كاسپاروف شطرنج را كنار گذاشت تا پوتین را شكست بدهد

گری كاسپاروف شطرنج باز پیشرو جهان و مرد فكور و شاخص روسی شركتش در تمام مسابقات این رشته را قطع و به گونه ای اعلام بازنشستگی كرده است

او می گوید بیش از پیش وارد فعالیت های سیاسی شده و هدفش ساقط كردن رژیم _ به زعم او- بیش از حد خودمحور ولادیمیر پوتین در روسیه است و اگر از این به بعد پشت میز شطرنج بنشیند فقط در مسابقات نمایشی، غیررسمی و رقابت های «شطرنج سریع» خواهد بود.كاسپاروف اواخر هفته پیش تورنمنت بین المللی لینارس اسپانیا را كه از مهم ترین رقابت های این رشته در سطح جهان است، برای نهمین بار فتح كرد و یك بار دیگر این باور را قوت بخشید كه بهترین بازیكنی است كه این ورزش فكری و مفرح (و در عین حال سنگین)، تاكنون به خود دیده است. كاسپاروف همین حالا نیز رئیس سازمانی در روسیه است به نام «كمیته ۲۰۰۸» كه از مخالفان پوتین شكل می گیرد. در آئین نامه و دستورالعمل این حزب آمده كه باید به حكومت پوتین پایان داد، چون نوعی دیكتاتوری آشكار را بر روسیه حاكم ساخته است و اضافه شده است كه نباید گذاشت او در پایان دومین دوره حضورش در كرملین، راهی برای پیروزی در انتخابات تازه بیابد و خودش مجبور به استعفا شود.چگونه؟ كسی نمی داند و فقط این نكته مشخص است كه كمیته مورد بحث با این هدف تاسیس شده كه از هرگونه اقدام غیرقانونی پوتین و وابستگانش برای تغییر قانون اساسی روسیه و ابقا در كرملین از این طریق هم جلوگیری كند.از وقتی «كمیته ۲۰۰۸» مدتی بیش از یك سال پیش به راه افتاد، كاسپاروف بدل به یكی از صریح ترین و بی تعارف ترین منتقدان پوتین شده است. او از این كار حتی در جریان مسابقات بین المللی شطرنج نیز ابا نداشته و در جریان تورنمنت ها به صحبت در این خصوص پرداخته است.كاسپاروف تصمیم دولت پوتین را در زمینه برخورد با مطبوعات و محدود كردن آنها و تلاشش برای استیلای كامل بر مجلس و محاكم قضایی روسیه را نیز نكوهش كرده و آن هم با كلام و صراحتی كه گاه سیاستمداران و افراد بسیار پرسابقه تر از او در امور سیاسی شجاعتش را نداشته اند.كاسپاروف در طلیعه بهار ۲۰۰۵ می گوید: «دل را به دریا زدم. تصمیم گرفتم كه شطرنج قهرمانی را برای همیشه كنار بگذارم. البته از قبل از شروع تورنمنت لینارس تصمیم به كناره گیری گرفته بودم و روی آن نیز به طور كامل فكر كرده بودم. بنابراین آخرین بازی هایی كه انجام دادم و در جریان همین تورنمنت بود، برایم دشواری بسیاری را در بر داشت. فشار روحی و فكری زیادی به من وارد می شد. با این حال افسوس نمی خورم و از نمایش و حاصل حضورم در رقابت های شطرنج طی این سال های طولانی مسرور و مفتخرم.»كاسپاروف طی اظهارات دیگری كه در هفته نامه شطرنج «یژ دنونی» روسیه به چاپ رسیده، به این نكات نیز اشاره كرده است: «در شطرنج هر چه كه از من برمی آمده و حتی چیزی فراتر از آن را ارائه داده ام. در نتیجه آن چه الان می خواهم دوری جستن از این فضا و وارد شدن به عرصه ای دیگر و كاملاً متفاوت است و اگر هوش و تفكر استراتژیكی داشته ام، آن را صرف سیاست روسیه و طی طریق در آن خواهم كرد. بدانید كه هر كاری از دستم برمی آید برای مقابله با دیكتاتوری پوتین و پایان دادن به آن، انجام خواهم داد. زندگی و بازی كردن و به میدان آمدن برای كشور ی كه صاحب مقام های غیردموكراتیك مثل پوتین است، بسیار سخت می نماید. بنابراین لازم است كه من و هم اندیشان من دست به دست هم بدهیم و برای حفظ و نجات روسیه ای كه دوستش داریم، وارد عمل شویم.»كاسپاروف ۴۲ ساله در ۲۲ سالگی برای اولین بار قهرمان شطرنج جهان شد و از آن پس تقریباً تمام عرصه این ورزش را در تسخیر خود داشته است. شاید پول گرایی او از اواخر دهه ۱۹۹۰ به بعد و شركتش در تورنمنت های حرفه ای باعث كمبود حضور وی در صحنه مسابقات مهم و معروف و رسمی و نیمه آماتوری این رشته شده باشد و پیشتازی آناند هندی و كرامنیك روسی در این ورزش طی سال های فوق تا حدی محصول همین قضیه بوده است، اما حتی وقتی نایجل شورت و آناند یا كارپوف به عنوانی رسیده اند از نظر گاه مردم و كارشناسان كمتر كسی به جز كاسپاروف به عنوان برترین شطرنج باز دنیا به حساب آمده است.

• جوان ترین قهرمان جهان

وقتی آذربایجان هنوز بخشی از اتحاد شوروی سابق بود، كاسپاروف در شهر باكو چشم به جهان گشود و ۱۰ سال بیشتر نداشت كه وارد یك مدرسه شطرنج شد. او در ۱۲ سالگی قهرمان شطرنج جوانان روسیه و در ۱۶ سالگی فاتح شطرنج قهرمانی جوانان جهان شد. در سال ۱۹۸۵ او و هموطنش آناتولی كارپف مسابقاتی پایان ناپذیر و ۴۸ گانه برای تعیین قهرمان بزرگسالان جهان انجام دادند، اما این نبرد جواب نداد و به دلیل بیمار شدن كارپوف مسن تر از كاسپاروف ناتمام ماند. در یك سری مسابقه تكراری كه برای تعیین تكلیف بین این دو انجام شد كاسپاروف به پیروزی رسید تا بدل به جوان ترین قهرمان شطرنج جهان طی تاریخ شود.كاسپاروف چهار بار با كامپیوترهای پیشرفته هم شطرنج بازی كرد اما اگر دو پیروزی اش عادی تلقی شد، شكست او در برابر یكی از نمونه های كامپیوتر دیپ بلو سروصدای زیادی را به پا كرد. همه می دانند كه او آن شكست را بیشتر به خاطر شتاب زدگی اش در بازی آخر متحمل شد و این همان خصلتی است كه ماشین و كامپیوتر هیچگاه دچار آن نمی شوند.با این وجود عذر كاسپاروف و هر انسان دیگری می تواند در این نبرد غیر پایاپای پذیرفته باشد، زیرا كامپیوتر های فوق می توانند در هر ثانیه ۳ میلیون حركت احتمالی بعدی را پیش بینی و در خطوط ارتباطی الكترونیك خود ثبت كنند.به حرف «شی بوستینكی» یكی از دو متخصص و برنامه ریز دیپ جوینور، (نسخه دیگری از كامپیوتر های مورد بحث كه كاسپاروف با او ۳-۳ مساوی كرد) رجوع می كنیم: «ما حیرت كرده بودیم. جلوی كامپیوتر ما آدمی نشسته بود كه به لحاظ وسعت فكر بی شباهت به كامپیوتر ما نبود. كاسپاروف نزدیك ترین آدم به ماشین است و بارها به این نتیجه رسیدم كه قاعدتاً از یك سری برد و آی.سی شكل گرفته است و به جای رگ و خون، مقداری سیم پیچ در وجود او هست. به جرات به شما می گویم كه فقط در كامپیوتر ها قدرت آینده نگری ای در حد كاسپاروف را دیده ام. حافظه او نیز فوق العاده است.»با این حال چنان استعداد هایی شاید لزوماً سبب بهروزی او در عرصه سیاست نشود. اندری پیونت كوفسكی یك تحلیلگر سیاسی در مركز تحقیقات استراتژیك آمریكا می گوید: «برای كاسپاروف احترام زیادی قائلم اما باور ندارم كه او آینده روشنی به عنوان یك سیاستمدار داشته باشد و دقیقاً همان مهارت ها و استعداد هایی كه باعث پیروزی و مطرح شدن او در دنیای شطرنج شدند، می توانند سبب ساز توقف او در سیاست شوند. او آدم مبارزی است و فشار زیادی را به پوتین وارد كرده و این به خودی خود چیز بدی نیست، اما در سیاست باید در درجه اول آماده تغییر رویه ائتلاف و برقراری ارتباط با دیگران در هر لحظه باشید و كاسپاروف حتی در جهان پر ستیز شطرنج طی ۱۵ سال اخیر هم نتوانست چنین چیزی را به ارمغان آورد و نصیب سایر شطرنج بازان و سایر مردم كند.»