چطور به مکتب آورم طفل گریزپای را

صورت مساله کاملا معلوم است کودک شما نمی خواهد به مدرسه برود هر روز صبح یک نمایشنامه برایتان اجرا می کند امروز سرش درد می کند و فردا دل درد دارد و حالش خوب نیست گاهی هم خیلی رک می گوید از مدرسه رفتن خوشش نمی آید

صورت‌مساله کاملا معلوم است؛ کودک شما نمی‌خواهد به مدرسه برود. هر روز صبح یک نمایشنامه برایتان اجرا می‌کند؛ امروز سرش درد می‌کند و فردا دل‌درد دارد و حالش خوب نیست. گاهی هم خیلی رک می‌گوید از مدرسه‌رفتن خوشش نمی‌آید...

با او چه رفتاری می‌کنید؟ آیا به اجبار او را به مدرسه می‌فرستید؟ از وضعیت جسمی‌اش به طور دقیق اطمینان دارید؟ شاید واقعا احساس ضعف و بیماری دارد، شاید هم بهانه‌گیری می‌کند اما به هر حال تصمیم‌گیری شما مختص امروز و فردا نیست. در خانه‌هایی که مدرسه‌رفتن کودک به صورت یک مشکل خود را نشان می‌دهد صبح‌های زود زمانی پر از اشک، دعوا و سروصداست.

از دکتر محمدولی سهامی، روان‌پزشک کودک و خانواده خواستم دستورالعملی‌ به این والدین ارائه دهد تا آنها بدانند چطور باید با کودکشان رفتار کنند. این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاسخ به این پرسش من، از کتاب «چگونه با کودکم رفتار کنم» به‌عنوان یک منبع مناسب که می‌تواندراهنمای والدین باشد، یاد کرد و گفت: «بیشتر کودکانی که والدین‌شان برای مشاوره نزد من می‌آورند و می‌گویند که آنها نمی‌خواهند به مدرسه بروند به دلایل واقعی و حقیقی از رفتن به مدرسه سر باز زنند و فقط تعدادکمی از بچه‌ها دچار ترس از مدرسه یا فوبیای بیمارگونه از مدرسه هستند که نیازمند اقدام‌های تخصصی روان‌پزشکی است اما اکثر بچه‌ها به دلیل مسایل احساسی مانند ترس از جداشدن از پدرومادر یا ترس از قلدر مدرسه دلشان نمی‌خواهد مدرسه بروند. گاهی این بچه‌ها هنوز نیاموخته‌اند چگونه مسایل دنیای خارج از خانه را تجزیه و تحلیل یا حل کنند. به همین دلیل ترجیح می‌دهند در خانه بمانند و با آنها روبرو نشوند.»

دکتر سهامی به موضوع مهمی اشاره کرد که ریشه در محل زندگی این بچه‌ها یعنی خانه آنها و روابط والدین‌شان با یکدیگر دارد: «گاهی این مشکل در خانواده‌های متشنج دیده می‌شود و ترس کودک از مدرسه‌رفتن یا تمایل‌نداشتن او به دور ماندن از خانه برای این است که می‌ترسد در نبود او اتفاق ناگواری در خانه بیفتد. بعضی از این بچه‌ها در گفت‌وگو با ما می‌گویند وقتی من در خانه باشم، پدرومادر با هم جنگ و جدل نمی‌کنند چون توجه‌شان به من است. ما نمی‌توانیم و نباید بچه‌ها را مجبور کنیم مدرسه را دوست داشته باشند اما می‌توانیم با ایجاد اعتماد و امنیت در آنها، احساسشان را نسبت به مدرسه تغییر دهیم و کمکشان کنیم با خود کنار بیایند. پس می‌توانیم با تغییر رفتار یا حذف رفتارهایی که به نحوی باعث ایجاد مشکل شده به کودکمان کمک کنیم نظرش را عوض کند و با اشتیاق به مدرسه برود.»

یکی از نکته‌های مهمی که دکتر سهامی به آن اشاره می‌کند، این است که: «اگر او نمی‌خواهد به مدرسه برود باید برای ماندن در خانه شرایط خاص بگذارید تا به او خوش نگذرد؛ به این مفهوم که چون او ناخوش است باید از تفریح، بازی و خوراکی دلخواه خبری نباشد و باید تمام روز در رختخواب بماند و غذاهای مناسب بیماران را بخورد. از همه مهم‌تر اینکه باید علت نرفتن به مدرسه‌اش را دریابید. با خود کودک، خواهر و برادرش و حتی معلم‌اش صحبت کنید تا احساسات او و فهرستی از آنچه در مدرسه مورد علاقه‌اش است یا از آنها بدش می‌آید پیداکنید.» در پایان هم طبق معمول قواعد تربیتی که بارها هم در آداب تربیت به آن اشاره کردیم؛ باید از جادوی تشویق و جایزه کمک بگیرید. درباره مدرسه و نکته‌های مثبت آن بگویید و قلق کودکتان را پیدا کنید: «شنیدم این هفته کلاستون رو می‌برن بازدید یک موزه، یادت باشد چیزهای جالبش رو به خاطر بسپاری و برام تعریف کنی، فکر کنم خیلی کیف داشته باشه. زمان ما از این برنامه‌ها خبری نبود.» رفتارهای مثبت او را در نظر بگیرید و تشویق‌اش کنید. آماده شدن به موقع، به سرویس رسیدن و هرکار ریزی را زیرنظر داشته باشید. به او در ازای کارهای مفیدش در رفتن به مدرسه امتیاز بدهید و قانون بگذارید در ازای فلان امتیاز، تعطیلات را به یک رستوران خوب یا پارک دلخواه خواهید رفت. می‌توانید از خودش برای جایزه‌دهی نظر بخواهید.

الهه رضاییان