ساختمان مو

خصوصیات و قوام مو براساس مرحله ای که مو در آن قرار دارد و محلی که مو رویش کرده است متفاوت می باشد موی لانوگو , موی نرم نازک معمولاً شفاف و بدون رنگی است که جنین را می پوشاند و حوالی ماه هشتم بارداری می ریزد

برای جراحی که عمل پیوند مو انجام می دهد بسیار مهم است که اطلاعات اولیه ای دربارهٔ آناتومی مو داشته باشد .

خصوصیات و قوام مو براساس مرحله ای که مو در آن قرار دارد و محلی که مو رویش کرده است متفاوت می باشد . موی لانوگو ، موی نرم - نازک - معمولاً شفاف و بدون رنگی است که جنین را می پوشاند و حوالی ماه هشتم بارداری می ریزد .

موی ویلوس موئی نازک - شفاف - وتقریباً قابل مشاهده است که در ناحیه پیشانی و سر در سالهای قبل از بلوغ دیده می شود .

موهای ترمینال که ضخیم و بلند هستند و دارای رنگدانه هائی به رنگهای متفاوت می باشند ، مشخصهٔ افراد بالغ است . زیر گروههائی از موهای ترمینال روی سر ، ابرو ، بالای لب ، چانه ، زیربغل ، قفسه سینه و پوبیس یافت می شود .

موی ویلوس ممکن است به موی ترمینال تبدیل شود برای مثال موهای ویلوس روی صورت در سالهای قبل از بلوغ به سبیل وریش در بلوغ تبدیل شود و موهای ترمینال سر در طاسی مردانه و آندروژنیک در خانم ها به موی ویلوس مبدل گردد .

فولیکول مو در واقع ناحیهٔ زایا و زندهٔ مو می باشد که یک ساختمان حاوی مویرگ از پائین بدان وارد می گردد که پاپیلا نام دارد . سلولهای مرکزی این فولیکول ماتریکس مو را تشکیل می دهند که سلولهای آن ساقه و ساختمانهای اطراف را ایجاد می کند . ماتریکس در واقع در عمق چربی زیر جلدی قرار گرفته است و حاوی سلولهایی است که تکثیر می یابند و ساقه مو را درست می کنند . میزان تقسیم سلولی (میتوز) ماتریکس مو بیش از هر عضو دیگری است . ساقهٔ مو در واقع از پروتئین مرده ای بنام کراتین تشکیل شده است که داخل آن گرانول های رنگی (ملانین ) قرار دارد و مسئول رنگ طبیعی مو می باشد .

● ساقه مو که از پوست بیرون می آید سه لایه دارد :

یک کوتیکول خارجی ، یک کورتنکس و گاهاً یک مدولای داخلی که همگی پروتئین های مرده هستند .

اگر کوتیکول در اثر عوامل فیزیکی وشیمیائی (رنگ ، اکسیدان ، مواد صاف یا فر کننده ) آسیب ببیند انتهای مو دو شاخه می شود که اصطلاحاً به آن موخوره گفته می شود .

در کنار بولب یا قاعدهٔ مو غددعرق ، غددچربی ساز (سباسه) و عضلهٔ راست کنندهٔ مو واقع شده است . در مقطع عرضی پوست دیده می شود که فولیکول های مو به صورت فولیکولار یونیت رویش می کنند .

هر فولیکولدریونیت شامل ۴-۱ موی ترمینال ، یک موی ویلوس (بندرت دو عدد) ، نه غدهٔ سباسه ، ریشهٔ عضلات راست کننده و یک شبکه عروقی اطراف فولیکولی ویک شبکه عصبی اطراف فولیکولی ، و یک پری فولیکولوم (یک شبکهٔ پیچیده از کلدژن های نازک که از یونیت محافظت می کند ) می باشد .

● سیكل رشد مو

پوست سر(scalp اسکالپ) به طور متوسط ۱۰۰۰۰۰ تار مو دارد . مرحله رشد موی سر تقریبا ۱۰۰۰ روز (بین ۲ تا ۶ سال ) می باشد و مرحله رشد مو در نواحی دیگر مثل ابرو ، مژه ، بازو و ساق پا کوتاه تر (۱ تا ۶ ماه ) است . موی سر بطور متوسط یک سانتی متر در ماه (۳/۰ تا ۴/۰ میلی متر در روز )رشد می کند . رشد و ریزش مو در انسانها دوره ای یا فصلی نیست و بطور نا مرتب و راندوم می باشد بنابراین به طور مداوم موی در حال ریزش وجود دارد .

● سه مرحله در دوره رشد مو وجود دارد :

۱- آناژن (مرحله رشد ) Anagen

۲- کاتاژن (مرحله گذرا ) Catagen

۳- تلوژن (مرحله استراحت ) Telogen

تقریبا ۸۵% تا ۹۰% از موها در مرحله آناژن ( رشد ) و ۱۰% تا ۱۵% در مرحله تلوژن ( استراحت ) و روزانه ۲۵ تا ۱۰۰ تار مو ریزش می کنند .

● آناژن (مرحله رشد )

در مرحله آناژن یا رشد ، فعالیت میتوزی (تقسیم سلولی ) در پیاز مو شروع می شود . در این مرحله ساقه موی جدید تشکیل می شود و موی گزری شکلی که به طور محکم در جای خودش می باشد را به خارج می راند . در طی مرحله رشد ، موی پوست سر متوسط ۱ سانتی متر در ۲۸ روز رشد می کند که این سرعت با افزایش سن کاهش می یابد . موی پوست سر ( اسکالپ ) به طور متوسط ۲ تا ۶ سال در مرحله رشد فعال باقی می ماند . در ابرو ، مژه ، بازو و ساق پا مرحله رشد فعال بسیار کوتاهتر( ۳۰ تا ۴۵ روز )و مرحله استراحت طولانی تر است به همین سبب این موها کوتاه باقی می ماند . در هر مقطع زمانی تقریباٌ ۸۵% از موهای پوست سر ( اسکالپ ) در مرحله رشد ( آناژن ) فعال هستند . مرحله رشد مداوم در بعضی از سگها ( مثل پودل ) و گوسفند ( قوچ ) رخ می دهد ، بنابراین ریزش یا از دست دادن مو در این حیوانات وجود ندارند .

● کاتاژن (مرحله گذرا )

مرحله گذرا نشانگر انتهای آناژن ( مرحله رشد ) می باشد در هر مقطع زمانی تقریباٌ ۳% از موهای پوست سر ( اسکالپ ) در این مرحله گذاری ۲ تا ۳ هفته ای قرار دارند ، که تقسیم سلولی ( میتوز ) در پیاز مو متوقف شده و مرحله استراحت ( تلوژن ) شروع کی شود . تکمیل کاتاژن با تشکیل موی گرزی مشخص می شود .

● تلوژن ( مرحله استراحت )

در این مرحله تمام فعالیتهای رشد مو متوقف می شوند و ساختمان مو در دوره تلوژن استراحت می کند . مرحله تلوژن در موی پوست سر ( اسکالپ ) تقریباٌ ۱۰۰ روز طول می کشد . در هر مقطع زمانی ۱۰% تا ۱۵% از موهای سر در مرحله تلوژن ( استراحت ) هستند . مرحله تلوژن در موی ابرو ، مژه ، بازو و ساق پا بسیار طولانی تر از موی پوست سر می باشد .

موی غیره فعال ژا موی گرزی یک گره توپر ، سخت ، خشک و سفید را در انتهای خود دارد و رنگ سفید به علت فقدان رنگدانه می باشد . موی گرزی به محکمی در جای خود قرار گرفته و سپس بیرون رانده می شوند ، یک موی آناژن جدید رشد می کند و جای موی تلوژن ریخته شده را می گیرد . تقریباٌ ۲۵ تا ۱۰۰ موی تلوژن در روز ریزش می کنند و روزهایی که به مو شامپو زده می شود احتمالاٌ ریزش دو برابر می شود . ریزش فصلی در سایر حیوانات رخ می دهد ولی ریزش در انسان بدون ترتیب یا اتفاقی است ( معتقدند که در فصل پائیز ریزش مو کمی بیشتر می شود ).