آسیابی در جهنّم!

قال علی (علیه السلام):
«اِنَّ فی جَهَنَّمَ رَحیً تَطْحَنُ، اَفَلا تَسْئَلُونی ما طَحْنُها؟ فَقیلَ لَهُ: فَما طَحْنُها یا اَمیرَ الْمُؤْمِنینَ؟ قَالَ: اَلْعُلَماءُ الْفَجَرَهُٔ، …

قال علی (علیه السلام):

«اِنَّ فی جَهَنَّمَ رَحیً تَطْحَنُ، اَفَلا تَسْئَلُونی ما طَحْنُها؟ فَقیلَ لَهُ: فَما طَحْنُها یا اَمیرَ الْمُؤْمِنینَ؟ قَالَ: اَلْعُلَماءُ الْفَجَرَهُٔ، وَ الْقُرّاءُ الْفَسَقَهُٔ، وَ الْجَبابِرَهُٔ الظَّلَمَهُٔ، وَ الْوُزَراءُ الْخَوَنَهُٔ، وَ الْعُرَفاءُ الْکَذَبَهُٔ ...»

«در جهنّم آسیابی وجود دارد که همواره کار می کند. آیا نمی پرسید که چه چیزی را خرد می کند؟ پرسیده شد: خوراک این آسیاب چیست؟ حضرت فرمود: دانشمندان فاجر و منحرف، قاریان فاسق، حکمرانان ستمگر، وزیران خائن و کارشناسان دروغگو، خوراک آن آسیاب هستند!»(۱).

آتش دوزخ برای مجازات گنهکاران کافی است آتشی که از درون دل ها به بیرون زبانه می کشد (اَلَّتی تَطَّلِعُ عَلَی الاَْفْئِدَهِٔ)(۲) ولی برای برخی از جهنّمیان، از جمله گروه های پنج گانه فوق، عذاب های فوق العاده ای بر آن افزوده شده، که علّت آن ـ در مورد گروه هایی که در این حدیث مطرح شده ـ این است که از مقام و موقعیّت خویش سوء استفاده کرده اند.

توجّه کنید:

اِنَّ فی جَهَنَّمَ رَحیً تَطْحَنُ: در جهنّم آسیابی وجود دارد که پنج گروه از انسان ها را، همانند گندمی که تبدیل به آرد می شود، خرد می کند! آیا نمی پرسید که چه کسانی خوراک این آسیاب هستند؟ مردم پرسیدند: ای امیرمؤمنان! این آسیاب چه کسانی را آسیاب می کند؟ حضرت در جواب پنج گروه را برشمرد:

۱) اَلْعُلَماءُ الْفَجَرَهُٔ:

اوّلین گروه، عالمانی هستند که چراغ در دست دارند و راهزن دین و ایمان و عقاید و اعتماد مردمند، عالم فاجر و منحرف همانند دزدی است که چراغ در دست دزدی می کند

چو دزدی با چراغ آید

گزیده تر برد کالا!

۲) وَ الْقُرّاءُ الْفَسَقَهُٔ:

دومین گروهی که خوراک آن آسیاب هستند، قاریان فاسق می باشند. تفاوت «علماء فاجر» و «قاریان فاسق» در این است که قاریان فقط معلّمان مردم در قرآن هستند، ولی علماء فاجر شامل معلّمان مردم در سایر علوم نیز می شود. این ها اگر فاسق باشند خطرات زیادی خواهند داشت و چون جایگاهشان مهم است و با روح و قلب مردم، مخصوصاً جوانان سر و کار دارند عذابشان هم شدید است.

۳) وَ الْجَبابِرَهُٔ الظَّلَمَهُٔ:

جابران ستمکار سومین گروهی هستند که خوراک آن آسیاب می باشند. خطر این گروه در مرحله بعد از علماء فاجر و قاریان فاسق است; چون آن ها عقیده مردم را دگرگون می سازند، ولی زمامداران ستمکار بر جسم مردم ستم می کنند.

۴) وَ الْوُزَراءُ الْخَوَنَهُٔ:

وزیران جابران ستمکار هم در آن آسیاب خرد می شوند. علّت این که به وزرا، خائن و به زمامداران، ظالم گفته شده این است که: این وزراء هم به پیشوایانشان خیانت می کنند و بیراهه را به عنوان راه به آن ها نشان می دهند و هم به خویشتن و ملّت خویش خیانت می کنند.

۵) وَ الْعُرَفاءُ الْکَذَبَهُٔ:

منظور از «عرفا» در این جا کارشناسان می باشد. بنابراین پنجمین گروه، کارشناسان و خبرگزاران و اهل خبره دروغگو هستند. تمام رسانه های جمعی که به نوعی آلوده به دروغ و ارائه خلاف حقیقت هستند مشمول این تعبیر می باشند; رسانه هایی که باید معرّف خوبی ها و معروف ها و صراط مستقیم باشند، آلودگی ها و دروغ ها و بی بندوباری ها را ارائه می کنند و مردم را غافل و گرفتار انواع بدبختی ها می سازند.

در ضمن از این حدیث معلوم می شود که جامعه بر محور این پنج گروه دور می زند، اگر این ها اصلاح شوند تمام جامعه اصلاح می شود و اگر منحرف شوند همه جامعه تباه می گردد. و سرآغاز انحراف تمام این ها یک چیز است و آن مقدّم داشتن منافع شخصی بر منافع اجتماعی و ارزش های مادّی بر ارزش های الهی!

۱. میزان الحکمهٔ، باب ۶۲۰، حدیث ۲۹۲۲، (جلد دوم، صفحه ۱۷۳).

۲. سوره هُمزه، آیه ۷.

۳. مشروح این روایت را در کتاب مثال های زیبای قرآن تالیف نگارنده، جلد اوّل، صفحه ۲۳۰ مطالعه فرمایید.

منبع:

مکارم شیرازی، ۱۱۰ سرمشق از سخنان حضرت علی (علیه السلام)