حذف انحصار فروش نفت

تا اوایل قرن نوزدهم, نمک به دلیل خاصیتی که در جلوگیری از فساد مواد غذایی داشت, جزو باارزش ترین کالاهای مصرفی بود این ناپلئون بناپارت بود که با اعلام اهدای یک جایزه نقدی, شرایط اختراع کنسرو را به وجود آورد و جایگاه استراتژیک نمک را از بین برد

تا اوایل قرن نوزدهم، نمک به دلیل خاصیتی که در جلوگیری از فساد مواد غذایی داشت، جزو باارزش‌ترین کالاهای مصرفی بود. این ناپلئون بناپارت بود که با اعلام اهدای یک جایزه نقدی، شرایط اختراع کنسرو را به وجود آورد و جایگاه استراتژیک نمک را از بین برد.

مدتی پس از آن، یخچال‌ها وارد کار شدند و ظرف مدت یک دهه نمک موقعیت خود را برای همیشه از دست داد. باراک اوباما نیز با یک لایحه ساده که مستلزم یارانه، تخفیف‌های مالیاتی گزاف و مخارج دولتی نباشد، می‌تواند همین سرنوشت را برای نفت رقم بزند و کاری کند که مردم آمریکا برای اولین بار در یک قرن گذشته، نوع سوخت خودروهای خود را انتخاب کنند.

بیشتر خودروهایی که در آمریکا به فروش می‌رسند – تقریبا ۱۴ میلیون خودرو در سال – طبق ضمانت نامه‌هایی که دارند، فقط می‌توانند از سوخت‌های نفتی مثل بنزین و در برخی موارد گازوئیل استفاده کنند. بر اساس این انحصار مجازی، نفت اهمیت استراتژیک بیش از اندازه‌ای دارد و قیمت نفت از اثر اقتصادی قابل توجهی برخوردار است. افزایش قیمت نفت این قدرت را دارد که اطمینان مصرف‌کننده را کاهش دهد، رکود اقتصادی را موجب شود و کسری تجاری کشور را دامن بزند. اگر رانندگان بتوانند به جای بنزین از سوخت‌های ارزان‌تری استفاده کنند و با این کار به افزایش قیمت نفت واکنش نشان دهند، اهمیت نفت تا حد زیادی کاسته می‌شود؛ اما این کار برای آنها امکان پذیر نیست.

عرضه بیش از تقاضای گاز طبیعی در آمریکا، نمونه‌ای از مزیت بالقوه امکان تغییر سوخت خودرو است. یک انقلاب تکنولوژیک در این کشور، تولید گاز طبیعی را افزایش داده؛ به طوری که قیمت آن اکنون به یک پنجم قیمت نفت در هر واحد انرژی کاهش یافته است. این یعنی طبق قیمت‌های امروز، استفاده از خودرویی که سوخت آن گاز طبیعی باشد، معادل استفاده از نفت کمتر از ۲۰ دلار در هر بشکه، برای آن خودرو است؛ اما چون بیشتر وسایل نقلیه در آمریکا تجهیزات مصرف گاز طبیعی را ندارند، کمتر از ۱ درصد گاز طبیعی که در آمریکا عرضه می‌شود، در سوخت اتومبیل‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

یک قرن پیش که اولین اتومبیل‌ها به خیابان‌ها آمدند، برای به حرکت درآوردن آنها انواع مختلفی از سوخت‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت. برخی خودروها با نیروی بخار و برخی دیگر با الکل کار می‌کردند؛ اما قیمت پایین نفت در طول قرن بیستم موجب شد این رقابت سوختی از بین برود و خودروسازان دلیلی نداشتند محصولاتی تولید کنند که سوختی به جز بنزین را بسوزانند. افزایش قیمت نفت در یک دهه گذشته، در نهایت اقتصاد نفت را به نفع کالاهای دیگر تغییر داده است؛ اما خودروسازان نتوانسته‌اند با این واقعیت کنار بیایند. امروز، استفاده از خودرویی که سوختی به جز بنزین داشته باشد، تقریبا غیرممکن است.

وسایل نقلیه الکتریکی و خودروهای مجهز به گاز طبیعی فشرده (LNG) – یک سوم برق آمریکا در حال حاضر از گاز طبیعی تامین می‌شود – با روند بسیار کندی وارد بازار می‌شوند. خودروهای باتری دار نیز همچنان برای بسیاری از خریداران قیمت بسیار بالایی دارند. البته متانول که سوخت مایع به دست آمده از گاز طبیعی است، هم ارزان‌تر از بنزین است (در هر کیلومتر ) و هم مجهز کردن خودرو برای سوزاندن این سوخت، هزینه چندانی ندارد (هزینه آن در ساخت هر خودروی جدید، تقریبا ۱۰۰ دلار بیشتر می‌شود).

به طور کلی، کل کاری که باید انجام شود تا یک خودروی معمولی به خودرویی با سوخت انعطاف‌پذیر تبدیل شود، نصب یک سنسور سوخت و یک لوله ورود سوخت مقاوم در برابر خوردگی و زنگ زدگی است. در برخی از استان‌های چین که متانول را از زغال‌سنگ به دست می‌آورند، این الکل در تعداد زیادی از پمپ‌های سوخت به فروش می‌رسد. ایران هم که منبع غنی گاز طبیعی است، طرح‌هایی را آغاز کرده تا سوخت بر مبنای متانول را در پمپ بنزین‌های خود عرضه کند.

اوباما که در مبارزات انتخاباتی خود اشاره کرده بود: «آمریکا از نظر ذخایر گاز طبیعی مثل عربستان سعودی است»، می‌تواند فشار و نفوذ نفت را بر بخش حمل و نقل آمریکا از بین ببرد. رییس‌جمهور آمریکا می‌تواند با ارسال یک لایحه ساده به کنگره، تضمین کند وسایل نقلیه جدید که در آمریکا به فروش می‌رسند، در استفاده از سوخت‌های مختلف آزادند. در صورت تصویب این قانون، خودروسازان می‌توانند راه‌های مختلف، از جمله کم هزینه‌ترین راه (استفاده از سوخت‌های مایع) را انتخاب کنند. در این صورت، وسایل نقلیه جدید تقاضایی را ایجاد می‌کنند که افزایش ظرفیت تولید را در میان سوخت‌های مختلف و رقابتی شدن آن، دامن می‌زند. باراک اوباما، حتی بدون تصویب کنگره می‌تواند در اقدامی نمادین حکمی را صادر کند که دولت فدرال فقط خودروهایی با سوخت انعطاف‌پذیر خریداری کند. از نظر مشاورین سیاسی رییس‌جمهور آمریکا، بهترین شرایط این است که چنین اقدامی با حمایت هر دو حزب آمریکا صورت گیرد.

از لیبرال‌هایی مانند براد شرمن، نماینده دموکرات کالیفرنیا گرفته تا طرفداران جنبش تی پارتی مانند استیو کینگ از ایالت آیوا، از لایحه استاندارد سوخت آزاد در سال ۲۰۱۱ حمایت کرده‌اند. همچنین با حمایت‌هایی از سوی لابی قدرتمند سوخت‌های جایگزین و نیز فعالان امنیت ملی مانند جیمز وولسی، رییس سابق سیا و تام ریج، وزیر سابق امنیت داخلی آمریکا، این طرح پیشنهادی انرژی حتی از طرف جمهوری خواهان که در قانون مالیات کربن (یکی از انواع مالیات برای حفاظت از محیط زیست که هدف آن کاهش انتشار دی‌اکسید‌کربن است) و مجوز محدودیت انتشار آلودگی (cap and trade، رویکردی برای کنترل آلودگی‌های زیست محیطی با استفاده از مشوق‌های اقتصادی است)، دخالتی نداشته‌اند، مورد حمایت قرار خواهد گرفت.

با افزایش تنوع سوخت‌های جایگزین و ارزان قیمت، پایان دوران استفاده از نفت ممکن است از آنچه ما فکر می‌کنیم، زودتر اتفاق بیفتد. باراک اوباما با یک راهکار بازار محور ساده، می‌تواند آمریکا را برای چنین روزی آماده کند.

نویسنده: گال لافت

مترجم: مریم رضایی