همنشینی با ناصالحان؛ عامل گمراهی

همنشینی و معاشرت با افراد ناصالح، از عواملی است که به حیات معنوی انسان آسیب می رساند. قرآن کریم پیامد همنشینی و رفاقت با عناصر نامطلوب در گمراهی انسان را، چنین بیان می کند: “و …

همنشینی و معاشرت با افراد ناصالح، از عواملی است که به حیات معنوی انسان آسیب می رساند. قرآن کریم پیامد همنشینی و رفاقت با عناصر نامطلوب در گمراهی انسان را، چنین بیان می کند: “و یوم یعض الظالم علی یدیه یقول یا لیتنی اتخذت مع الرسول سبیلا یا ویلتی لیتنی لم اتخذ فلانا خلیلا لقد اضلنی عن الذکر ...؛ روزی که ستمکار دست های خود را می گزد و می گوید: ای کاش با پیامبر راهی برمی گرفتم و ای کاش فلانی را دوست (خود) نگرفته بودم و او (بود که) مرا به گمراهی کشانید”(فرقان۲۸-۲۷/). همچنین به فرموده قرآن، در روز قیامت

آنگاه که انسان در محضر الهی حاضر می شود و پرده های جهل و نادانی کنار می رود و حقایق، خود را آن گونه که هستند نشان می دهند، انسان گمراه با حسرتی جانکاه و بی ثمر به رفیقش که عامل گمراهی او بوده، می گوید: “قال یا لیت بینی و بینک بعد المشرقین فبئس القرین؛ ای کاش فاصله میان من و تو، فاصله بین مشرق و مغرب بود”(زخرف۳۸/).

در آیات۴۲ تا۴۵ سوره مدثر نیز، آمده است: “بهشتیان از دوزخیان می پرسند چه چیزی شما را به دوزخ فرستاد؟ آنها اموری را در پاسخ ذکر می کنند، از جمله می گویند: “و کنا نخوض مع الخائضین؛ و ما پیوسته با اهل باطل همنشین و هم صدا بودیم”. این قبیل آیات، بر این دلالت دارند که از جمله عوامل گمراه گشتن انسان رفاقت با گمراهان است، از این جهت سفارش شده که مومن از افراد ناسالم و اجتماعات آلوده کناره گیری کند.

در روایات اسلامی نیز کمتر موضوعی است که مانند سرزنش از انتخاب همنشین بد، مورد توجه قرار گرفته باشد. نبی گرامی اسلام (ص) یکی از عوامل موثر در مرگ معنوی انسان را چنین بیان می فرماید: “چهار چیز موجب مرگ قلب (حقیقت انسان) است که یکی از آنها همنشینی و معاشرت با مردگان است. از آن حضرت سوال شد: مردگان کیانند؟ حضرت فرمود: هر ثروتمند خوشگذرانی”(خصال۲۲۸ ۱:). از این کلام نورانی معلوم می شود که رفت و آمد و معاشرت با سرمایه داران مرفه که از یاد خدا غافلند، موجب دلمردگی و گمراهی انسان است. در روایت دیگری امیر مومنان علی (ع) می فرماید: “همنشینی با کسانی که به دنبال هوی و هوس خود هستند، فراموشی ایمان را به دنبال دارد”(نهج البلاغه، خطبه۸۵ ). از امام صادق (ع) نیز نقل شده است: “از مجالست با اهل دنیا بر حذر باش که موجب بر باد رفتن دین شماست و موجب راه یافتن نفاق و تردید در شماست و این بیماری خوارکننده ای است که درمان پذیر نیست”(مستدرک الوسائل۶۴ ۲:). همچنین فرمودند: “برای مسلمان سزاوار نیست که با شخص فاجر و احمق و دروغگو، رفاقت کند”(کافی۳۷۵ :۲ ). امام جواد (ع) نیز فرمودند: “ایاک و مصاحبه الشریر فانه کالسیف المسلول یحسن منظره و یقبح اثره؛ از همنشینی با بدکار پرهیز کن که او همچون شمشیر برهنه، ظاهرش زیبا و اثرش زشت است”(همان۶۴۱:). حضرت عیسی (ع) به یاران خود فرمودند: “با دوری از اهل گناه به خداوند نزدیک شوید و با دشمنی با گنهکاران، با خداوند دوست گردید”(بحارالانوار۱۹۵ ۷۴:).

از طرفی، معاشرت و همنشینی با اهل ایمان و افراد صالح بسیار مفید و مورد سفارش اهل

بیت (ع) است. از امام سجاد (ع) روایت شده: “مجالسه الصالحین داعیه الی الصلاح؛ همنشینی با خوبان انسان را به خیر و خوبی می کشاند”. لقمان به فرزندش پند می دهد که “با دانشمندان مصاحبت نما و به آنان نزدیک شو و با آنان همنشین باش و به دیدار آنان برو تا همانند آنان شوی. با علماء همنشین شو و در برابرشان زانوان تواضع بر زمین قرار ده، همانا قلبها با حکمت زنده می شوند، چنانکه زمین مرده با قطرات باران زنده می گردد”(همان۱۸۶ ۷۱:).

علی خانی