کم نگیرید

شاید دلیل مراجعه خانواده معتادان به کمپ‌های ترک اعتیاد که تعداد زیادی از آنها غیرقانونی هستند و شرایط مناسبی ندارند، ناامید شدن از درمان‌های دیگر برای ترک اعتیاد فرزندشان است. دکتر آذرخش مکری، معاون آموزشی مرکز ملی مطالعات اعتیاد هم، همین نظر را دارد و می‌گوید: «بسیاری از افراد فکر می‌کنند روش سرپایی جواب نمی‌دهد و مستأصل می‌شوند و تصمیم می‌گیرند، فرد معتاد را بستری کنند.» دکتر مکری، به باور غلطی که در بسیاری از خانواده‌ها وجود دارد، اشاره می‌کند: «اگر فرزندشان را در محیطی بستری کنند و در همه چیز را به روی او ببندد، حتما اعتیادش را ترک می‌کند، در صورتی که این تفکر اشتباهی است.» وی به هزینه سنگین مراکز درمانی هم اشاره می‌کند: «حتی ارزان‌ترین بیمارستان‌ها هم هزینه زیادی برای بستری فرد معتاد می‌گیرند و بسیاری از بیمارستان‌های دولتی هم فردی که مواد مصرف می‌کند را پذیرش نمی‌کنند، در عین حال ما بررسی کردیم در بیمارستان‌های خصوصی هم هزینه بستری از ۱۰۰ هزار تومان به بالا خواهد شد، بنابراین اگر فرد معتاد بخواهد سه ماه در بخش خصوصی بستری شود، باید ده‌ها میلیون‌ هزینه کند.» وی ادامه می‌دهد: «از طرف دیگر نیازی نیست فرد معتاد در محیط بیمارستان باشد چون محیطی که معتاد به آن نیازمند است، محیطی سالم و به دور از مصرف مواد است.»

دکتر مکری اعتقاد دارد مشکل فقط با دادن مجوز به مراکزی حل می‌شود که قصدشان درمان معتادان است ولی نباید استانداردهای بیمارستانی را داشته باشدکه متاسفانه چنین قانونی فعلا وجود ندارد. دکتر مکری خاطرنشان می‌کند: «باید مراکز اقامتی معتادان طراحی شود تا عده‌ای ناچار نباشند فرد معتاد را به کمپ‌های غیرقانونی ترک‌اعتیاد ببرند.»

اما یک مرکز ایده‌آل اقامتی برای معتادان باید دارای چه شرایطی باشد؟ دکتر مکری پاسخ می‌دهد: «مسوولان کمپ باید اوقات روز معتادان را با فعالیت‌های آرام‌بخش، لذت‌بخش و فعالیت‌های روان‌درمانی پر کنند. احتیاج به خدمات بیمارستانی مثل اتاق عمل و تخت‌های آی‌سی‌یو و ... نیست و بیشتر باید یک مرکز اقامتی باشد که ظاهرش شبیه یک اردوگاه تفریحی است.»

همچنین دکتر مکری درباره نحوه تجویز داروهای گوناگون در این مراکز تاکید می‌کند: «قانون کلی آن است که تنها داروهای خوراکی و آن هم گروهی که احتیاج به مراقبت‌های ویژه بیمارستانی ندارند، مورد استفاده قرار گیرد، بنابراین تجویز داروهای تزریقی و نیز داروهای خوراکی حساس در این مراکز هیچ جایگاهی ندارد.»

دکتر مکری به خانواده‌ها و کسانی که در پی درمان اعتیاد هستند، توصیه دارد که از درمان سرپایی سریع ناامید نشوید چون مراکزی که فعالیت غیرقانونی انجام می‌دهند کمکی به شما نخواهند کرد.

● لطفا اعتماد نکنید

مسوولیت دادن مجوز به مراکز ترک اعتیاد بر عهده سازمان بهزیستی است و هم‌اکنون بر طبق ضوابط خاصی به افرادی که شرایط لازم برای این امر را داشته باشند، مجوز داده می‌شود. یکی از کارشناسان سازمان بهزیستی در گفتگو با سلامت اعلام می‌کند: به افرادی که برای راه‌اندازی کمپ‌های ترک اعتیاد به بهزیستی مراجعه می‌کنند، شرایط لازم را اعلام می‌کنیم و نوعی مجوز اولیه به آنها می‌دهیم. اما این به معنای آن نیست که فعالیت آنها قانونی است. وی توضیح می‌دهد: تنها مراکزی که پروانه فعالیت دارند و کلیه شرایط و مدارکی را که مدنظر بهزیستی است فراهم کرده‌اند، قانونی هستند. وی هشدار داد: این قبیل کمپ‌ها غیرقانونی هستند و ما کمپ اجباری نداریم چون این مراکز علمی نیستند و نمی‌توانند در زمینه ترک اعتیاد به شما کمک کنند. اما دکتر صابری زفرقندی، مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت هم در این زمینه توصیه‌های مهمی به خانواده‌ها و اطرافیان افراد معتاد دارد. او در گفتگو با سلامتیران می‌گوید: «افرادی که به دنبال خدمات ترک اعتیاد هستند، به مراکز مجاز و قانونی مراجعه کنند تا هم خدمات مناسب به آنها ارایه شود و هم امکان نظارت مراجع قانونی بر فعالیت آنها وجود داشته باشد. دکتر صابری متذکر می‌شود: «مراکزی قانونی هستند که اولا تابلوی مشخص داشته باشند و ثانیا مجوز خود را در دفترکار خود نصب کرده باشند. همچنین مراکز درمانی، مراکز کاهش آسیب و مراکز TC مراکز قانونی هستند و هر مرکزی غیر از این موارد خصوصا مراکزی که ادعاهای دروغین دارند، غیرقانونی هستند.»