ضد بید کردن قالی

بید سوسک قالی و سایر حشرات که نوزاد و یا خود آ نها از پشم تغذیه می کنند یکی از آ فت های عمده قالی ا یران را همیشه تشکیل می دهند

بید سوسک قالی و سایر حشرات که نوزاد و یا خود آ نها از پشم تغذیه می کنند یکی از آ فت های عمده قالی ا یران را همیشه تشکیل می دهند . ضرر و زیان عمده که هر سال از این راه متوجه صاحبا ن قا لی می شود بسیار زیا د است . در بسیاری ا ز نقاط ایران مانند مازندران و نواحی گیلان بواسطه این افت عمده نگهداری قا لی دارای ضرر و زیا ن حتمی است . تعداد زیادی از قالی های نفیس ایران توسط همین آفت از بین رفته اند و غا لباّ بوا سطه خطر بید زدگی نگهدا ری قا لی ا یران در موزه های عال م باعث ا شکال و نگرا نی عمیق صاحبان این قالی ها است .متاسفانه آمار صحیحی از خساراتی که هر سال از این راه متوجه صاحبان قالی می شود در دست نیست و تا کنون نیز هیچ کوششی برای جلو گیری از این آ فت بعمل نیامده است . بارها نگارنده مشاهده کرده است که قا لی های بسیار نفیسی از امریکا و اروپا برای رفو و تعمیر به ایران عودت داده شده اند در حالیکه قبل از با فت و یا صدور آ نها به سهولت می توان این قالی ها را ضد بید کرد . پیشرفتها یی که دراین زمینه برای ا ز بین بردن این آ فت بعمل آمده است وا قعاّ در خور توجه بوده و حیرت ا نگیز است و هر سال نیز مواد تعاونی تازه ای از این نوع از طرف کارخانه های عظیم سازنده رنگ و مواد تعاونی به بازار فرستاده می شود .در سال ۱۹۶۷ نیز به منظور مطالعه برای جلوگیری از خسارات ناشی از انواع بید و سایر حشراتی که برای قالی مضر هستند مدتی د آ زما یشگاه های سا زنده رنگ و موا د تعاونی مطالعه گردید ، خوشبختانه نتایجی که به دست آمد بسیار جالب و برای قا لیبا فا ن در خوراهمیت است .معمولاّ این مواد کمکی دو دسته هستند ، دسته ای که وجود آنها باعث ناراحتی بید شده و پشم را برای حیوان غیر ماکول مینماید . دسته دوم آنهایی هستند که بید پس از خوردن آن از بین می رود . برای شناسایی هر یک از این دو دسته بایستی به کاتالوگ و نشریات شرکتهای سازنده این مواد مراجعه نمود . این مواد بسته به نوع هر کدام میتوان به صورت جداگانه ای و یا در هر یک از مراحل شستشو سفید گری و یا رنگرزی پشم با روشهای یک حمامه و یا دو حمامه بخوبی بکار برد . در اینجا طریقه استفاده از چند نوع مواد ضد بید را که در بازارهای ایران می توان یافت شرح داده می شود .

ایولان - یو - ۳۳ ، EULAN -U - ۳۳

این ماده دارای ثبات کافی در برابر شستشو و سایر عملیات رنگرزی و سفید گری است . ترکیبات شیمیای آن از مشتقات سولفونامیدهای حلقوی و آنیوتیک میباشد . رنگ ظاهری آن قهوه ای کمرنگ و به صورت مایع و وزن مخصوصآن ۱/۲می باشد . این ماده قابل حل در اب بوده و به هر نسبتی می توان با اب مخلوط نمود و بکار برد .ایولان - یو - ۳۳ در برابر ابهای سخت و مواد اکسید کننده و احیاء کننده مقاوم می باشد و به این ترتیب برای غالب کارگاه های قالی که دارای آبهای سخت هستند قابل توجه می باشد .این ماده به صورت غلیظ در برابر اسید رسوب می کند ولی در حمام رنگهای اسیده می توان آنرا به خوبی به کار برد . کافی است که ابتدا آنرا رقیق و سپس به حمام رنگ اضافه نمود . این ماده در برابر مواد کمکی نان ایولیک که برای یکنواختی جذب شدن رنگ بحمام اضافه میکنند مقاوم بوده و خواص خود را به خوبی حفظ می کند .

ایولان - یو - ۳۳ ماده بسیار مقاومی در برابر انواع پروانه بید و سوسک های قالی و سوسک های پوست می باشد .

قدرت یکنواختی و تمایل به جذب

قدرت یکنواختی ایولان - یو -۳۳ بسیار زیاد است ، حتی اگر مدت سی دقیقه حمام در حال جوش باشد این خاصیت خود را از دست نمیدهد وقتی ایولان به حمام رنگ اضافه می گردد تقریبا تمام آن جذب الیاف پشم می گردد.ایولان تمایلی نسبت به جذب شدن در سایر الیاف را از خود نشان نمی دهد والبته این مساله برای تکمیل قالی، تولید اشکال نمی کند چون معمولا در قالی های ایران فقط برای پرز و خواب فرش از پشم استفاده می شود. ایولان - یو - ۳۳ را میتوان پس از عملیات رنگرزی نیز در حرارت های مختلف به کار برد . بهترین درجه حرارت برای آن ۳۵ تا ۴۰ درجه ی سانتیگراد است . تجربه نشان داده است که بهترین سبات در برابر شستشو در این درجه حرارت به دست می آید .

روش کاربرد ایولان - یو - ۳۳

الف : در حمام رنگ

پس از آنکه ایولان را به اندازه ی کافی رقیق کردند به حمامی که در آن رنگ و اسید است داخل می کنند و رنگرزی را به صورت معمول ادامه می دهند و در مورد رنگهای طبیعی و رنگهای دندانه ای که احتیاج به عمل دندانه دادن پشم است بهتر است که عمل تکمیلی ضد بید در حمام دندانه انجام گیرد . در مورد نیل و سایر رنگهای خمی نیز از ایولان -یو - ۳۳ می توان به خوبه استفاده نمود ولی بواسطه ی قلیائی بودن محیط تمایل آن نسبت به جذب شدن کم است وباید مقدار آن در حمام افزود تا رمق کشی آن به مقدار مناسبی بالا رود .

ب : عمل ضد بید کردن پس از رنگرزی .

این را یکی از روشهای بسیار خوب برای ضد بید کردن پشم با ایولان است ، پس از عمل رنگرزی در موقع شستشو می توان ایوان - یو - ۳۳ را به کار برد . ابتدا آن را در پنج تا ده قسمت آب سرد رقیق کرده و به حمام شستشو داخل میکنند . مدت ده دقیقه در حرارت ۳۵ تا ۴۰ درجه خامه پشم را در آن گردش داده و سپس نسبت به وزن کالا یک درصد اسید استیک ۶۰ درصد را که قبلا رقیق کرده اند به حمام اضافه می کنند . مجددا مدت ۱۵ دقیقه خامه ی پشم را در حمام گردش می دهند . در مورد پشم هایی که عمل خار گیری در مورد آن ها انجام شده است بایستی ابتدا با کمی آمونیاک عکس العمل اسیدی آنها را خنثی نمود و درجه ی اسیدیته ی آن را به ۷ رساند . درغیر این صورت اسید باقیمانده در الیاف باعث زبری بیش از اندازه ی الیاف پشم می گردد .

ج : عمل ضد بید کردن در ماشین های شستشوی پشم

این حالت برای مقادیر زیاد پشم که بخواهند ضد بید کنند بسیار مقرون به صرفه خواهد بود بهترین طریقه در مورد ماشینهای شستشو ان است که ایولان را به آخری حمام شستشو اضافه کنند . اضافه کردن ایولان بایستی مکرر و تدریجی و یکنواخت باشد . در این حالت درجه حرارت که ۴۰ درجه کمتر باشد و همچنین PH حمام در کلیه ی مراحل شستشو باید مورد دقت کامل قرار گیرد چون ممکن است بوسیله ی الیاف پشم مقداری از قلیایی سایر حمام های شستشو به حمام آخر منتقل گردد و تمایل جذب شدن ایولان را کاهش دهد . اگر PHحمام از حد تجاوز کند در این صورت به حمام کمی اسید استیک که قبلا به خوبی رقیق شده است اضافه می نماید تا حمام کاملا خنثی شود .

به منظور اطمینان از اینکه مقدار ایولان در حمام به اندازه کافی است و همچنین به صورت یکنواخت جذب الیاف پشم می گردد بایستی انرا در حمام کاملا کنترل نمود . مقدار ایولان مورد نیاز در حمام به اندازه زیر است :

برای شروع حمام : ۱ گرم در لیتر

برای مقداری که بایستی به تدریج اضافه نمود ۹/۰ نسبت به وزن پشم .

مثال : اگر ۱۰۰۰ کیلو پشم بایستی که شسته و ضد بید گردد و راندمان ماشین در هر ساعت ۲۰۰ کیلو گرم و حجم حمام ۲۰۰۰ لیتر باشد مقادیر مورد احتیاج ایولان در مراحل مختلف به صورت زیر خواهد بود .

مقدار اولیه ایولان - ۱ گرم در لیتر - مساوی ۲ کیلو گرم

مقدار اضافه کردن تدریجی ایولان ۹/۰ از ۱۰۰۰ کیلو پشم مساوی ۹ کیلو گرم برای اضافه کردن تقریبی ایولان میتواند چنین حساب نمود که اگر ۲۰۰ کیلو گرم پشم در هر ساعت از ماشین عبور کند مقدار لازم ایولان ۱/۸ کیلو گرم است که با ۲۰ لیتر آب رقیق نموده و هر سه دقیقه یک لیتر از این محلول را به حمام اضافه می کنیم .بایستی به خاطر داشت که جون ماشینهای شستشوی پشم مختلف و دارای ابعاد و گنجایش متفاوتی هستند بنابراین نمی توان مقادیر و روش فوق را برای همه ماشینها و روشهای کار کافی دانست ، لذا هر کارخانه پشم شویی در اثر آزمایش و تجربه بهترین راه را برای خود باید انتخاب کند .

ایولان - دبلیو آ - جدید

EULAN - WA - NEW

ثبات این ماده تعاونی جدید به اندازه ایولان - یو - ۳۳ نیست ولی کاربرد آن ساده تر می باشد . ایولان - دبلیو - آ از ترکیبات سولفانیلید و آنتیونیک است . در بازار به صورت مایع دارای رنگ قهوهای روشن و وزن مخصوص ان ۱۵/۱ می باشد .این ترکیب قابل حل در آب بوده و به هر اندازه آب می توان آنرا رقیق نمود . مقاومت آن در برابر آبهای سخت کروم - مواد احیا ء کننده و مواد اکسید کننده خوب می باشد . با مواد آنیونیک و نان انیونیک هماهنگی داشته ولی مواد تعاونی کاتیونیک در روی آن اثر می گذارد . ایولان - دبلیو - آ را در حمامهایی که مواد تعاونی آلبومیندار در آن وجود دارد می توتن به کار برد . درجه حرارت حمام نبایستی از ۴۰ درجه پایین تر بیاید در غیر این صورت این ماده حالت تیرگی و رسوب پیدا میکند . در عمل مشاهده شده است که عمل رنگ بری بر روی خامه عمل شده با این ماده تعاونی تاثیری در مقدار جذب آن نداشته است و نمی توان آنرا از الیاف جدا کرد در مورد مقدار زیاد مواد تعاونی نان آنیونیک که به کنظور یکنوا ختی و یا کم کردن زمینه رنگ به حمام اضا فه می گردد پس از عملیات رنگ زدایی با یستی مقدار ۳/۰ تا ۵/۱ درصد ایولان - دبلیو - آ نسبت به وزن پشم به حمام اضافه گردد .

تمایل نسبت به جذب شدن در الیاف :

در حمام های تکمیل بعد از رنگرزی می توان از هر درجه حرارتی استفاده نمود . بهترین درجه حرارت برای جذب این ماده بین ۳۵ تا ۴۰ درجه سانتیگراد است .در حمام های رنگرزی همراه با کلیه رنگهای قالی می توان ایولان - دیلیو - آ را استفاده نمود . تمایل به جذب در لیف در حمام های رنگ در این ماده بسیار خوب است . حجمهای مختلف محلول حمام در جذب شدن ایولان - دبلیو - آ کاملا متفاوت و متغیر است .

---