اشغال لانه جاسوسی امریكا زمینه ها و پیامدها

ریشه های اشغال سفارت امریكا در ایران علاوه بر وجود دو نوع نگرش و جهان بینی و اعتقاد , در تخاصمی بود كه طی چند دهه میان ملت ایران و امپریالیسم امریكا شكل گرفته بود و اشغال سفارت اوج آن بود

●دیباچه:

در تلاطم بی پایان دریای زندگی انسان و طبیعت و در نهاد ناآرام جهان، انقلاب اسلامی ایران موجی بود كه اگر جزر و مدهای تاریخ انسانی را بر دیاگرامی رسم كنیم، دارای نمایی بلند و پهنایی وسیع خواهد شد.

انقلاب ایران در قرن بیستم از عظیم ترین رویدادها بود كه قلمرو بزرگی را هم دربر می‏گرفت. و به سبب برخی وقایع و رخدادها این برجستگی را یافت كه یكی از آنها اشغال سفارت امریكا در تهران بود كه واقعه‏ای منحصر به فرد و از همه جهت‏بی نظیر در طول تاریخ سیاسی جهان است. شناخت صحیح و تحلیلی این رخدادهاست كه بر دانش نظری و تجربی انسان می‏افزاید و راه را برای ورود به ژرفای شناخت انسان، این بزرگترین معمای هستی می‏گشاید، اما یكی از بزرگترین موانع شناخت رخدادها، پراكندگی بیش از حد اطلاعات و نكته هاست.

برای مثال; در مورد واقعه اشغال لانه جاسوسی امریكا، كتابها، مقالات و مصاحبه‏های عدیده ای منتشر شده كه هر كس در حدی كه در آن نقش آفریده یا مشاهده كرده گوشه‏ای از آنرا بیان نموده و در این رابطه نوشتاری نیست كه مانند یك سناریوی بازسازی شده از واقعه، همه عوامل، نقش ها، كاركردها، زمینه‏ها و پیامدها را از آغاز تا پایان یكجا دیده باشد و تا به گونه‏ای منظم خواننده را از مراجعه به سایر نوشته‏ها كه مجموعه‏ای سودمند و از هم گسیخته از اطلاعات و تحلیل‏ها است‏بی نیاز كند. البته این وجیزه نیز در مقام برآوردن این حاجت نیست و صرفا گامی در این راستا است كه می‏كوشد اطلاعاتی ر ا كه چون دانه‏های پراكنده یك تسبیح در فایل‏های مختلف وجود داشته‏اند با رشته‏ای منظم تحلیل كند. برای مثال در هیچیك از آثار منتشره، موضوعی كه سناریوی امریكایی را در مقابله با اشغال سفارت امریكا و گروگان گرفتن كاركنان آن از آغازتا پایان كار مدون كرده باشد دیده نمی‏شود.

اگرچه در واقع سناریوی مشخصی از آغاز بحران در كار بوده است; اما هر كس به مقتضای نقش و كار خویش اشارتی به آن دارد، بگذریم از آنچه بنا به مصالحی ناگفته مانده است.

تبیین این رخدادها به تقویت‏حس "دشمن شناسی" و شناخت ترفندها در تنازع بقای زندگی می‏انجامد و البته تصمیمات آینده نیز در گرو مسائل گذشته است.

●ریشه‏ها:

در یك نگاه كلی، رویارویی ایران و امریكا را می‏توان در كادر رویارویی دیرینه غرب و شرق دید. برخورد غرب و شرق در قیقت‏برخورد دو تمدن و دو فرهنگ بود و عمده داد و ستد آنان از طریق ستیز بود و بندرت از راه همزیستی. اوج و اعتلای تمدن اسلامی همزمان با دوران تاریك قرون وسطی در غرب منجر به جنگهای صلیبی جهان مسیحیت‏با جهان اسلام و شكست‏های پی در پی اروپائیان گردید. پس از آن دوران افول تمدن، اسلامی و برآمدن تمدن غرب آغاز شد و این بار رویارویی غرب و شرق كه با برتری تكنولوژی و استعمار صنعتی غرب همراه بود برخورد دو جهان بینی را شكل می‏داد كه یكی جهان بینی استعماری غرب سلطه گر بود كه اركان فردیت، مادیت، زور و تزویر را در بر داشت و دیگری جهان بینی شرق بود كه عمدتا از اسلام تغذیه می‏كرد و مورخین غرب و مستشرقین در اغلب آثار خود بر جنبه‏های انسانی و ترقیخواهی و رفتارهای عادلانه و تاثیرات مثبت دانش و فرهنگ مسلمین در دوران اعتلای تمدن اسلامی و حتی در اوج جنگهای صلیبی كرارا اذعان داشته‏اند.

ریشه‏های اشغال سفارت امریكا در ایران (علاوه بر وجود دو نوع نگرش و جهان بینی و اعتقاد)، در تخاصمی بود كه طی چند دهه میان ملت ایران و امپریالیسم امریكا شكل گرفته بود و اشغال سفارت اوج آن بود لذا در بررسی ریشه‏ها و زمینه‏های این واقعه، گریزی جز بازگشت‏به مناسبات امریكا و ایران در چند دهه پیش از انقلاب اسلامی نیست.

امریكایی‏ها كه تا پیش از جنگ جهانی دوم بیش تر از ۱۰ درصد نفت‏خلیج فارس را در اختیار نداشتند و در همان زمان شركت‏های انگلیسی بر ۷۲% نفت‏خلیج فارس كنترل داشتند، با بروز تحولات پس از جنگ جهانی دوم و افول امپراطوری بریتانیا و گسترش نقش امریكا، در سال ۱۳۵۵ (۱۹۷۶ م) توانستند به ۶۰ درصد ذخایر نفتی خاور نزدیك دست‏یابند.

غرب سیاسی به سركردگی امریكا نفت ایران و منطقه را ارزان می‏خرید و پیش از آنكه دلارهای فراوان نفتی به كشورهای صاحب نفت وارد شود از طریق "خریدهای كلان اسلحه" و "تربیت نیروی انسانی" و "خرید كالاهای مصرفی" دوباره به اقتصاد غرب باز می‏گشت. آنها پول نفت را می‏گرفتند و به ما سلاح می‏دادند و مردم ایران را با پول خودشان به ژاندارم منافع امریكا و غرب در منطقه و در برابر تهدیدات كمونیسم مبدل ساخته بودند. بطوری كه در سال ۱۳۵۵ بودجه نظامی ایران به ۱۰ میلیارد دلار بالغ شد.

آنها برای جلوگیری از ناآرامی‏ها و به خطر افتادن حكومت ژاندارم، ساواك و ارتش و پلیس ایران را آموزش داده و تجهیز می‏كردند و به جان مبارزان راه استقلال می‏انداختند.

موقعیت استراتژیك ایران، غرب طمعكار را به نادیده گرفتن حقوق و سرنوشت ملت ایران تحریض می‏كرد. زیرا ۶۰ درصد نفت غرب از خلیج فارس تامین می‏شد و از ۶۰۰ میلیون تن نفتی كه ایران، سعودی و امیرنشین‏های خلیج فارس صادر می‏كردند ۴۰۰ میلیون تن به ممالك غربی و ۲۰۰ میلیون تن به ژاپن اختصاص داشت و موقعیت ژئوپلتیك ایران نیز چنان بود كه می‏گفتند هركس خلیج فارس را دارد اقیانوس هند را دارد و هر كس ایران را دارد خلیج فارس را دارد.

اینچنین بود كه در طول انقلاب اسلامی ایران، شعار مرگ بر امریكا از شعارهای اصولی انقلاب بود و امام خمینی پانزده سال قبل از انقلاب در جریان قیام ۱۵ خردادفرمودند: "همه بدبختی‏های ما از امریكاست" امریكا از انگلیس بدتر، انگلیس از امریكا بدتر و شوروی از هر دو بدتر"

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در حالی كه هنوز نظام جدید استقرار نیافته بود، فتنه‏ها از هر گوشه سربركشید. ۲۲ بهمن ۵۷ انقلاب پیروز شد و از اواسط اسفند ماه، جنگ تجزیه طلبانه كردستان با ائتلاف بازمانده‏های رژیم و افسران فراری و گروهكهای عمال سیاسی آغاز شد و تا چندین سال قربانی گرفت. در حالی كه خطر توطئه‏های ساواكی‏ها هنوز وجود داشت، چندین كودتا نیز پس از انقلاب خنثی شد. با پیدایش دهها گروه سیاسی با ایدئولوژی‏های رنگارنگ ماركسیستی، ناسیونالیستی و غیره وحدت جامعه رو به تحلیل می‏رفت و از طرفی بروز تنش‏ها و تضادهای سیاسی داخلی شدت می‏گرفت و هر روز اخبار درگیری‏های خشونت‏بار و قتل و جرح‏های سیاسی در افواه و روزنامه‏ها منتشر می‏شد. در این میان دولت امریكا به موازات كوشش برای یافتن راههایی به منظور نزدیك شدن به دولت جدید و برقراری روابط دوستانه، به شهادت اسناد لانه جاسوسی (كه البته مهم ترین آنها هیچگاه بدست نیامدند و توسط سفارت یا به امریكا فرستاده شده یا معدوم شدند) از هیچ دسیسه‏ای دریغ نورزیده و از اوضاع نابسامان داخلی ایران بهره برداری می‏كردند.

چپ روی افراطی ماركسیستها و افتادن به دامن راست:

در جریان نهضت ملی، رشد فعالیت‏های كمونیستی و نشریات عدیده‏ای كه مبلغ مرام ماركسیستی - لنینیستی، بویژه در قالب حزب توده بود، خطر عمده‏ای را به عنوان غول كمونیسم در جامعه مطرح كرد و علاوه بر توده‏ای‏های روسی، انگلیسی ها هم برای ترساندن امریكایی‏ها از خطر كمونیسم در ایران و جلب همكاری آنها بجای همراهی شان با نهضت ملی، به سازماندهی گروههایی زیر نام حزب توده پرداختند كه پیوسته اقدام به تظاهرات ضدملی و ضدمذهبی می‏كردند. اگرچه هم دكتر مصدق و هم انگلیس‏ها برای پیشبرد مقاصد سیاسی خود و گرفتن امتیاز از امریكا و جلب همكاری او با خودشان، از مطرح شدن این خطر استفاده می‏كردند اما با توجه به تظاهرات ضدمذهبی توده‏ای ها، از نظر داخلی، نیروهای مذهبی با احساس خطر از تصرف قدرت سیاسی به دست كمونیست ها، به عنوان دفع افسد به فاسد، به تدریج‏به رژیم و دربار نزدیك می‏شدند از بیم آنكه هنوز نیروهای مذهبی پتانسیل بدست گرفتن قدرت را نداشته و با سقوط رژیم، خلاء قدرت توسط حزب توده پرمی شود. بنابراین خطر كمونیسم نیز موجب عدم رشد سریع نیروهای مذهبی و در نتیجه، فاتح این میدان نه ماركسیستها بودند، نه ملیون و نه مذهبیون، بلكه دربار با حمایت امریكا و انگلیس برنده اصلی آن بود.

در جریان انقلاب اسلامی نیز دهها گروه ریز و درشت ماركسیستی به سرعت از گوشه و كنار كشور روئیدند و به قولی "در خیابان‏ها نعره می‏زدند و نشریه می‏فروختند" (۱) و احساس خطر از كمونیسم و چپ داشت (بقول امام خمینی) موجب "خنثی شدن خطر امریكا" كه دشمن اصلی بود و در اثر سقوط رژیم شاه به سختی ضربه دیده بود، می‏گردید.

اشغال لانه جاسوسی در چنین شرایطی موجب شد كه تضاد اصلی مطرح و منازعات داخلی فروكش كند.

●شعار انحصار طلبی چپ در مبارزه ضد امپریالیستی:

جنبش جهانی سوسیالیسم، بظاهر چند دهه بود كه سراسر عالم را عرصه مبارزه و رقابت‏با قدرتهای امپریالیستی نشان می‏داد اما انقلاب اسلامی پدیده‏ای نو بود و مسبوق به چنان سوابقی نبود و درست در عصری كه عصر پایان مذهب شناخته شده بود ظهور كرد و لذا ماركسیستهای ایرانی، علیرغم آنكه جمعیت‏بسیار ناچیز ولی متشكلی را داشتند با شعار فلسفه علمی (به مفهوم غیرعلمی بودن سایر مكاتب) و با پشتوانه مذكور، مبارزه با امپریالیسم امریكا را ملك مطلق خویش قلمداد می‏كردند و با به انحصار درآوردن افتخار تاریخی این مبارزه، نیروهای مذهبی را فاقد پتانسیل لازم برای چنین مبارزه‏ای معرفی می‏كردند و جنگ روانی را علیه انقلاب اسلامی بوجود آورده بودند و مدعی بودند كه نیروهای مذهبی دارای خصلت هایی هستند كه سرانجام به دامن سازش با امپریالیسم و رویارویی با نیروهای انقلابی و رادیكال خواهند غلتید. در عین حال، انكار ناپذیر بودن مواضع رهبری انقلاب، امام خمینی و نفوذ عمیق و گسترده او موجب می‏شد كه گفتارها و مواضع ضدامپریالیستی و ضد ارتجاعی او صدرنشین عناوین نشریات بخشی از این گروهكها شد تا خود را به نحوی همسو با آن معرفی كنند و در تحلیل‏های درونگروهی خویش، مواضع امام خمینی را موقتی قلمداد كرده یا اساسا او را از نیروهای حاكم مذهبی استثناء می‏نمودند و چنانكه دیدیم، اشغال لانه جاسوسی امریكا موجب در هم ریختن همه تحلیل‏های خودمحورانه و نیز توازن روانی سیاسی موجود شد.

●سفر شاه به امریكا:

مجموعه شرایط پیش گفته علل و زمینه ساز اشغال سفارت امریكا بود اما سفر شاه به امریكا، نقطه جوش و تحول كیفی در تقابل این رخداداست.

زمانی كه شاه در دیماه سال ۱۳۵۷ تمایل خود را به خروج از ایران اعلام كرد، امریكایی‏ها بوسیله سفیر خود در ایران به اطلاع او رساندند كه آماده پذیرایی از شاه در امریكا بوده و از وی استقبال می‏كنند اما شاه به مصر رفت و چندی هم در مراكش توقف كرد. شاید او می‏خواست‏بدین وسیله نارضایتی خویش را از امریكا كه حاضر نشده بود برای نجات تخت‏سلطنت مداخله مستقیم نظامی در ایران كند یا دست كم حمایت‏های مستقیم و قاطع تری از حكومت او بنماید، ابراز كند و شاید هم گمان می‏كرد مانند سال ۳۲ احتمال وقوع تغییرات ناگهانی و كودتای ارتش در ایر ان وجود دارد و لازم باشد مانند سال ۳۲ (وقوع كودتای مشترك امریكایی، انگلیسی ۲۸ مرداد) سریعا به ایران مراجعت كند. برخی مقامات امریكایی هم معتقد بودند اردشیر زاهدی (كه او و پدرش از مهره‏های استعمار انگلیس در ایران بوده‏اند) مشوق شاه در این تصمیم بوده است.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی و حمله به سفارت امریكا در ۱۴ فوریه ۱۹۷۹ (۲۵ بهمن ۱۳۵۷) امریكایی‏ها بدین جمع بندی رسیدند كه دیگر پذیرفتن شاه در امریكا صلاح نیست و واكنش‏های تندی را در ایران به بار خواهد آورد و راههای نزدیكی به دولت جدید ایران را هم مسدود خواهد كرد و ایرانیان، مسئله پذیرفتن شاه را در امریكا نشانه ادامه پشتیبانی امریكا از شاه و تلاش امریكا برای بازگرداندن او به سلطنت و در هم شكستن انقلاب تلقی خواهند كرد و احتمالا سفارت امریكا بعنوان اعتراض به تصرف انقلابیون درآمده و كاركنان آن به گروگان گرفته می‏شوند. در پی این جمعبندی، كارتر نماینده‏ای به مراكش فرستاد و به شاه اطلاع داد كه به دلیل شرایط كنونی نمی‏توانند پذیرای او باشند و پس از فرو نشستن تب انقلاب در ماههای اولیه و استقرار قدر ت دولت جدید پس از انقلاب كه بتواند بر اوضاع كنترل لازم را داشته باشد با سفر او موافقت‏خواهند كرد. كاردار امریكا و كاركنان سفارت در تهران نیز مكررا عواقب پذیرش شاه را طی گزارشات كتبی و شفاهی به اطلاع دولت متبوع خویش می‏رساندند. (۲)

روز ۲۸ سپتامبر از دفتر دیوید راكفلر به وزارت خارجه امریكا اطلاع دادند كه شاه به شدت بیمار است و چون امكانات معالجه سرطان غدد لنفاوی او در مكزیك (محل اقامت جدید شاه) وجود ندارد او در نظر دارد به امریكا مسافرت كند. راكفلر و كیسینجر و جان مك كلوی از دوستان قدیمی و با وفای شاه بودند كه از اوایل آوریل و سپتامبر و بیش از همه در اكتبر برای آوردن شاه به امریكا تلاش می‏كردند و اكنون برای انجام این سفر برای نجات جان شاه اصرار می ورزیدند و برژینسكی هم مدافع نظریات آنها بود. كیسینجر تهدید كرد كه اگر حكومت كارتر می‏خواهد از پشتیبانی آنها در مورد قرارداد محدود ساختن سلاحهای استراتژیك (سالت) برخوردار شود باید تقاضای مسافرت شاه را بپذیرد.

مآخذ و پاورقی‏ها:

۱- تقریرات مصدق در زندان، یادداشت شده توسط جلیل بزرگمهر. تنظیم از ایرج افشار. سازمان كتاب. ۱۳۵۹. ص ۱۳۲.

۲- ن ك . اسناد لانه جاسوسی...

۳- Power andPRINCIPLE قدرت و اصول . نوشته زبیكینف برژنیسكی. ن. ك. توطئه در ایران. ترجمه: محمود مشرقی. سازمان انتشارات هفته. ص ۱۶۸

۴- روزنامه اطلاعات شنبه ۱۲ آبان ۱۳۵۸ ش ۱۵۹۹۲ در صفحه ۱۲ (اخبار ایران و جهان) طی گزارش مفصلی كه درباره بزرگذاشت بیست و پنجمین سالگرد انقلاب الحزایر و پیام امام و شركت هیئت ایرانی در این مراسم منعكس كرده می‏نویسد: "بر اساس گزارش‏های رسیده، مهندس مهدی بازرگان یك ملاقات بدون حضور خبرنگاران و عكاسان با برژینسكی مشاور ریاست جمهوری ایالات متحده در امور امنیت امریكا، در الجزایر انجام داد كه یكساعت و نیم بطول انجامید. مهندس بازرگان در پایان این ملاقات در گفتگوی كوتاهی اعلام كرد مذاكره با برژنسكی صریح و روشن بوده و او اعلام كرده كه باید امریكا روش خود درباره ایران را نسبت به دوران شاه مخلوع تغییر دهد. بازرگان گفت ترتیب این ملاقات دو روز قبل از عزیمت من به الجزایر داده شده بود. كاردار سفارت امریكا در تهران به من اطلاع داد برژینسكی مایل است هنگام اقامت من در الجزایر ملاقات و مذاكراتی انجام دهد..."

همچنین ن. ك. به: اطلاعات پنجشنبه ۱۷ آبان ۱۳۵۸ شماره ۱۵۹۹۷ صفحه ۲ "علت جنجال ماجرای برژینسكی تشریع شد"

۵- تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی ایران. بكوشش عمادالدین باقی. ص ۴۳۴.

۶- Power andPRINCIPLE .متن انگلیسی ص ۴۷۳ و متن فارسی ترجمه محمود مشرقی ص‏۱۷۲، ۱۷۳

۷- بدون تردید، به استثنای شرایط خاص و موقتی كه ممكن است مذاكره و سازش مترادف شوند، یكی از دانستن این دو به گفته شهید دكتر بهشتی نوعی مقدس مآبی سیاسی است و راه را برای تحرك سیاسی و اقتصادی مسدود كرده و ما را از یكی از سلاح‏های موثر و مهم در زندگی سیاسی - بین المللی محروم می‏كند. آنچه مهم است این است كه در مذاكره از چه موضعی و با چه‏انگیزه وهدفی حاضر می‏شویم. چنانكه امام خمینی در مدت اقامت در پاریس مذاكرات محرمانه‏ای را با مقامات امریكایی دنبال می‏كرد اما این مذاكرات كه از موضع قدرت انجام می‏شد خود بخشی از مبارزه بود و تبدیل به سلاحی برای بازی دادن امریكایی‏ها و راهی برای شناختن دسیسه‏های آنان گردید. ن. ك. تاریخ بیست ساله ایران. سرهنگ غلامرضا نجاتی. جلد دوم. ص ۳۰۱- ۲۷۵.

۸- ن. ك. ۴۴۴ روز. تیم ولز. ترجمه حسین ابوترابیان. ص ۱۰۳- ۱۰۱و ۱۱۷- ۱۱۴و ۱۴۳- ۱۳۹.

۹- HARD CHOICES . انتخاب‏های دشوار. نوشته سایروس ونس. ن. ك. توطئه در ایران. ترجمه محمود مشرقی. سازمان انتشارات هفته. ص ۶۰

۱۰- همان. ص ۶۸، ۶۹.

۱۱- ن . ك . CRisis . بحران. نوشته هامیلتون جردن. ترجمه محمود مشرقی. سازمان انتشارات هفته. ص ۸۳

۱۲- توطئه در ایران (انتخاب‏های دشوار) . ص‏۶۹.

۱۳- اطلاعات پنجشنبه ۱۷ آبان ۵۸. شماره ۱۵۹۹۷

۱۴- توطئه در ایران (انتخاب‏های دضشوار) . ص ۹۲- ۹۰.

۱۵- بحران. ص ۴۱.

۱۶- توطئه در ایران (قدرت و اصول) . ص ۱۸۱.

۱۷- در مورد طرح عملیات نظامی دو مرحله‏ای، در نوشته‏های مقامات امریكایی تصریحی نشده است اما بطور ضمنی از خلال یادداشتهای برژنیسكی برخی جزئیات این سناریو بدست می‏آید. برای مثال ن. ك. توطئه در ایران ص ۱۸۹، ۱۹۱، ۱۹۲، ۲۰۱

۱۸- ایران: انقلاب نا تمام و نظام امریكایی . پاریس. انتشارات آنتروپو. فوریه ۱۹۸۰/بهمن ۱۳۵۹. پیشگفتار

۱۹- اعضای دائمی شورای امنیت در آن زمان پنج كشور امریكا، شوروی، چین، فرانسه و انگلیس بودند و ده عضو دیگر آن كه هر دو سال یكبار انتخاب می‏شوند عبارت بودند از پرتغال، نروژ، چك اسلواكی، كویت، بنگلادش، بولیوی، جاماییكا، زامبیا، گابن و نیجریه.

۲۰- توطئه در ایران (قدرت و اصول: برژینسكی) . ص ۱۸۷

۲۱- در این رابطه لازم به تذكر است كه امام خمینی از چند ماه پیش از اشغال سفارت امریكا، مسئله قطع رابطه با امریكا را مورد مطالعه قرار داده بودند. آقای دكتر ابراهیم یزدی وزیر امور خارجه دولت موقت در روز ۱۴ آبان ۵۸ در یك كنفرانس مطبوعاتی می‏گوید: امام چند ماه پیش از ما خواستند گزارشی در خصوص روابط ایران و امریكا به ایشان تسلیم كنیم كه این كار را كردیم و هر لحظه امام دستور قطع روابط با امریكا را بدهند ما عمل خواهیم كرد همانگونه كه دستور امام را در مورد مصر اجرا كردیم اطلاعات . سه شنبه ۵ آبان ۵۸ شماره ۱۵۹۹۵ ص ۲ "دلایل ملاقات بازرگان با برژینسكی اعلام شد"

در روز چهارم آبان ۵۸ نیز امام خمینی در بیاناتی اظهار داشت كه رابطه ما با امریكا و شوروی رابطه بره با گرگ است و در روز هفتم آبان ۵۸ نیز در بیانات دیگری اعلام كرد امروز تمام گرفتاری ما از امریكاست، تمام گرفتاری مسلمین از امریكاست.

ایشان در بیانات دیگری روابط ایران با امریكا را روابط یك غارت شده با یك غارتگر دانسته و گفتند "ملت ما برای همه چیز آماده است، ادامه روابط با امریكا برای ما چه سودی دارد، الهی این روابط هر چه زودتر قطع شود" مقامات دولتی ایران در قطع روابط كوتاهی كردند و مقامات امریكایی كه اتخاذ این تصمیم را بصورت رسمی از سوی شخص رهبری انقلاب محتمل می‏دانستند پیشدستی كردند. بنابراین اگر انتقادی به این تعلل وارد است مربوط به مقامات مسئول دولتی خواهد بود.

۲۲- توطئه در ایران. ص ۱۹۳.

۲۳- همان. ص ۱۹۰.

۲۴- ۴۴۴ روز (خاطرات گروگانها از دوران تسخیر لانه جاسوسی امریكا) گرد آورنده: تیم ولز. ترجمه حسین ابوترابیان.

۲۵- نیروی دلتا (از پلی میتا طبس) . نویسنده: چارلی بكوی" (فرمانده عملیات نافرجام طبس) و دونالد ناكس. خلاصه‏ای با استفاده از صفحات ۳۹۳- ۳۹۸ و نیز نكات پراكنده‏ای در كتاب.

۲۶- همان. ص ۳۸۸.

۲۷- همان. ص ۱۸ و ۱۷.

۲۸- همان. ص ۳۳۷.

۲۹- همان. ص ۳۳۵ و ۳۳۴.

۳۰- همان. ص ن.ك.ص ۳۱۴، ۳۱۵، ۳۲۰.

۳۱- همان. ص ۳۸۱.

۳۲- همان. ص ۳۶۶ و ۳۸۴.

۳۳- همان. ص ۳۷۵ و ۳۷۶.

۳۴- همان. ص ۴۰۴.

۳۵- توطئه در ایران. (قدرت و اصول: برژینسكی) ص ۱۹۰و ۱۹۱.

۳۶- نیروی دلتا. ص ۴۲۶.

۳۷- همان. ص ۴۲۹ ، ۴۳۰.

۳۸- همان. ص ۴۳۳.

۳۹- بحران. ص ۱۷۰ و ۱۷۱.

۴۰- توطئه در ایران. (قدرت و اصول: برژینسكی) . ص ۲۰۱.

منبع: مجله حضور

---