اکو, پیشینه و دستاوردها

سازمان همکاری اقتصادی اکو در آغاز سازمان سه جانبه ای بود که ایران, پاکستان و ترکیه بنیانگذاران آن بودند در واقع این سازمان احیا شده سازمان همکاری منطقه ای برای عمران آرسی دی بود که در سال ۱۳۴۳ تشکیل شد

الف) مقدمه‌

سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در آغاز سازمان سه‌جانبه‌ای بود که ایران، پاکستان و ترکیه بنیانگذاران آن بودند. در واقع این سازمان احیا شده سازمان همکاری منطقه‌ای برای عمران (آرسی‌دی) بود؛ که در سال ۱۳۴۳ تشکیل شد.‌

سه کشور بنیانگذار (آر.سی.دی) از نظر توسعه اقتصادی کم و بیش در سطح متوازنی قرار داشتند و هر سه در شمار کشورهای بلوک غرب محسوب می‌شدند. سران سه کشور در تیرماه سال ۱۳۴۳ (۱۹۶۴) در استانبول برهمکاری منطقه‌ای به عنوان عامل رشد و توسعه ملی و تامین صلح و آرامش و ثبات، تاکید کردند و ارتباطات تاریخی و فرهنگی ملت‌های خود را سبب تحکیم این همکاری دانستند.‌

پیمان ازمیر که بیان‌کننده اهداف و انگیزه‌های اساسی بنیانگذاران سازمان همکاری عمران منطقه‌ای بود، در اسفند ماه ۱۳۵۵ (۱۹۷۷) به تصویب رهبران سه کشور رسید. در پیمان یاد شده، توسعه همکاری منطقه‌ای با توجه به پیوندهای فرهنگی و تاریخی سه کشور مورد تاکید قرار گرفت. دولت‌های عضو آر.سی.دی گسترش بازرگانی در میان خود، توسعه شرایط مساعد در هر یک از کشورهای عضو برای رشد پایدار اقتصادی و تحکیم علائق و پیوندهای فرهنگی و اجتماعی و کمک به رشد و توسعه تجارت منطقه‌ای را از اهداف اساسی خود دانستند.‌

از آنجا که این سازمان برپایه سازمان سنتو شکل گرفته بود، اساسا شاکله آن عمدتا از ماهیتی سیاسی برخوردار بود تا ماهیت اقتصادی و لذا در عمل به دلیل جهت‌گیری‌های سیاسی هر یک از کشورها، که عمدتا براساس منافع خاص خود حرکت می‌کردند، نتوانست به اهداف اعلام شده دست یابد.‌

پیروزی انقلاب اسلامی ایران یکی از عوامل سستی در روند فعالیت سازمان همکاری عمران منطقه‌ای (آر.سی.دی) بود. پس از سال ۱۳۵۷ فعالیت این سازمان به حالت تعلیق درآمد و در سال ۱۳۵۸ منحل شد، ولی پس از پنج سال، براساس سیاست گسترش همکاری‌های منطقه‌ای و توسعه همکاری میان کشورهای همجوار، و با توجه به جنگ تحصیلی و محاصره اقتصادی جمهوری اسلامی ایران، توسعه همکاری‌های منطقه‌ای بر پایه اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در اولویت قرار گرفت و مجددا سازمان آر.سی.دی تحت عنوان سازمان همکاری اقتصادی، فعالیت خود را از ۹ بهمن ۱۳۶۳ آغاز کرد، اما تا خرداد ماه ۱۳۶۹ که پروتکل اصلاحی عهدنامه ازمیر در اجلاس ویژه اسلام‌آباد به امضای وزرای سه کشور رسید، عملا فعالیتی نداشت.‌

با فروپاشی نظام کمونیستی و استقلال جمهوری‌های شوروی، زمینه مناسب برای تغییرات گسترده در ابعاد منطقه‌ای و بین‌المللی فراهم گردید. هر یک از جمهوری‌های تازه استقلال یافته برای استقرار حاکمیت سیاسی و حفظ موقعیت جدید خود فعالیت‌هایی را آغاز کردند و در کنار ایجاد و توسعه روابط دوجانبه، ورود به گروه‌بندی‌های جدیدی که بعضا براساس علائق سیاسی - اقتصادی و همچنین هویت فرهنگی، موقعیت جغرافیایی و شرایط حاکم منطقه‌ای و بین‌المللی شکل می‌گرفت، را مدنظر قرار دادند. لذا کشورهای مذکور علاقه‌مند به شرکت در سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) شدند و متعاقب آن براساس تصویب شورای وزیران در سال ۱۳۷۱ (۱۹۹۲) پنج کشور آسیای مرکزی به همراه جمهوری آذربایجان و افغانستان به اکو پیوستند و بدین‌ترتیب اکو به یک سازمان منطقه‌ای با ده عضو تبدیل شد. در حال حاضر کشورهای جمهوری اسلامی ایران، ترکیه، پاکستان، افغانستان، جمهوری آذربایجان، تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان و ازبکستان عضو این سازمان.‌

ب) تشکیلات سازمان همکاری اقتصادی‌

براساس توافق‌های به عمل آمده در پیمان ازمیر، ارکانی که در پی به آنها اشاره خواهد شد، وظایف محول شده به سازمان همکاری اقتصادی را انجام خواهند داد.‌

▪ نشست سران‌

در این نشست توصیه‌های لازم و مفید از سوی بالاترین سطوح رهبری کشورهای عضو به سازمان همکاری اقتصادی به عمل می‌آید. این نشست تاکید و تصدیق مجددی بر اهداف و برنامه‌های سازمان همکاری اقتصادی است. زمان و مکان برگزاری نشست سران هر دو سال یکبار و تابع پیشنهاد و آمادگی کشورهای عضو جهت میزبانی اجلاس است.‌

اولین اجلاس سران در تاریخ ۲۸ و ۲۹ بهمن ماه سال ۱۳۷۰ در تهران برگزار شد و تاکنون هشت اجلاس دیگر به ترتیب در شهرهای استانبول (ترکیه)، اسلام‌آباد (پاکستان)، عشق‌آباد (ترکمنستان)، آلماتی (قزاقستان)، تهران (ایران)، استانبول (ترکیه)، دوشنبه (تاجیکستان) و باکو (جمهوری آذربایجان) تشکیل شده است.‌

▪ شورای وزیران‌ COUNCIL OF MINISTERS-COM

شورای وزیران رکن اصلی و تعیین‌کننده سیاست‌ها و تصمیمات اکو است. این شورا مرکب از وزرای امور خارجه کشورهای عضو و یا نمایندگان دیگری با مقام وزارت از کشورهای عضو است.‌

شورای وزیران سالانه تشکیل جلسه داده و محل اجلاس می‌تواند متناوبا در هر یک از کشورهای عضو باشد. تاکنون ۱۷ اجلاس شورای وزیران برگزار شده است.‌

▪ شورای نمایندگان دائم ‌‌‌‌(Council of Permanent Representatives Cpr) این شورا متشکل از مدیرکل مربوطه وزارت امور خارجه و روسای نمایندگان سیاسی دولت‌های عضو در تهران است. در واقع این شورا بازوی اجرایی شورای وزیران بوده و جز در مواقع تشکیل جلسه شورای وزیران، جانشین دائمی وزیران و از طرف آنها مسئول اجرای سیاست‌ها و تنظیم امور است. این شورا به دفعات و هر زمان که لازم باشد، در تهران تشکیل جلسه می‌دهد. ریاست این شورا هر شش ماه با یکی از دولت‌های عضو است. تاکنون ۱۴۲ اجلاس شورای نمایندگان دائم تشکیل شده است.‌

ـ▪ شورای برنامه‌ریزی منطقه‌ای (Regional Planning Council Rpc)

این شورا مرکب از روسای سازمان‌های برنامه و بودجه دولت‌های عضو و یا نمایندگان آنها با همان اختیارات است. این شورا به منظور بررسی برنامه‌های اجرا شده از سوی سازمان و تحقق اهداف تعیین شده، حداقل سالی یک بار تشکیل جلسه می‌دهد. نتیجه این جلسه بصورت گزارشی از گذشته و ارزیابی عملکردها، تسلیم شورای وزیران می‌شود تا تصمیم‌گیری مناسب به عمل آید. تاکنون ۱۹ اجلاس شورای برنامه‌ریزی منطقه‌ای تشکیل شده است.‌

▪ نشست‌های مقدماتی فنی و تخصصی‌

بمنظور بررسی موضوعات گوناگون کمیته‌هایی تشکیل شده و گزارش آنها جهت ملاحظه به شورای برنامه‌ریزی منطقه‌ای ارائه می‌شود. در این خصوص هفت نشست مقدماتی در رشته‌های ذیل تشکیل می‌شوند:

حمل و نقل و ارتباطات، کشاورزی و صنعت، تجارت و سرمایه‌گذاری، انرژی، محیط‌زیست و معدن، مدیریت توسعه پایدار و منابع انسانی، تحقیقات اقتصادی و آمار و امور بین‌الملل‌

▪ دبیرخانه و دبیرکل سازمان همکاری اقتصادی‌

مقر دبیرخانه سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در تهران است. در راس دبیرخانه یک دبیرکل قرار دارد که توسط دو معاون و شش مدیر، ۳ دستیار مدیر، تعدادی کارشناس و پرسنل پشتیبانی مساعدت می‌گردد. تعداد فعلی کارمندان دبیرخانه نزدیک به ۶۰ نفر است که ۳۵ درصد آنها در رده‌های مختلف از اتباع جمهوری اسلامی ایران هستند.‌

دبیرکل براساس معرفی یک دولت عضو توسط شورای وزیران منصوب می‌شود و مدت تصدی او چهار سال است. در حال حاضر دبیرکل از کشور پاکستان است، اما دبیرکل بعدی از میان کشورهای عضو براساس حروف الفبا انتخاب خواهد شد.‌

دبیرخانه جهت مخارج و هزینه‌های خود تابع یک بودجه مرکزی بوده و کارکنان آن کارمندان بین‌المللی تمام وقت محسوب می‌گردند. انتصاب مدیران و کارکنان دبیرخانه براساس میزان و سهم هر یک از کشورهای عضو می‌باشد، وظایف دبیرخانه از این قرار است:‌

- تهیه طرح و تنظیم برنامه فعالیت‌ها به منظور تسلیم به دولت‌های عضو

- حفظ تماس با حکومت دولت‌های عضو از طریق مجاری مقتضی به منظور پیگیری پیشرفت اجرای تصمیمات شورای وزیران و امور و موضوعات مرتبط با سازمان‌

- اقدام به عنوان مقام اطلاعاتی در خصوص فعالیت‌های اکو

- اقدام به عنوان مقام تمرکز بخش در مورد تمامی مسائل و موضوعات مربوط به اکو

- تهیه دقیق گزارش سالانه در مورد فعالیت‌های اکو

- حفظ تماس مستمر و نزدیک با موسسات و سازمان‌های تخصصی اکو

- ارتباط با مجامع بین‌المللی و سازمان‌های منطقه‌ای که اهداف مشابه با اکو دارند

- تامین تسهیلات اداری و اسنادی و تهیه پیش‌نویسها و گزارشها و اعلامیه‌های شوراها و کمیته‌ها و سایر ارکان‌

- حفظ اسناد و مطالعات و گزارش‌های اکو

- سایر امور محوله از سوی شورای وزیران‌

▪ موسسات منطقه‌ای و کارگزاری‌های تخصصی اکو

جهت همکاری در زمینه‌های خاص، سازمانها و موسسات منطقه‌ای و کارگزاری‌های تخصصی ایجاد شده‌اند که تعداد و ماهیت آنها می‌تواند از سوی شورای وزیران تغییر یابد، این موسسات و کارگزاریها عبارتند از:

- دانشکده بیمه اکو

- اتاق بازرگانی و صنایع اکو

- شرکت بیمه اتکایی اکو

- بانک توسعه و تجارت اکو

- کشتیرانی اکو

- بنیاد علمی اکو

- موسسه فرهنگی اکو

-‌ موسسه آموزش عالی اکو

ج) اسناد پایه سازمان‌

اسناد ذیل مبنای کار سازمان همکاری اقتصادی (اکو) است.‌

▪ عهدنامه ازمیر ‌‌‌(Treaty of Izmir)، منشور سازمان‌

این عهدنامه به عنوان سند بنیادین و موافقتنامه پایه‌ای سازمان همکاری اقتصادی (اکو) محسوب می‌گردد. عهدنامه ازمیر در سال ۱۹۷۷ میلادی توسط سه کشور ایران، ترکیه و پاکستان امضا گردید. (این عهدنامه تاکنون سه بار اصلاح شده است اصلاح اول ۱۹۹۰، اصلاح دوم ۱۹۹۲ و اصلاح سوم در سال ۱۹۹۶ با نام عهدنامه جدید در چهارمین اجلاس سران (اکو)

نهایتا در چهاردهم سپتامبر سال ۱۹۹۶، عهدنامه ازمیر جدید در شهر ازمیر ترکیه توسط هشت کشور عضو (کلیه اعضا بجز افغانستان و ازبکستان) به امضا رسید و از بیست و چهارم سپتامبر سال ۲۰۰۲ به اجرا گذارده شده، سایر اسناد پایه اکو عبارتند از:‌

- سند چشم انداز ‌‌(۲۰۱۵(ECO Vision ‌

- استراتژی همکاری اقتصادی‌

‌‌(Economic Cooperation Strategy)‌

- روش اجرای پروژه‌ها

‌‌(Functional Methodology)‌

- آئین‌نامه اجرایی ‌‌(Rules of Procedures)‌

- مقررات مالی ‌‌(Financial Regulations)‌

- مقررات پرسنلی ‌‌(Staff Regulations)‌

توسعه اقتصادی و اجتماعی هدف اصلی اکو می‌باشد. بهمین منظور علاوه بر عهدنامه ازمیر که اساس، اصول و اهداف همکاری در اکو را تعیین می‌نماید. کشورهای عضو در سال‌های اولیه گسترش اعضای اکو، سه طرح اجرایی عمده را به تصویب رساند، که عبارتند از؛ طرح عمل کویته، بیانیه استانبول و طرح کلی آلماتی. نهایتا مفاد این طرحها در قالب دو سند؛ استراتژی همکاری اقتصادی و چشم‌انداز ۲۰۱۵ مورد تایید و تاکید قرار گرفتند.‌

د) موافقتنامه‌های سازمان همکاری اقتصادی (اکو)‌

در راستای تحقق اهداف تعیین شده، مهمترین اقداماتی را که سازمان همکاری اقتصادی انجام داده است، می‌توان به شرح ذیل خلاصه کرد:

▪ موافقتنامه ترانزیت تجاری ‌‌(TTA)‌

این موافقتنامه در پانزدهم مارس سال ۱۹۹۵ در اسلام‌آباد پاکستان توسط هشت کشور عضو (کلیه اعضا بجز افغانستان و ازبکستان) به امضا رسید و سپس از سوی مقامات امضا‌کننده تایید و تصویب شد.‌

براساس بند ب ماده ۱۴ موافقتنامه، شصت روز پس از تودیع سند تصویب شده موافقتنامه توسط سه کشور عضو، نزد دبیرخانه اکو، موافقتنامه می‌‌بایستی اجرایی می‌شد، اما در نشست گروه کارشناسان ارشد در سپتامبر ۲۰۰۳ در شهر استانبول ترکیه، با توجه به تناقض موجود بین موافقتنامه ترانزیت تجاری ‌‌‌‌(TTA) و موافقتنامه چارچوب ترانزیت تجاری ‌‌ ‌‌(TTFA)تصمیم گرفته شد که موافقتنامه چارچوب ترانزیت تجاری که نسبت به موافقتنامه تجاری متاخرتر بود، اجرایی شود و لذا موافقتنامه ترانزیت تجاری از دور خارج شد.‌

▪ موافقتنامه در ارتباط با رعایت شئون نمایندگان ملی سازمان همکاری اقتصادی (اکو) و کارکنان بین‌المللی سازمان‌

این موافقتنامه در چهاردهم سپتامبر سال ۱۹۹۶ توسط کلیه اعضا به امضا رسید و سپس به تایید و تصویب مقامات چهار کشور ترکیه، تاجیکستان، قزاقستان و جمهوری اسلامی ایران نیز رسید.‌زمانی این موافقتنامه کاملا اجرایی خواهد شد که به تایید و تصویب مقامات دو سوم کشورهای عضو رسیده باشد.‌

▪ موافقتنامه تسهیلات صدور روادید تجاری جهت کشورهای عضو‌

این موافقتنامه در پانزدهم مارس سال ۱۹۹۵ در شهر اسلام‌آباد پاکستان به امضای نمایندگان هفت کشور عضو (کلیه اعضا بجز قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان) رسید. سپس با تایید و تصویب مقامات پنج کشور عضو (افغانستان، جمهوری اسلامی ایران، قزاقستان، پاکستان و ترکیه) از سال ۲۰۰۲ اجرایی شد.‌

این موافقتنامه در سال ۲۰۰۲ براساس ماده ۸ موافقتنامه که اجرای آن را شصت روز پس از تودیع سند تصویب شده موافقتنامه توسط سه کشور عضو، نزد دبیرخانه اکو در نظر گرفته، اجرائی گردید. با اینحال، مشکلاتی چون نبود سیاست‌های صدور روادید در برخی از کشورهای عضو، مانع از اجرای موثر موافقتنامه گردیده است.‌

متعاقبا، طی نشست گروه کاری که توسط دبیرخانه اکو در تاریخ‌های ۱۸ و ۱۹ آگوست ۲۰۰۸ در دبیرخانه اکو تدارک دیده شد، پیش‌نویس <پروتکل متمم جهت تسهیل‌سازی برنامه روادید جهت تجار و رانندگان ترانزیت کشورهای عضو اکو> و طرح عمل مربوطه تدوین شد که این پیش‌نویس در یکصد وچهل و یکمین نشست شورای نمایندگان دائم اکو طرح و مقرر شد که جهت تصویب نهائی در هجدهمین اجلاس شورای وزیران اکو مطرح شود.‌

▪ ‌ موافقتنامه تاسیس بانک تجارت و توسعه ‌‌(TDB)‌

این موافقتنامه در پانزدهم مارس سال ۱۹۹۵ به امضای نمایندگان سه کشور ایران، پاکستان و ترکیه رسید و سپس با تصویب و تایید آن از سوی مقامات سه کشور امضا‌کننده از سوم اوت سال ۲۰۰۵ اجرایی شد.‌

براساس ماده ۴۴ موافقتنامه، پس از تایید سه سهامدار بانک، موافقتنامه از سال ۲۰۰۸ کاملا اجرایی شده است.‌

▪ منشور موسسه فرهنگی اک

این منشور در پانزده مارس سال ۱۹۹۵ از سوی نمایندگان هشت کشور عضو (کلیه اعضا بجز قرقیزستان و ازبکستان) به امضا رسید. سپس بلافاصله پس از تایید و تصویب آن از سوی مقامات چهار کشور عضو (افغانستان، ایران، پاکستان و تاجیکستان) به اجرا گذارده شد.‌

فعالیت موسسه مطابق ماده ۸ منشور که می‌گوید: <بدنبال تصویب منشور توسط شورای وزرای اکو، منشور موسسه برای هر کشوری که آن را مطابق مقررات ملی خود به تصویب رساند، قابلیت اجرایی خواهد داشت> به مرحله اجرا درآمد. اصلاحات منشور در دهمین نشست شورای وزیران اکو که در تاریخ هشتم ژوئن سال ۲۰۰۰ در تهران برگزار شد به تصویب رسیدند.‌

▪ منشور بنیاد علمی اکو

این منشور در پانزدهم مارس سال ۱۹۹۵ در شهر اسلام‌آباد پاکستان از سوی نمایندگان کلیه کشورهای عضو به امضا رسید. سپس با تصویب و تایید پنج کشور عضو (آذربایجان، ایران، پاکستان، تاجیکستان و ترکمنستان) بطور خودکار بمرحله اجرا درآمد.‌

منشور به تایید و تصویب مقامات کلیه کشورهای امضاکننده رسیده است. با اینحال اصلاحاتی از سوی آذربایجان، ایران، تاجیکستان و ترکیه پیشنهاد گردیده که این اصلاحات جهت اعلام نظر در ژوئیه ۲۰۰۴، در اختیار کلیه کشورهای عضو قرار گرفته است. اسناد در تاریخ‌های سوم و چهارم سپتامبر ۲۰۰۷ در نشست کارشناسان اسلام‌آباد تایید گردید.‌

▪ موافقتنامه فیمابین جمهوری اسلامی ایران و دبیرخانه اکو در خصوص حقوق، امتیازات و مصونیت‌های مترتب بر دبیرخانه اکو

این موافقتنامه در چهاردهم می‌سال ۱۹۹۶ توسط دکتر ولایتی به نمایندگی از سوی جمهوری اسلامی ایران و <شمشاد احمد> به نمایندگی از سوی اکو به امضای ایران و اکو رسید و سپس از سال ۱۹۹۷ اجرایی شد.‌

د) موافقتنامه‌های سازمان همکاری اقتصادی (اکو)‌

در راستای تحقق اهداف تعیین شده، مهمترین اقداماتی را که سازمان همکاری اقتصادی انجام داده است، می‌توان به شرح ذیل خلاصه کرد:

▪ ‌ موافقتنامه ترانزیت تجاری ‌‌(TTA)‌

این موافقتنامه در پانزدهم مارس سال ۱۹۹۵ در اسلام‌آباد پاکستان توسط هشت کشور عضو (کلیه اعضا بجز افغانستان و ازبکستان) به امضا رسید و سپس از سوی مقامات امضا‌کننده تایید و تصویب شد.‌

براساس بند ب ماده ۱۴ موافقتنامه، شصت روز پس از تودیع سند تصویب شده موافقتنامه توسط سه کشور عضو، نزد دبیرخانه اکو، موافقتنامه می‌‌بایستی اجرایی می‌شد، اما در نشست گروه کارشناسان ارشد در سپتامبر ۲۰۰۳ در شهر استانبول ترکیه، با توجه به تناقض موجود بین موافقتنامه ترانزیت تجاری ‌‌‌‌(TTA) و موافقتنامه چارچوب ترانزیت تجاری ‌‌ ‌‌(TTFA)تصمیم گرفته شد که موافقتنامه چارچوب ترانزیت تجاری که نسبت به موافقتنامه تجاری متاخرتر بود، اجرایی شود و لذا موافقتنامه ترانزیت تجاری از دور خارج شد.‌

▪ موافقتنامه در ارتباط با رعایت شئون نمایندگان ملی سازمان همکاری اقتصادی (اکو) و کارکنان بین‌المللی سازمان‌

این موافقتنامه در چهاردهم سپتامبر سال ۱۹۹۶ توسط کلیه اعضا به امضا رسید و سپس به تایید و تصویب مقامات چهار کشور ترکیه، تاجیکستان، قزاقستان و جمهوری اسلامی ایران نیز رسید.‌زمانی این موافقتنامه کاملا اجرایی خواهد شد که به تایید و تصویب مقامات دو سوم کشورهای عضو رسیده باشد.‌

▪ موافقتنامه تسهیلات صدور روادید تجاری جهت کشورهای عضو‌

این موافقتنامه در پانزدهم مارس سال ۱۹۹۵ در شهر اسلام‌آباد پاکستان به امضای نمایندگان هفت کشور عضو (کلیه اعضا بجز قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان) رسید. سپس با تایید و تصویب مقامات پنج کشور عضو (افغانستان، جمهوری اسلامی ایران، قزاقستان، پاکستان و ترکیه) از سال ۲۰۰۲ اجرایی شد.‌

این موافقتنامه در سال ۲۰۰۲ براساس ماده ۸ موافقتنامه که اجرای آن را شصت روز پس از تودیع سند تصویب شده موافقتنامه توسط سه کشور عضو، نزد دبیرخانه اکو در نظر گرفته، اجرائی گردید. با اینحال، مشکلاتی چون نبود سیاست‌های صدور روادید در برخی از کشورهای عضو، مانع از اجرای موثر موافقتنامه گردیده است.‌

متعاقبا، طی نشست گروه کاری که توسط دبیرخانه اکو در تاریخ‌های ۱۸ و ۱۹ آگوست ۲۰۰۸ در دبیرخانه اکو تدارک دیده شد، پیش‌نویس <پروتکل متمم جهت تسهیل‌سازی برنامه روادید جهت تجار و رانندگان ترانزیت کشورهای عضو اکو> و طرح عمل مربوطه تدوین شد که این پیش‌نویس در یکصد وچهل و یکمین نشست شورای نمایندگان دائم اکو طرح و مقرر شد که جهت تصویب نهائی در هجدهمین اجلاس شورای وزیران اکو مطرح شود.‌

▪ موافقتنامه تاسیس بانک تجارت و توسعه ‌‌(TDB)‌

این موافقتنامه در پانزدهم مارس سال ۱۹۹۵ به امضای نمایندگان سه کشور ایران، پاکستان و ترکیه رسید و سپس با تصویب و تایید آن از سوی مقامات سه کشور امضا‌کننده از سوم اوت سال ۲۰۰۵ اجرایی شد.‌

براساس ماده ۴۴ موافقتنامه، پس از تایید سه سهامدار بانک، موافقتنامه از سال ۲۰۰۸ کاملا اجرایی شده است.‌

▪ ‌ منشور موسسه فرهنگی اکو

این منشور در پانزده مارس سال ۱۹۹۵ از سوی نمایندگان هشت کشور عضو (کلیه اعضا بجز قرقیزستان و ازبکستان) به امضا رسید. سپس بلافاصله پس از تایید و تصویب آن از سوی مقامات چهار کشور عضو (افغانستان، ایران، پاکستان و تاجیکستان) به اجرا گذارده شد.‌

فعالیت موسسه مطابق ماده ۸ منشور که می‌گوید: <بدنبال تصویب منشور توسط شورای وزرای اکو، منشور موسسه برای هر کشوری که آن را مطابق مقررات ملی خود به تصویب رساند، قابلیت اجرایی خواهد داشت> به مرحله اجرا درآمد. اصلاحات منشور در دهمین نشست شورای وزیران اکو که در تاریخ هشتم ژوئن سال ۲۰۰۰ در تهران برگزار شد به تصویب رسیدند.‌

▪ منشور بنیاد علمی اکو

این منشور در پانزدهم مارس سال ۱۹۹۵ در شهر اسلام‌آباد پاکستان از سوی نمایندگان کلیه کشورهای عضو به امضا رسید. سپس با تصویب و تایید پنج کشور عضو (آذربایجان، ایران، پاکستان، تاجیکستان و ترکمنستان) بطور خودکار بمرحله اجرا درآمد.‌

منشور به تایید و تصویب مقامات کلیه کشورهای امضاکننده رسیده است. با اینحال اصلاحاتی از سوی آذربایجان، ایران، تاجیکستان و ترکیه پیشنهاد گردیده که این اصلاحات جهت اعلام نظر در ژوئیه ۲۰۰۴، در اختیار کلیه کشورهای عضو قرار گرفته است. اسناد در تاریخ‌های سوم و چهارم سپتامبر ۲۰۰۷ در نشست کارشناسان اسلام‌آباد تایید گردید.‌

▪ موافقتنامه فیمابین جمهوری اسلامی ایران و دبیرخانه اکو در خصوص حقوق، امتیازات و مصونیت‌های مترتب بر دبیرخانه اکو

این موافقتنامه در چهاردهم می‌سال ۱۹۹۶ توسط دکتر ولایتی به نمایندگی از سوی جمهوری اسلامی ایران و <شمشاد احمد> به نمایندگی از سوی اکو به امضای ایران و اکو رسید و سپس از سال ۱۹۹۷ اجرایی شد.‌

---