همه چیز در باره یائسگی

خانم ها بخاطر سیستم بدنی متفاوتی که دارند در برهه های مختلف زمانی با شرایط جدیدی روبه رو می شوند یائسگی هم از آن دسته شرایطی است که دیر یا زود سراغ همه خانم ها می رود اما مهم این است که با آگاهی بیشتر بتوانید این شرایط را بخوبی مدیریت کنید

خانم‌ها بخاطر سیستم بدنی متفاوتی که دارند در برهه‌های مختلف زمانی با شرایط جدیدی روبه‌رو می‌شوند. یائسگی هم از آن دسته شرایطی است که دیر یا زود سراغ همه خانم‌ها می‌رود اما مهم این است که با آگاهی بیشتر بتوانید این شرایط را بخوبی مدیریت کنید.

تخمدان‌ها در حالت معمول مسوول ترشح هورمون‌های جنسی زنانه به نام استروژن و پروژسترون هستند. به‌طور متوسط خانم‌ها از اولین سیکل ماهانه تا زمان یائسگی حدود ۵۰۰ سیکل را تجربه می‌کنند.

یائسگی زمانی است که روند طبیعی بدن که منجر به آزاد شدن تخمک از تخمدان‌ها می‌شود، توقف پیدا می‌کند.

میانگین سنی که خانم‌ها دچار یائسگی می‌شوند، حدود ۴۹ سالگی است ولی نتایج بررسی محققان که بتازگی در webmed منتشر شده نشان می‌دهد شروع سن یائسگی کاملاً به سابقه خانوادگی و وراثت بستگی دارد.

با توقف آزادسازی تخمک توسط تخمدان‌ها، غده هیپوفیز این پیام را مخابره کرده و ترشح هورمون‌های جنسی کاهش می‌یابد ولی هنوز هم مقداری از این هورمون‌های جنسی در غدد آدرنال و چربی‌های بدن ساخته می‌شود. به عبارتی تعیین سطح این هورمون‌ها می‌تواند شروع یائسگی را مشخص کند.

یائسگی در واقع زنان را از شر هورمون‌های استروژن و پروژسترون که هر دو فاکتورهای رشد و عوامل پرخطر بروز سرطان هستند، محافظت می‌کند.

دلیل این که مردان کمتر از زنان به سرطان سینه مبتلا می‌شوند این است که به اندازه خانم‌ها هورمون‌های زنانه ندارند.

براساس آنچه در وبگاه netdoctor‌ آمده معمولاً خانم‌ها وقتی پا به سن می‌گذارند و در دوره یائسگی با علائمی روبه‌رو می‌شوند که کم و بیش آنها را آزرده خاطر می‌کند.

در واقع بیش از ۷۰ درصد از خانم‌ها این علائم را تجربه می‌کنند. مشکلات و علائم یائسگی بخاطر افت میزان هورمون‌ها و نوسانات ایجاد شده در استروژن، پروژسترون و تستوسترون رخ می‌دهد.

مدت زمانی که این علائم باقی می‌مانند، متغیر بوده و گاهی پس از وقوع یائسگی و در اواسط ۵۰ سالگی رفع می‌شود و گاه تا سنین بالاتر ادامه می‌یابد.

تنها چیزی که می‌تواند به شما در تحمل این علائم کمک کند این است که بپذیرید یائسگی نوعی تغییر طبیعی و نرمال بدن شماست و یک بیماری به شمار نمی‌رود.

● نشانه‌هایی که باید بشناسیم

کارشناسان drmyhill معتقدند یائسگی با این که دوره‌ای طبیعی به‌شمار می‌رود ولی همراه با علائم و نشانه‌هایی است که گاهی آزاردهنده می‌شوند. بهتر است این علائم را شناخته و راه مقابله با آنها را فرا گیرید.

قاعدگی‌های نامنظم: قاعدگی‌های نامنظم یکی از نخستین علائمی است که یک خانم در سنین یائسگی ممکن است با آن مواجه شود. اگرچه علائم دقیق قاعدگی‌های نامنظم بسته به الگوی سیکل‌های خانم‌ها متفاوت است، ولی تمام آنها این علامت را حدود سه تا ۱۰ سال پیش از شروع یائسگی تجربه می‌کنند. در واقع تنها ۱۰درصد از زنان بدون گذراندن این مرحله وارد فاز یائسگی می‌شوند. یائسگی زمانی شروع می‌شود که حدود یک سال از توقف قاعدگی‌ها گذشته باشد. با نزدیک شدن یائسگی، تعادل هورمون‌های جنسی به هم می‌خورد و قاعدگی‌ها نامنظم می‌شود.

تغییر در سبک زندگی می‌تواند قاعدگی‌های نامنظم را بهبود بخشد. پیش گرفتن زندگی بی‌تحرک، مصرف بیش از حد کافئین و الکل، افزایش استرس شغلی و خانوادگی علائم و شدت نامنظمی‌ها را بدتر می‌کند. از روش‌هایی استفاده کنید که بتواند استرس شما را کاهش دهد. داشتن خواب شبانه کافی، تغییر در رژیم غذایی و افزایش مصرف کربوهیدرات‌ها، میوه‌ها، سبزی‌ها و آب می‌تواند قاعدگی‌ها را منظم‌تر کند.

گرگرفتگی: این حالت از شایع‌ترین علائم شروع یائسگی محسوب می‌شود. تقریباً نیمی از زنان پیش از شروع یائسگی و ۷۵ تا ۸۵ درصد از تمام زنان پس از یائسگی گرگرفتگی را تجربه می‌کنند.

این حالات حدود یک تا دو سال قبل از آخرین سیکل ماهانه آغاز و شش ماه تا ۱۵ سال هم طول می‌کشد. علت آن هم بخاطر نوسانات ایجاد شده در هورمون‌ها و تغییر و تحول درونی است.

کاهش میزان استروژن تأثیر مستقیمی روی هیپوتالاموس که مسوول کنترل اشتها، هورمون‌های جنسی، خواب و دمای بدن است، می‌گذارد. این کاهش هورمون، هیپوتالاموس را گیج کرده و باعث می‌شود این بخش احساس کند که دمای بدن بسیار بالا رفته.

این حالت باعث ایجاد زنجیره‌ای از واکنش‌ها می‌شود که سرانجام به‌ گرگرفتگی می‌‌انجامد. رعایت برخی اصول ساده می‌تواند شدت و دفعات این گرگرفتگی‌ها را کم کند. دوری از عواملی که باعث شروع این حالت می‌شود شاید بتواند اولین گام باشد.

محیط‌های گرم مانند اتاق‌های گرم، رختخواب، حمام و سونا، گرما سازهایی مانند بخاری و حتی سشوار، استرس و اضطراب، غذاها و نوشیدنی‌های داغ و تند، مصرف سیگار، مصرف زیاد کافئین، الکل و شکر و استفاده از قرص‌های رژیمی می‌تواند باعث شروع گرگرفتگی شوند.

همیشه در کنار خود بادبزن و نوشیدنی‌های خنک داشته باشید. قبل از خواب دوش آب سرد بگیرید. از پارچه‌های نخی استفاده کنید.

تمرین تنفس منظم و آهسته، مصرف رژیم غذایی متعادل، افزایش مصرف ویتامین E و B، افزایش مصرف پروتئین سویا‌، ورزش منظم و انجام ورزش‌های یوگا و تمرکزی می‌تواند به کاهش گرگرفتگی‌ها کمک کند.

در زمینه دارو درمانی استفاده از برخی ضدافسردگی‌ها، داروهای فشار خون، مسکن‌های خفیف و داروهای صرع می‌تواند مؤثر باشد.

کاهش ترشحات: بدن به‌طور طبیعی با لایه نازکی از رطوبت دیواره واژن را مرطوب نگه می‌دارد. این رطوبت از مایعات شفافی است که از دیواره عروق خونی ترشح می‌شود.

تغییرات هورمونی که با شروع یائسگی رخ می‌دهد می‌تواند در این روند طبیعی اختلال ایجاد کرده و زندگی طبیعی فرد را تحت تأثیر قرار دهد.

کاهش میزان هورمون استروژن در دوران یائسگی میزان رطوبت بدن را کاهش داده که از آن جمله می‌توان به خشکی واژن اشاره کرد.

تغییر سبک زندگی، انجام حرکات ورزشی، انجام حرکات یوگا و تمدد اعصاب می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند. استفاده از داروهایی چون روغن ویتامین E و مرطوب‌کننده‌ها می‌توانند این خشکی را از بین ببرد.

درمان استروژنی هم گزینه‌ای است که به دلیل جذب کمتری که در جریان‌خون دارد، نسبت به هورمون درمانی جایگزین ارجحیت دارد.

تغییرات روحی و روانی: یائسگی علاوه بر اثرات جسمانی، اثرات روحی و روانی نیز روی خانم‌ها بر جای می‌گذارد که از آن میان می‌توان به اضطراب، زودرنجی و افسردگی اشاره کرد. مهم‌ترین علت این حالات روحی باز هم نوساناتی است که در میزان هورمون‌های جنسی رخ می‌دهد.

تغییر سبک زندگی و نوع رژیم غذایی بهترین درمان در این زمینه محسوب می‌شود. طب سوزنی هم روش مؤثر دیگری است ولی توصیه می‌کنیم در کنار آن از روش‌هایی برای تنظیم سطح هورمون‌هایتان نیز استفاده کنید.

پوکی استخوان: از پوکی استخوان شاید بتوان به عنوان خطرناک‌ترین و جدی‌ترین علائم یائسگی نام برد که می‌تواند به مشکلات جدی از قبیل کمردردهای مزمن و شکستگی‌های استخوانی منجر شود.

مساله اینجاست که تا زمان شکستگی استخوان هیچ نشانی از خود بروز نمی‌دهد و به مرور باعث کاهش حجم استحکام استخوان‌ها می‌شود. حدود ۳۳ درصد از زنان بالای ۵۰ سال بر اثر پوکی استخوان دچار شکستگی استخوان می‌شوند.

نوسانات هورمونی ناشی از یائسگی و کاهش دائمی میزان هورمون‌های جنسی بعد از یائسگی نقش مهمی در این میان ایفا می‌کند. این مساله زمانی اهمیت پیدا می‌کند که بدانید ۸۰ درصد از موارد پوکی استخوان را در سراسر جهان زنان به خود اختصاص داده‌اند. بهترین درمان برای این مشکل پیشگیری از بروز چنین اتفاقی است.

با مصرف مقادیر زیاد کلسیم، دریافت ویتامین D کافی، ورزش کردن، خودداری از مصرف الکل و سیگار و حفظ وزن طبیعی بدن، می‌توانید از بروز پوکی استخوان جلوگیری کنید.

درد سینه: درد سینه یکی از علائم شایع دوران یائسگی است و قبل یا بعد از این دوران می‌تواند خانم‌ها را مبتلا کند. اصلی‌ترین دلیل ایجاد این نوع دردها تغییرات هورمونی ناشی از یائسگی است.

نوسانات هورمونی این دوران مقدار استروژن و پروژسترون را در بدن تغییر می‌دهد. با مشاهده علائمی چون سفتی بافت سینه، دردناکی، سوزش و تورم سینه‌ها با پزشک مشورت کنید. استفاده از درمان‌های طبیعی و مراقبت‌هایی که انجام می‌دهید به کاهش درد سینه کمک می‌کند.

اقدام‌های مراقبتی که می‌توانید برای این موضوع انجام دهید، شامل جلوگیری از مصرف مواد غذایی و دنبال کردن سبکی از زندگی که منجر به شروع علائم می‌شود، انجام ورزش‌های منظم، ماساژ و روش‌های آرام بخش است.

اضافه وزن: اضافه وزن مساله‌ای است که بیشتر خانم‌ها توجه ویژه‌ای به آن دارند. حدود ۹۰ درصد از زنان در دوران یائسگی مقداری اضافه وزن را تجربه می‌کنند. این نوع اضافه وزن در این دوران خاص بیشتر مربوط به افزایش چربی در نواحی میانی بدن یعنی شکم شده و هیکل آنها بیشتر گرد می‌شود.

به‌طور متوسط بین سنین ۴۵ تا ۵۵ سال که اوج یائسگی محسوب می‌شود حدود ۵‌/‌۵ تا ۷ کیلوگرم وزن اضافه می‌کنند.

این اضافه وزن در دوره یائسگی از آن جهت حائز اهمیت است، زنانی که بیش از ۹ کیلوگرم اضافه وزن پیدا می‌کنند حدود ۲۰ درصد بیشتر مستعد ابتلا به سرطان سینه هستند و این در حالی است، زنانی که پس از یائسگی ۹ کیلوگرم از وزن خود کم می‌کنند حدود ۲۳ درصد کمتر در معرض ابتلا به سرطان سینه قرار دارند.

بهترین راه برای مقابله با اضافه وزن دوران یائسگی انجام حرکات ورزشی منظم و مصرف غذاهای سالم غنی از مواد مغذی است که پروتئین کمی را شامل شود.

بیشتر خانم‌ها در هر دهه از زندگی خود حدود پنج درصد دچار افت متابولیسم می‌شوند بنابراین با شروع یائسگی به حدود ۲۰۰ کالری کمتر در هر روز نیاز پیدا می کنند.

● درمان جایگزین با هورمون

هورمون درمانی یکی از معمول‌ترین درمان‌هایی است که تاکنون برای درمان علائم یائسگی بخصوص گرگرفتگی‌ها، تعریق‌های شبانه و خشکی واژینال مورد استفاده قرار می‌گرفت.

براساس اطلاعات موجود در webmed این درمان شامل استفاده از هورمون‌های جنسی طبیعی یا مصنوعی می‌شود که جایگزین هورمون‌هایی در بدن خانم‌ها می‌شود و در اشکال مختلف قرص، ژل یا چسب موجود است.

از سوی دیگر این نوع درمان‌ها ریسک و هزینه زیادی را در بر می‌گیرد. هورمون درمانی تأثیر سریعی در برقراری تعادل هورمون‌های بدن می‌گذارد ولی از طرف دیگر عوارض جانبی بسیاری داشته و خطر ابتلا به برخی انواع سرطان‌ها را مانند سرطان تخمدان و سینه و نیز بیماری‌های قلبی، لخته‌های خونی و حمله‌های قلبی در زنان افزایش می‌دهد ولی به نظر می‌رسد استفاده از روش‌های طبیعی شامل تغییر سبک زندگی و رعایت رژیم غذایی سالم، مطمئن‌تر، کم هزینه‌تر و کم خطرتر نسبت به هورمون درمانی باشد.

ندا اظهری