«خطوط کمرنگ» گزارش

به گفته زهره الهیان مخاطبان کمی توجه می کردند متوجه می شدند مرتضوی تنها مقصر ماجرا نیست و ردپای مسوولان اداره کننده بازداشتگاه کهریزک, آمرین ضرب و شتم, مجریان ضرب و شتم و حتی مقام های دیگر هم در گزارش دیده می شود

به گفته زهره الهیان مخاطبان کمی توجه می کردند متوجه می شدند مرتضوی تنها مقصر ماجرا نیست و ردپای مسوولان اداره کننده بازداشتگاه کهریزک، آمرین ضرب و شتم، مجریان ضرب و شتم و حتی مقام های دیگر هم در گزارش دیده می شود. اشاره این دست از نماینده ها به مقصرانی است که گرچه در گزارش سازمان قضایی نیروهای مسلح تحت عنوان مجریان و آمرین ضرب و شتم از آنها یاد شده اما غایبان بزرگ گزارشی بودند که در صحن مجلس خوانده شد. البته در کنار سکوت گزارش در مورد این افراد و مسببان غائله کهریزک موارد دیگری هم وجود دارد که در کمتر از ۴۸ ساعت از قرائت این گزارش مورد توجه بسیاری از محافل قرار گرفته است. البته در این بین برخی از اعضای کمیته به دفاع از گزارش پرداخته و در این دفاع به نکات جدیدی از خطوط کمرنگ آن اشاره می کنند.

۱) اسمی سانسور نشد، خطوط کمرنگ را ببینید

اینکه چرا در این بین سعید مرتضوی شامل حال این صلاحدید نشد را به برخی مخالفان مرتضوی نسبت می دهند که با پیشدستی مانع از آن شدند که نام او هم به خطوط کمرنگ تر بپیوندد. اما اگرچه همان گونه که زهره الهیان تاکید داشت در گزارش کمیته ویژه نام برخی از مقصران واقعی کهریزک آمده بود اما بعد از قرائت گزارش این سوال بی پاسخ ماند که نام دیگر متهمان چه بوده و اگر به گفته های این عضو کمیته ویژه مجلس استناد شود آیا این پرونده تنها یک متهم داشت؟ گرچه تا پیش از قرائت گزارش در صحن علنی، افرادی مانند فرهاد تجری و علاءالدین بروجردی و کاظم جلالی حتی نام بردن از مرتضوی را در متن گزارش تکذیب می کردند اما در نهایت همان طور که اعضای دیگر مانند زهره الهیان در گفت وگو با «اعتماد» عنوان کرده بودند نام مرتضوی در کنار افراد دیگری از جمله آمران ضرب و شتم در گزارش وجود داشته است.

در این بین برخی معتقدند سه هفته پیش سازمان قضایی نیروهای مسلح با اطلاعیه اش کار مجلسی ها را راحت کرده بود و از وجود ۱۲ متهمی خبر داده بود که از رده های مختلف نیروی انتظامی بوده و به جز سه نفر که نقش اصلی را در اجرای ضرب و شتم ها داشتند، مابقی نقش مدیریت و آمریت ضرب و شتم در این بازداشتگاه را برعهده داشتند. در گزارش مجلس به هر دلیلی صلاح دیده شد از این افراد در زمان قرائت در صحن مجلس نامی برده نشود و تنها در یک خط از گزارش از دستگاه قضایی خواسته شده تا جرم افرادی که به آن اشاره مستقیم نشده در دادگاه رسیدگی شود.

البته الهیان می گوید در گزارش ابتدایی تهیه شده توسط کمیته، همه این افراد به تفکیک دسته بندی شدند. تجری هم می گوید چون مجلس دادگاه نیست اسم نبردیم تا دادگاه خودش سره را از ناسره تشخیص بدهد. در گزارش کمیته ویژه به این موضوع به طور غیرمستقیم اشاره شده که مسوول زندان کهریزک فردی به جز مرتضوی بوده و جرم مرتضوی تنها اصرار به انتقال ۱۴۷ زندانی به کهریزک (به جای اوین) بوده است و جرم بعدی هم «دروغ» گفتن وی در برابر نمایندگان مجلس مبنی بر جا نداشتن اوین و همچنین تاکید بر فوت کامرانی و روح الامینی و جوادی فر به خاطر مننژیت است و همان طور که تجری تاکید دارد مرتضوی به طور مستقیم در هیچ یک از ضرب و شتم ها و حتی دستور انجام آن نقشی نداشته است.

۲) نوع ضرب و شتم ها

در گزارش مجلس واژه هایی مانند «نداشتن کولر»، «سرویس بهداشتی نامناسب»، «کمبود مکان» در کنار مواردی مانند «ضرب و شتم و توهین»، «کلاغ پر به همراه ضرب و شتم»، «فحش های رکیک» آورده شده است و البته در این بین هیچ اشاره یی به نوع ضرب و شتم ها و همچنین نقش آن در فوت سه فرد فوت شده در کهریزک ندارد.

در حالی که در گزارش کمیته تاکید شده ضرب و شتم توسط «ماموران نگهداری افراد» صورت گرفته اما باز نامی برده نشده تا این مساله یکی از همان مصداق های زهره الهیان در مورد خطوط کمرنگ باشد. گرچه پیش از این اعضای کمیته تاکید کرده بودند که گزارش های پزشکی قانونی را در گزارش خود نه تنها مورد استناد قرار می دهند بلکه تمام جزییات گزارش ها را در مورد صدماتی که تمام بازداشتی ها در کهریزک متحمل شدند لیست می کنند اما در متنی که در مجلس قرائت شد، همچنان به واژه ضرب و شتم به صورت کلی بسنده شده و تنها تاکید شده که هیچ یک از افراد فوت شده بر اثر مننژیت فوت نکردند و در اینجا گزارش با متهم کردن مرتضوی به گفتن دروغ در این باره به سمت دیگری سوق یافته است. این در حالی است که اطلاعیه سازمان قضایی نیروهای مسلح گویا صریح تر به این موضوع پرداخته و صراحتاً تاکید کرده است که سه نفر به دلیل اجرای ضرب و شتم به اتهام قتل عمد محاکمه خواهند شد.

۳) عدم اشاره مستقیم به دلایل فوت

«مرحوم جوادی فر قبل از دستگیری ضرب و شتم شده بود و در کهریزک به دلیل نداشتن توان مقاومت در برابر صدمات جسمی و روحی کهریزک و مداوا نشدن، در اتوبوس فوت می شود.» به گفته الهیان در گزارش اصلی به تمام اتفاق هایی که منجر به فوت جوادی فر شده اشاره شده است اما در گزارشی که در صحن مجلس خوانده می شود، به آنچه قبلاً وعده اش داده شده اشاره یی نشده و در مورد ماهیت افرادی که این ضرب و شتم را پیش از انتقال به کهریزک انجام دادند، صحبتی نمی شود. در بخش دوم هم دلیل فوت «عدم توان» در برابر صدمات جسمی و روانی داخل بازداشتگاه عنوان می شود بدون آنکه باز هم به مقصرانی که در درون بازداشتگاه با وجود مجروح بودن جوادی فر به ضرب و شتم مجدد مبادرت می کنند، اشاره یی شود. در نهایت هم در گزارش گفته می شود وی در راه انتقال با اتوبوس به اوین و در بیرون از اتوبوس فوت می کند. «مرحوم روح الامینی در مسیر انتقال از کهریزک به اوین حال وخیمی داشته است.

در اتوبوس بارها حال نامساعد وی هشدار داده می شود و از ساعت ۱۰ صبح تا دو بعدازظهر در اتوبوس بوده و در نهایت ساعت ۱۷ از اوین به بیمارستان منتقل می شود.» در این مورد هم گزارش تنها زمان انتقال از کهریزک به بیرون از این بازداشتگاه را مورد توجه قرار داده و هیچ اشاره یی به تمام اتفاقاتی که در کهریزک افتاده، نکرده است. به گفته نماینده های منتقد این گزارش اصلاً در گزارش اشاره یی نشده که چرا روح الامینی وقتی از کهریزک خارج می شود حالش تا این میزان وخیم بوده و این وخامت در چه روزهایی و چگونه در کهریزک به وجود آمده است. سکوت گزارش در مورد کهریزک و اتفاقاتی که در آن پسر دکتر روح الامینی با آن مواجه بوده، سبب شده حتی اعضای کمیته ویژه هم در پاسخ به «اعتماد» در برابر آن سوال کنند و عنوان کنند که در این مورد رئیس مجلس که گزارش را تلخیص کرده باید پاسخگو باشد.

«مرحوم محمد کامرانی هم مانند سایر زندانیان در کهریزک مورد ضرب و شتم قرار می گیرد و چون توان نداشته پس از بازگشت به اوین و انتقال به بیمارستان فوت می کند.» در این بند برای اولین بار به طور مستقیم در مورد یکی از جانباختگان به دو واژه «ضرب و شتم» و همچنین «عدم توان در برابر صدمات» اشاره شده است بدون آنکه توضیح بیشتری در مورد آنها داده شود.

● سکوت در مورد پزشک کهریزک

در حالی که اطلاعیه سازمان قضایی نیروهای مسلح در مورد دلایل فوت پزشک کهریزک سکوت کرده است در گزارش مجلس هم هیچ اشاره یی به آن نشده است. این در حالی است که اعضای کمیته از ابتدای انتشار خبر فوت رامین پوراندرزجانی بارها با مسوولان مربوطه دیدار و حتی گزارش پزشک قانونی او را بارها مورد توجه و اشاره قرار دادند. در این گزارش تنها چند بار به اهمال کاری های پزشک کهریزک در معاینه صدمه دیدگان اشاره ها یی شده است. در این گزارش در مورد اینکه این پزشک در روند معاینه ها چه کرده و مصداق های اهمال کاری چه بوده هم اشاره یی صورت نگرفته است.

● بازداشتگاه های دیگر

«هنوز بازداشتگاه های دیگری هم وجود دارند که هیچ یک از آنها استاندارد نیستند.» البته باز هم در گزارش کمیته ویژه مجلس هیچ اشاره یی به نام نشده است. البته کمیته خواسته در مورد این بازداشتگاه نظارت صورت بگیرد و به این ترتیب نگرانی خود را از مکان هایی که صلاح نبوده نامش برده شود، نشان داده اند. البته در کنار این موضوع، کمیته در مورد سایر وظایفی که تابستان امسال بر عهده شان گذاشته شده بود و در متن گزارش هیچ اشاره یی به آن نشده، هم سکوت کرده است. به عنوان نمونه علی لاریجانی از کمیته خواسته بود در مورد کشته شده های میدان آزادی و روزهای پس از آن هم بررسی هایی انجام دهد که در گزارش فوق مورد توجه قرار نگرفته است. اما به هر حال نفس قرائت این گزارش تا همین حدود به اعتقاد برخی ناظران می تواند به مثابه گامی تلقی شود در جهت احقاق حق شاکیان کهریزک؛ گامی که باید منتظر ماند و دید با گام دیگر قوه قضائیه همراه می شود یا نه.

صبا آذرپیک