۲ قدم به جلو ۵ ۱ قدم به عقب

سرانجام دیوانعالی پاكستان در هفته گذشته رای خود را به نفع «مختاران مای », زن پاكستانی كه برای انتقام جویی از برادرش مورد تجاوز جمعی قرار گرفته بود, صادر كرد

سرانجام‌ دیوانعالی‌ پاكستان‌ در هفته‌ گذشته‌ رای‌ خود را به‌ نفع‌ «مختاران‌ مای‌»، زن‌ پاكستانی‌ كه‌ برای‌ انتقام‌ جویی‌ از برادرش‌ مورد تجاوز جمعی‌ قرار گرفته‌ بود، صادر كرد. پنج‌ نفر از مردانی‌ كه‌ وی‌ را مورد تجاوز قرار داده‌ و در دور اول‌ دادگاه‌ رای‌ بیگناهی‌ خود را دریافت‌ كرده‌ بودند، دوباره‌ دستگیر شدند. پرونده‌ جنجالی‌ مختاران‌ مای‌ در زیر فشار افكار عمومی‌ كشورهای‌ گوناگون‌ و سازمان‌های‌ مختلف‌ مدافع‌ حقوق‌ بشر و حقوق‌ زنان‌ در سراسر جهان‌ مورد بررسی‌ مجدد دیوانعالی‌ پاكستان‌ قرار گرفت‌. سازمان‌ عفو بین‌الملل‌ مصرا خواستار برچیده‌ شدن‌ سیستم‌ دادگاه‌های‌ غیر قانونی‌ شورای‌ دهات‌ از دولت‌ پاكستان‌ است‌. زنان‌ در بسیاری‌ از كشورهای‌ تحت‌ سلطه‌ قوانین‌ و سنت‌های‌ مردسالارانه‌ مورد فشار و آزار مردان‌ خود در خانه‌ و همینطور وسیله‌یی‌ برای‌ تنبیه‌ برادر ویا پسر و همسر، در صورت‌ انجام‌ عمل‌ خلافی‌ از جانب‌ آنان‌، قرار دارند. تجاوز جمعی‌ و وحشیانه‌ به‌ مختاران‌ مای‌، زن‌ پاكستانی‌ به‌ بهانه‌ تنبیه‌ برادر او، دوباره‌ در هفته‌های‌ گذشته‌ موضوع‌ مورد توجه‌ رسانه‌های‌ گروهی‌ بسیاری‌ از كشورهای‌ جهان‌ بود.

ماجرا از سه‌ سال‌ پیش‌ در زمانی‌ آغاز شد كه‌ شورای‌ ده‌ «مرولا» در شمال‌ ایالت‌ پنجاب‌ دستور تجاوز جمعی‌ به‌ مختاران‌ مای‌ را به‌ دلیل‌ گناه‌ برادرش‌ صادر كرد. از قرار، برادر وی‌ كه‌ اكنون‌ چهارده‌ ساله‌ است‌ با دختر یكی‌ از خانواده‌های‌ بانفوذ ده‌ دیگری‌ ملاقات‌ و گفت‌وگو كرده‌ بود. چند تن‌ از مردان‌ ده‌ برای‌ تنبیه‌ وی‌، خواهرش‌ مختاران‌ مای‌ را كه‌ ۳۳ ساله‌ است‌، در حضور اهالی‌ ده‌ مورد تجاوز جمعی‌ قرار دادند و او را واداشتند كه‌ لخت‌ از میدان‌ ده‌ به‌ خانه‌ بازگردد.

خشونت‌ در مورد زنان‌ پاكستان‌ به‌ شكل‌های‌ مختلفی‌ اعمال‌ می‌شود. از كتك‌ و آزار در خانه‌ تا كشتن‌ آنان‌ به‌ بهانه‌ حفظ‌ ناموس‌ و مورد تجاوز قرار دادن‌ به‌ منظور انتقام‌ جویی‌ از مردان‌. زنان‌ در مراجعه‌ به‌ پلیس‌ حتی‌ از طرف‌ ماموران‌ انتظامی‌ مورد آزار و سوء استفاده‌ جنسی‌ قرار می‌گیرند. در درگیری‌های‌ قومی‌ آنان‌ اولین‌ قربانیانند. در روستاها كه‌ شوراهای‌ ده‌ قدرت‌ را در دست‌ دارند، زنان‌ وسیله‌یی‌ برای‌ اقدامات‌ تلافی‌ جویانه‌ در برابر اشتباهات‌ مردان‌ و برادران‌ خود هستند.

عمل‌ با شهامت‌ مختاران‌ مای‌ در شكایت‌ از مردانی‌ كه‌ او را مورد تجاوز قرار داده‌ بودند، اقدامی‌ سنت‌ شكنانه‌ در پاكستان‌ است‌. مقامات‌ پاكستانی‌ در ابتدا از ترس‌ مطرح‌ شدن‌ وسیع‌تر این‌ واقعه‌ مختاران‌ مای‌ را ممنوع‌ الخروج‌ اعلام‌ كردند. او توسط‌ گروه‌های‌ مدافع‌ حقوق‌ بشر به‌ امریكا دعوت‌ شده‌ بود. پرویز مشرف‌ رییس‌ جمهور پاكستان‌ پخش‌ خبر این‌ واقعه‌ را موجبی‌ برای‌ بدنامی‌ پاكستان‌ نامید. با انعكاس‌ گزارشی‌ از این‌ تجاوز جمعی‌ در رسانه‌های‌ گروهی‌ جهان‌ و بروز اعتراضات‌ وسیع‌ علیه‌ این‌ موضوع‌ بود كه‌ دولت‌ پاكستان‌ دستور بررسی‌ مجدد پرونده‌ را صادر كرد. خانم‌ «زیگرید كریگ‌» مسوول‌ شاخه‌ پاكستان‌ سازمان‌ عفو بین‌ الملل‌ در این‌ مورد می‌گوید:متاسفانه‌ آزار و شكنجه‌ زنان‌ به‌ نام‌ حفظ‌ آبرو و شرافت‌ خانواده‌ در پاكستان‌ بسیار پیش‌ رفته‌ است‌. این‌ یك‌ مورد جنجالی‌ است‌ كه‌ باعث‌ مطرح‌ شدن‌ كامل‌ یك‌ نمونه‌ از این‌ جنایات‌ شده‌ است‌. خانم‌ مختاران‌ مای‌ زنی‌ است‌ كه‌ توانست‌ بالاخره‌ با شهامت‌ علیه‌ نقض‌ شدید قوانین‌ حقوق‌ بشر كه‌ در مورد زنان‌ پاكستان‌ اجرا می‌شود، بایستد.خانم‌ زیگرید كریگ‌ در جواب‌ این‌ سوال‌ كه‌ چرا خود برادر مورد انتقام‌جویی‌ قرار نمی‌گیرد، بلكه‌ خواهرش‌ تنبیه‌ می‌شود? می‌گوید: برادر را تنبیه‌ نمی‌كنند زیرا همیشه‌ از طریق‌ جرگه‌، شورای‌ عالمان‌ قبیله‌، زنان‌ مجازات‌ می‌شوند و به‌ ندرت‌ مردان‌. این‌ خواهر از میان‌ خواهر و برادرهای‌ دیگر انتخاب‌ شد. آنچه‌ كه‌ حفظ‌ آبرو و شرافت‌ خانواده‌ نامیده‌ می‌شود، به‌ بهای‌ شكنجه‌ و آزار و حتی‌ قتل‌ زنان‌ انجام‌ می‌گیرد. این‌ وضعیت‌ عادی‌ در مناطق‌ روستایی‌ سند و پنجاب‌ است‌. این‌ راهی‌ است‌ كه‌ به‌ وسیله‌ آن‌ جرگه‌ سعی‌ می‌كند آرامش‌ را در ده‌ ایجاد كند. اما به‌ چه‌ بهایی‌ این‌ مهم‌ نیست‌.اما آیا زنان‌ می‌توانند از طریق‌ قانونی‌ برای‌ جلوگیری‌ از این‌ نوع‌ جنایات‌ اقدام‌ كنند? خانم‌ كریگ‌ معتقد است‌: خیلی‌ خیلی‌ سخت‌. این‌ را در سرنوشت‌ مختاران‌ مای‌ هم‌ می‌توان‌ دید كه‌ او تنها از طریق‌ توجه‌ سازمان‌های‌ مدافع‌ حقوق‌ بشر و انعكاس‌ این‌ جنایت‌ در رسانه‌های‌ عمومی‌ و بروز اعتراضات‌ وسیع‌ در پاكستان‌ موفق‌ شد عاملان‌ جنایت‌ را به‌ دادگاه‌ بكشاند. اگر این‌ حمایت‌ نمی‌بود او هرگز موفق‌ نمی‌شد فریاد اعتراض‌ خود را بلند كند و خیلی‌ راحت‌ مانند بسیاری‌ از نمونه‌های‌ دیگر به‌ قتل‌ می‌رسید.

بر خلاف‌ نظر پرویز مشرف‌ رییس‌ جمهور پاكستان‌ بروز جنایات‌ این‌ چنینی‌ علیه‌ زنان‌ این‌ كشور استثنایی‌ نیستند و امری‌ رایجند. در سه‌ هفته‌ پیش‌ نیز خبر دیگری‌ از مولتان‌ پاكستان‌ منتشر شد كه‌ در آن‌ مادر و دو خواهر مرد ۲۲ ساله‌یی‌ كه‌ از قرار رابطه‌یی‌ با یك‌ زن‌ شوهر دار داشته‌، مورد انتقام‌ همسر این‌ زن‌ قرار گرفته‌ اند. این‌ سه‌ زن‌ توسط‌ هفت‌ مرد مسلحی‌ كه‌ به‌ خانه‌ آنها ریختند، شدیدا مورد كتك‌ و آزار قرار گرفتند و سپس‌ آنان‌ را مجبور كردند كه‌ لخت‌ از میدان‌ ده‌ كابولا به‌ خانه‌ بازگردند. این‌ هفت‌ مرد به‌ گفته‌ پلیس‌ محلی‌ دستگیر شده‌اند.

اما آیا فشار افكار عمومی‌ باعث‌ انجام‌ اقداماتی‌ بر علیه‌ این‌ سنت‌ از طریق‌ دولت‌ پاكستان‌ در اسلام‌ آباد می‌گردد؟ زیگرید كریگ‌ مسوول‌ سازمان‌ عفو بین‌الملل‌ می‌گوید: از اسلام‌ آباد نمی‌توانم‌ بگویم‌، اما مشخا است‌ كه‌ در این‌ میان‌ حركتی‌ آغاز شده‌ است‌. حكومت‌ مشرف‌ در ابتدا اعلام‌ كرد كه‌ از حق‌ زنان‌ پشتیبانی‌ خواهد كرد. اما متاسفانه‌ او دو قدم‌ به‌ جلو و یك‌ قدم‌ و نیم‌ به‌ عقب‌ برمی‌ دارد. یكسال‌ پیش‌ از جانب‌ دولت‌ مشرف‌ اعلام‌ شد كه‌ مدلل‌ كردن‌ كشتن‌ زنان‌ به‌ عنوان‌ حفظ‌ شرف‌ و آبرو مورد قبول‌ دادگاه‌ نیست‌ و این‌ عمل‌ مورد مجازات‌ قرار می‌گیرد وماده‌ قانونی‌ در این‌ باره‌ نوشته‌ شد. شش‌ ماه‌ قبل‌ هم‌ ماده‌ تكمیلی‌ به‌ آن‌ اضافه‌ شد كه‌ بر مبنای‌ آن‌، انجام‌ این‌ جنایت‌ به‌ بهانه‌ حفظ‌ آبرو، قتل‌ محسوب‌ می‌شود. ولی‌ این‌ قانون‌ هم‌ نیمه‌ كاره‌ اجرا می‌شود زیرا در پاكستان‌ دو قانون‌ همزمان‌ وجود دارند، قانون‌ كشوری‌ و قانون‌ شریعت‌. طبق‌ قانون‌ قصاص‌ در اسلام‌ با رضایت‌ خانواده‌ مقتول‌، قاتل‌ می‌تواند از مجازات‌ رهایی‌ یابد.

خانم‌ زیگرید كریگ‌ در این‌ مورد كه‌ تا چه‌ حد فشار از خارج‌ می‌تواند به‌ زنان‌ پاكستانی‌ در رهایی‌ از این‌ شرایط‌ كمك‌ كند، می‌گوید: مسلما می‌توان‌ به‌ زنان‌ پاكستانی‌ از این‌ طریق‌ كمك‌ كرد و سازمان‌های‌ زنانی‌ نیز موجودند كه‌ این‌ كار را می‌كنند.