چرا هویج نارنجی است؟

هویج از سبزی‌های ریشه‌ای است که می‌توان آن را خام یا پخته مصرف کرد. بتاکاروتن، پیش‌ساز ویتامین A، در هویج ‌فراوان یافت می‌شود...

هویج از سبزی‌های ریشه‌ای است که می‌توان آن را خام یا پخته مصرف کرد. بتاکاروتن، پیش‌ساز ویتامین A، در هویج ‌فراوان یافت می‌شود...

به‌علاوه، این سبزی منبعی غنی از فیبر خوراکی، آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد معدنی است و به دلیل داشتن حدود ۱۰ درصد کربوهیدرات که شامل۵/۳ درصد ساکاروز (کربوهیدرات موجود در قند و شکر) و ۵/۱ درصد نشاسته است، با سایر سبزی‌ها تفاوت دارد و هر ۱۰۰ گرم آن حاوی ۴۰ کیلوکالری انرژی است.

رنگ نارنجی هویج به دلیل رنگدانه‌ای از خانواده «کاروتنوییدها»ست و مقدار بتاکاروتن آن از دیگر کاروتنوییدها بیشتر است. بتاکاروتن هم مانند سایر کاروتنوییدها و ویتامینA ، محلول در چربی است. هرچند دانش تغذیه بر مصرف سبزی‌های خام تاکید دارد اما با پختن هویج ارزش غذایی آن افزوده می‌شود و هویج پخته از هویج خام آنتی‌اکسیدان بیشتری دارد و جذب بتاکاروتن آن افزایش می‌یابد بنابراین بهترین راه برای جذب بیشتر بتاکاروتن، آب‌پزکردن آن است. از سوی دیگر، هویج کلسترول خون را کاهش می‌دهد و مصرف آن باعث تقویت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از بروز حساسیت‌های فصلی می‌شود اما به دلیل اینکه مصرف‌ هویج با پوست ممکن است باعث بروز نفخ ‌شود، بهتر است پوست آن گرفته شود.

در ضمن افرادی که چاق هستند یا اضافه وزن دارند، نباید با خوردن هویج دنبال معجزه لاغری باشند بلکه باید شیوه زندگی و نحوه تغذیه آنها تغییر کند. افراد مبتلا به دیابت هم باید در مصرف هویج اعتدال را رعایت کنند زیرا هویج حاوی مقداری قند است. البته در تغذیه افراد مبتلا به دیابت، غذاها بر مبنای شاخصی به نام «نمایه گلایسمی‌» دسته‌بندی می‌شوند؛ اندازه‌ای که نشان می‌دهد خوردن مقداری از یک ماده غذایی که حاوی مثلا ۵۰ گرم قند باشد، در مقایسه با یک استاندارد (معمولا نان سفید) می‌تواند قندخون را افزایش دهد و غذاهایی که نمایه گلایسمی ‌پایین دارند (کمتر از ۴۵)، کمتر و آهسته‌تر از غذاهایی با نمایه گلایسمی ‌بالا (بیش از ۶۰) قندخون را افزایش می‌دهند بنابراین مصرف چنین موادغذایی‌ای برای افراد مبتلا به دیابت، بهتر است.

نمایه گلایسمی‌ هویج خام، متوسط است (حدود ۴۹) اما حرارت طبخ هرچند باعث افزایش قابلیت جذب بتاکاروتن می‌شود اما نمایه گلایسمی‌ آن را افزایش می‌دهد و به حدود ۸۵ درصد می رساند بنابراین افراد مبتلا به دیابت، باید هویج (به‌خصوص هویج پخته) را در حد متعادل و با توصیه متخصص تغذیه مصرف کنند.

نگاه متخصص تغذیه و رژیم درمانی

دکتر محمدرضا وفا

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران