روابط عمومی و ارزش ها

برخی از بزرگان و فیلسوفان در تعریف انسان گفته اند « انسان , موجودی است اجتماعی و بارزترین نماد شخصیت انسان , اجتماعی بودن است » چنانچه این نظریه را هم نپذیریم بی تردید اجتماعی بودن یكی از وجوه و ابعاد مهم وجودآدمی است و در متن معنای اجتماعی بودن ارتباطات نهفته است

پیش از پرداختن به موضوع , به چند مقدمه اشاره خواهم كرد , آنگاه به بحث ارزشها و ضوابط اخلاقی درحوزه روابط عمومی خواهم پرداخت و در پایان چند پیشنهاد تقدیم خواهم كرد.

●انسان و ارتباطات اجتماعی

برخی از بزرگان و فیلسوفان در تعریف انسان گفته اند : « انسان , موجودی است اجتماعی و بارزترین نماد شخصیت انسان , اجتماعی بودن است » چنانچه این نظریه را هم نپذیریم بی تردید اجتماعی بودن یكی از وجوه و ابعاد مهم وجودآدمی است و در متن معنای اجتماعی بودن ارتباطات نهفته است .بنابر این ارتباطات انسانی مایه تكامل و تعالی شخصیت انسان است و بنابر بعضی دیدگاهها , اساس شخصیت انسان را تشكیل می دهد. از سوی دیگر ارتباطات به دو گونه تقسیم می شود :

۱ ـ ارتباطات میان فردی ۲ ـ ارتباطات گروهی و از جمله میان نهادها و جامعه .

ارتباطات نوع دوم , دامنه بسیارگسترده و وسیع دارد و یكی از جلوه های مهم ارتباطات گروهی و اجتماعی , روابط عمومی است , چه به عنوان « فرایند » ارتباطی كه میان سازمانها و موسسات و جامعه پدیدار می شود , چه بعنوان « نهادی » كه بخشی از سازمانها را تشكیل می دهد.

ارتباطات انسانی از نگاه اسلام

در نگاه اسلام , مساله ارتباطات انسانی , امر بسیار مهمی است و آنقدر بحث ارتباطات انسانی و اجتماعی در منطق اسلام جایگاه والا دارد كه در بسیاری از نیایش ها و عبادت ها و شعائر و مناسك دینی , بعد ارتباط انسان با دیگران با بعد ارتباط انسان با خدای خود به شدت درهم آمیخته است . اگر كسی به مناسك مهم دینی مانند حج یا نماز نگاه كند , به خوبی در می یابد كه چگونه حلقه ارتباط انسان با خداوند با ارتباط انسان باجامعه و دیگران درهم تنیده است و بطور كامل این دو حوزه ارتباطی , هویت واحدی پیدا كرده و هنگامی كه به تعالیم اجتماعی اسلام و فلسفه سیاسی اسلام نگاه كنیم , آنگاه عمق نظریه ارتباطی اسلام رادرخواهیم یافت و به همین دلیل است كه در نگاه و منطق اسلام , مساله ارتباطات در معنی عام , كه یكی از نمادهای آن روابط عمومی خواهد بود , جایگاه بسیار مهم و ارزشمندی دارد.

●هدف و وظایف

هدف كلان نهاد روابط عمومی و ارتباطات سازمانی , عبارت است از : « زمینه سازی برای دستیابی سازمان به اهداف خود و تحقق ماموریتهای سازمان » و در این راستا وظایف عمده ذیل را بردوش دارد :

۱ ) معرفی سازمان به جامعه , گروههاو افراد هدف

۲ ) اطلاع رسانی در چند قلمرو :

الف ) اطلاع رسانی درون سازمانی میان سطوح گوناگون كارمندی و مدیریتها

ب ) اطلاع رسانی برون سازمانی در سطوح منطقه ای , كشوری و بین المللی

ج ) انتقال اطلاعات برون سازمان به سازمان و مدیران وكاركنان آن

۳ ـ ایجاد روابط صمیمی میان سازمان و برون سازمان و اعتقادسازی متقابل میان آنها.

‌●ابعاد و وجوه روابط عمومی و ارتباطات

نكته دیگری كه باید به آن توجه كرد آن است كه ارتباطات و بطور ویژه روابط عمومی , ضمن آنكه یك قلمروی تكنیكی و فنی دارد , دارای قلمرو و دامنه اخلاقی و ارزشی نیز می باشد. بنابر این روابط عمومی هم یك فن است , هم یك دانش و هم یك قلمرو مهم اخلاقی و ارزشی انسان است . روابط عمومی در شكل نوین آن , دارای سه بعد است :

۱ ـ دانشی است كه برپایه های دانشهای بنیادی دیگر استوار شده و علمی است كاربردی , مبتنی بر علوم و دانشهای پایه خود از قبیل جامعه شناسی, روانشناسی , و سایر علوم موثر دراین قلمرو.

۲ ـ بعد دوم آن حوزه تكنیكی و فنی و روش برقراری ارتباط و روابط عمومی است.

۳ ـ بعد سوم آن قلمرو اخلاقی وارزشی روابط عمومی است.

به گمان من اگر روابط عمومی ها بخواهند در یك كشور و یا در عرصه بین المللی از جایگاه ممتازی برخوردار شوند , در هر سه ضلع باید تقویت شوند, هم در ضلع دانش و علمی آن , هم در ضلع فنی و تكنیكی و هم در ضلع اخلاقی و ارزشی آن . نگاه به حوزه روابط عمومی و به طور عام ارتباطات انسانی نباید در قلمروی دانش یا فنی آن منحصر شود , بلكه باید همواره متذكر باشیم كه حوزه ارتباط و روابط عمومی, دارای سه ضلع است كه این سه ضلع باید به درستی تنظیم شود و متصدیان ومسوولان ارتباطات درهر نهاد و سازمانی , هم به گسترش و تعمیق علم و دانش ارتباطات و روابط عمومی, هم به گسترش شیوه ها و روشها و ابعاد تكنیكی قضیه پرداخته و در عین حال از بعد اخلاقی و ارزشی این قلمروی مهم انسانی غفلت نورزند.

●روابط عمومی در حوزه موسسات و نهادهای خصوصی و عمومی

نكته دیگری كه مایلم بر آن تاكید كنم این است كه روابط عمومی ها دست كم به دونوع تقسیم می شوند: یك گروه روابط عمومی هایی است كه به حوزه بخشی خصوصی و انتفاعی برمی گردد و بخش دیگر به روابط عمومی در حوزه موسسات و نهادهای عمومی , دولتی و حكومتی است. آنچه كه در این بحث بر آن تاكید بیشتر خواهد بود , روابط عمومی در حوزه دوم است . نكته بسیار مهمی كه روابط عمومی نهادهای عمومی و دولتی باید به آن توجه كنند, این تمایز و فرق بسیار اصولی و بنیادی میان آنها و سایر روابط عمومی هاست زیرا در حوزه بخش خصوصی انتقال اطلاعات سازمان به بیرون سازمان, منتقل سازی اطلاعات بیرون سازمان به درون سازمان و ایجاد حلقه وصل ارتباطی و اطلاعاتی میان سازمان و بیرون سازمان, حقی است انتخابی و در اختیار سازمان , اما اطلاع رسانی متقابل در حوزه حكومت ونهادهای عمومی و دولتی , كه به جامعه متعلق است, یك اختیار و انتخاب نیست بلكه یك وظیفه است . امام علی علیه السلام در یكی از جمله های زیبای خودشان حقی را برای جامعه ذكر می كنند: « از حقوق جامعه و اجتماعی مردم بر حكومت این است كه من هیچ رازی نهان از جامعه نداشته باشم , بلكه همه اسرار و رازها را در اختیار جامعه قرار بدهم مگر درحوزه و قلمروی امنیتی و مسائل ویژه و خاص».

این فراز نشان دهنده این است كه اطلاع رسانی, معرفی, انتقال اطلاعات به بیرون سازمان و متقابلا انتقال اطلاعات از برون نهادها به درون سازمانهای عمومی و دولتی , افزون بر اینكه یك وظیفه حقوقی و قانونی به شمار می آید و اینجاجای این نیست كه گفته شود بهتر است چنین عمل كنیم بلكه وظیفه قانونی و تكلیف الهی و انسانی نهاد عمومی است كه اطلاعات خود را در اختیار جامعه و دیگران قرار دهند. زیرا اولا: جامعه حق آگاهی دارد. ثانیا حق استفاده و بهره وری دارد و این اطلاعات می تواند بهره وری جامعه را از امكانات عمومی افزایش دهد و اینكه جامعه و آحاد مردم به درستی , نهادها و موسسات عمومی را بشناسند و راه بهره گیری از آنها را بدانند, حق آنهاست. از طرفی دانستن و بهره گیری از این اطلاعات و آگاهی ها حق آنهاست و از طرفی دیگر وظیفه نهادهای عمومی, گره گشایی و تسهیل نشر این آگاهی ها و بهره وری آسان تر جامعه است. از این نظر است كه نهادهای عمومی كه نماد آنها بخش روابط عمومی است , تنها یك وظیفه اخلاقی ندارند بلكه یك وظیفه حقوقی, قانونی, الهی و انسانی بر دوش آنهاست, فراتر از آنچه كه ما در روابط عمومی بخشهای خصوصی شاهد آن هستیم.

منبع: روزنامه جمهوری اسلامی

---