ایدز, طاعون قرن

براساس تحقیقات و بررسی های گسترده, بیماری ایدز که طاعون قرن نام گرفته از ویروس HIV‬ ناشی می شود, اما این ویروس از کجا آمده و پیدایش آن به چه زمانی باز می گردد, هنوز به صورت کامل مشخص نیست

براساس تحقیقات و بررسی‌های گسترده، بیماری ایدز که طاعون قرن نام گرفته از ویروس "HIV‬" ناشی می‌شود، اما این ویروس از کجا آمده و پیدایش آن به چه زمانی باز می‌گردد، هنوز به صورت کامل مشخص نیست.

به گفته دانشمندان درصورتی که منشا ویروس‪ HIV ‬به طور قطعی مشخص شود، کشف واکسن و درمان آن نیز سریع‌تر و موثرتر خواهد بود.

طبق آخرین تحقیقات ژنتیکی، عامل انتقال ایدز از ترکیب دو ویروس مختلف در شامپانزه به وجود آمده، این ویروس‌ها از نوع‪ SIV ‬است که در میمون ایجاد بیماری می‌کند.

طبق یک سری تحقیقات و فرضیات، دانشمندان معتقدند ایدز طی قرن گذشته در جنگل‌های غرب آفریقا ظاهر شده است.

ویروس عامل ایدز ابتدا از طریق یکی از گونه‌های شامپانزه در آفریقا به انسان سرایت کرده است که به اعتقاد این پژوهشگران، انسان نیز در نتیجه شکار و تغذیه از گوشت شامپانزه به این ویروس آلوده شد.

ویروس HIV ‬یکی از نمونه‌های جهشی ‪ SIV‬ است که در میمون یا شامپانزه در آفریقا یافت می‌شود.

‪SIV‬ به این ترتیب وارد بدن انسان شد و پس از جهش ژنتیکی به‪ HIV‬ تبدیل شد.

به احتمال قوی "گینه بیسائو" در غرب آفریقا نخستین مکانی بوده که این ویروس در آن پدیدار شده است.

البته نظریه دیگری وجود دارد که یک آفریقایی اهل "کنگو" نارگیل نیمه خورده شده یک شامپانزه آلوده به ویروس SIV ‬را خورده و این ویروس در بندش جهش یافته و به ‪HIV‬ تبدیل شده است.

بنابر این تحقیقات، ایدز باید از سال‌های ‪ ۱۸۶۰‬به بعد بروز کرده باشد.

براساس شواهد نخستین قربانی ایدز در آمریکا در سال ‪ ۱۹۶۹‬خود را نشان داد، در آن سال یک جوان سیاه پوست در شهر سنت لویی آمریکا دراثر ابتلا به ایدز که کاملا ناشناخته بود، درگذشت.

همچنین ویروس ‪ HIV‬ در سال ‪ ۱۹۵۹‬در نمونه خون یک مرد از کشور کنگو دیده شد.

در سال ‪ ۱۹۸۱‬هشت مورد وخیم از ابتلا به یک بیماری عجیب در میان مردان همجنس باز نیویورک گزارش شد.

در آن زمان عامل شیوع ناگهانی این بیماری مشخص نشد اما کم‌کم‌این بیماری بدون نام گسترش یافت تا سرانجام در سال ‪ ۱۹۸۲‬آن را ایدز نامیدند.

به مرور تعداد این بیماران افزایش یافت و نه تنها همجنس گرایان بلکه برخی بیماران هموفیلی و معتادان تزریقی نیز علائمی مشابه ایدز داشتند.

با ظهور ایدز در آمریکا، پزشکان متوجه این پدیده مهلک و ناشناخته در فقیرترین قاره جهان، آفریقا، شدند.

در این زمان این بیماری را "اسلیم" یا مرگ دراثر تحلیل تدریجی بدن نام نهادند.

در سال ‪ ۱۹۸۴‬یک گروه تحقیقاتی آمریکایی اعلام کرد که آنها عامل بیماری ایدز را کشف کردند، یعنی همان ویروس که هم‌اکنون HIV ‬نام دارد.

دراین میان آزمایش‌های خون بر روی بیماران نشان داد که این ویروس کشنده در جهان پراکنده شده و در مدت زمانی کم به تمام قاره‌ها گسترش یافته است.

تلاش‌های گسترده جهانی برای مبارزه با این بیماری با وجود شناخت وسیع از ابعاد مختلف آن مانند علت و سیر بیماری هنوز منجر به یافتن درمان قطعی آن نشده است.

عامل به وجود آورنده ایدز یا سندرم نقص ایمنی اکتسابی، ویروسی است که به نام‌های "HIV_۲" ،"HIV -۱‬" خوانده می‌شود که شایع‌ترین آن در جهان ‪HIV_۱‬ است.

هشدارهای وسیع و پیاپی جوامع پزشکی سبب توجه به این بیماری شده، اما ترس زیاد انسان‌ها از آن عموما به دو علت است، یکی قابلیت سرایت و غیرقابل درمان بودن آن و دیگر اینکه درجامعه ما به‌خاطر ویژگی‌های فرهنگی و اعتقادی خاص خود پر رنگ‌تر از بسیاری جوامع دیگر است، بدنامی این بیماری است.

گروه دیگری از مبتلایان به این بیماری را معتادان تزریقی تشکیل می‌دهند که دانسته یا ندانسته در دام این بیماری گرفتار می‌شوند.

در برخی کشورها برای جلوگیری از شیوع بیماری ایدز در میان معتادان تزریقی پیشنهاداتی درخصوص بهره‌مندی این افراد از خدمات بهداشتی پیشگیری کننده ارائه شد که چندان جواب مثبت نداد.

در آمریکا به علت اینکه معتادان تزریقی دومین موج انتقال HIV ‬را تشکیل می‌دهند، توجه مسوولان به در اختیار گذاردن خدمات بهداشتی و درمانی یا برنامه‌های تشخیص زودرس ‪HIV ‬و درمان سریع آنها معطوف شد.

اما معتادان تزریقی به این برنامه‌ها چندان راغب نبوده و ترجیح می‌دهند هنگام نیاز به مواد مخدر، تزریق را به صورت فردی و اورژانسی در هر مکان و با هر سرنگی انجام دهند.

همچنین در یک مطالعه اقدام به توزیع مواد ضد عفونی‌کننده برای پاکسازی سرنگ‌ها قبل از مصرف مجدد درمیان گروه‌های معتادانی که‌ازسوزن مشترک استفاده می‌کردند شد که در گروه‌های معتادانی که شیوع کم‪ HIV ‬را داشتند، در پیشگیری موثر بود.

آنچه تاکنون بیش از همه مورد توجه کشورها بوده، برنامه توزیع سوزن استریل بین معتادان است تا از سوزن‌های مشترک استفاده نکنند و این برنامه سبب کاهش انتقال ویروس شده است.

در ایران در سال ‪ ۱۳۸۰‬تفاهم‌نامه‌ای ازسوی وزارت بهداشت با سازمان زندان‌ها برای رسیدگی به سلامت زندانیان منعقد گردید که در آن قرار بر این شد که راه‌های انتقال این بیماری در زندان‌ها کنترل شود.

براساس نظر کارشناسان با انجام اقدامات کنترل‌کننده ، تا حدود بسیاری از شیوع بیماری ایدز در زندان‌ها کم شد.

کارشناسان معتقدند که گسترش تزریق مواد مخدر با سرنگ مشترک به عنوان یکی از راه‌های انتقال ویروس ایدز است که سبب جلب نظر متخصصان به پیشگیری از ایدز در میان معتادان تزریقی شد.

به عقیده آنان در ایران موارد آلودگی به بیماری ایدز در میان معتادان بسیار است و متاسفانه این روش انتقال افزایش چشمگیری درسال‌های ‪ ۷۵‬و ‪۷۶‬ داشته و موارد آلودگی از موارد ناچیز به بیش از ‪ ۹۰‬درصد رسید.

سطح دوم پیشگیری، پرداختن به آموزش گروه‌های پرخطر و آگاهی بیشتر مردم بالاخص جوانان از راه‌های انتقال بیماری ایدز است تا میزان انتقال کاهش یابد.

یک پژوهشگر هنجارهای اجتماعی در این خصوص گفت: باید در درجه اول از گسترش استفاده از سرنگ و سوزن مشترک میان معتادان تزریقی جلوگیری کرد.

فرهاد اسکندری افزود: عمده افراد درمعرض خطر بیماری ایدز همجنس بازها، افراد با شرکای جنسی متعدد، معتادان تزریقی، دریافت‌کنندگان خون و فرآورده‌های خونی آلوده، زندانیان، مهاجران، پناهندگان و نوزادان مادران مبتلا هستند.

وی اظهارداشت: با در نظر گرفتن راه‌های انتقال و افراد در معرض خطر به آسانی می‌توان دریافت که ننگین شمردن ایدز از پیش داوری‌های مردم درقبال این گروه‌های خاص ناشی می‌شود.

وی تصریح کرد: طرد از خانواده، میل به خودکشی و انتقام جویی، یاس، سرخوردگی و انزوا از عوارض روانی و عصبی است که هر یک از این عوامل شخص را از پایگاه اصلی ساقط کرده و سبب ایجاد شخصیتی ضعیف، سست و بدون اعتماد به نفس در بیمار می‌شود.

اسکندری خاطرنشان کرد: مبتلایان به ایدز به‌خاطر ننگی که متوجه آنها است یا به خاطر ترس از تبعیض، از مراجعه به مراکز خدمات بهداشتی و اجتماعی خودداری می‌کنند و به این ترتیب آسیب پذیری آنها تشدید می‌شود.

وی بیان داشت: یکی از بزرگترین مشکلاتی که معتادان تزریقی و جامعه چشم از آن برداشته‌اند، خود فروشی معتادان برای به دست آوردن هزینه اعتیادشان است.

سومین گروه مبتلایان به بیماری ایدز را کسانی تشکیل می‌دهند که به علل مختلف از خون‌های اهدایی استفاده کرده‌اند تابه خیال خود به زندگی بازگردند اما افسوس ...

به گفته کارشناسان، انتقال از طریق خون و فرآورده‌های آن، بیش از همه ناشی از مسایلی است که در گذشته براثر عدم غربالگری خون‌ها یا صدور فرآورده‌های آلوده به سایر کشورها اتفاق افتاده است.

در کشور ما کمیته فنی و اجرایی مبارزه با ایدز در سال ‪ ۱۳۶۵‬تشکیل و آزمایش خون‌های اهدایی را آغاز کرد که با این طرح تاحدود بسیاری از گسترش ایدز در کشور کاسته شد.

طبق گزارش تیر ماه ‪ ۸۴‬مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نزدیک به ‪ ۹۵‬درصد مبتلایان به ایدز در ایران، مرد هستند و بیشترین درصد مبتلایان را افراد بین ‪ ۲۵‬تا ‪ ۳۴‬سال تشکیل می‌دهند.

‪ ۶۰/۹‬درصد از بیماران ایدزی از طریق تزریق، ‪ ۷/۳۰‬از طریق آمیزش جنسی و ‪ ۲‬درصد به خاطر مشکلات خونی، ‪ ۴‬دهم درصد براثر انتقال ازطریق مادر به کودک و ‪ ۲۹/۴‬درصد ابتلای نامشخص هستند.

در افراد مبتلا به ایدز ‪ ۳۶/۶‬درصد این افراد ‪ ۳۵‬تا ‪ ۴۴‬سال سن دارند که ‪ ۴۶/۷‬درصد این افراد تزریقی و ‪ ۲۲/۶‬درصد افراد از طریق آمیزش جنسی، ‪۲۱/۴‬ درصد ازطریق فرآورده‌های خونی مبتلا به ایدز شده و یک درصد از مادر به کودک مبتلا شده‌اند.

آمار دیگر این مرکز درمورد افراد فوت شده حاکی از آن است که تاکنون یک هزار و ‪ ۲۶۳‬نفر دراثر ابتلا به ایدز جان خود را از دست داده‌اند.

از این بین یک هزار و ‪ ۹۴‬نفر مرد و ‪ ۴۰‬نفر از درگذشتگان زن هستند.

این آمار تا اوایل تیرماه ثبت شده که ‪ ۱۱‬هزار و ‪ ۷۴۴‬نفر مبتلا به ایدز بودند و یک هزار و ‪ ۲۶۳‬نفر فوت شدند.

به نظر بسیاری از کارشناسان حدود نیمی از افرادی که با ویروس ایدز زندگی می‌کنند را زنان و دختران تشکیل می‌دهند.

تحقیقات نشان می‌دهد، احتمال ابتلای زنان حدود ‪ ۲/۵‬برابر بیشتر از مردان است.

براساس تحقیقات، ساختار بدنی زنان به گونه‌ای است که خطر انتقال از یک مرد آلوده به یک زن ‪ ۲/۵‬برابر مردان است.

یک پژوهشگر درخصوص بیماری ایدز و راه‌های پیشگیری از آن مهمترین راه‌کار را برای مهار این بیماری، آموزش ذکر کرد و گفت: روابط جنسی باید در چهار چوب خانواده شکل گیرد.

کیوان الچیان در گفت وگو با خبرنگار ایرنا مرکز تهران افزود: بهتر است جوانان را راهنمایی و آموزش‌های لازم را برای پیشگیری از ابتلا به آنان ارائه دهیم.

وی تاکید کرد: انتخاب راه کج مهم‌ترین دلیل برای رشد بیشتر ویروس ایدز است.

الچیان خاطرنشان کرد: وفاداری به خانواده، احترام به کرامت آن و پرهیز از بی‌بند وباری و انحراف جنسی از مهمترین راه‌های کنترل است.

وی آزمایش پیش از ازدواج برای جوانان را توصیه کرد و اظهار داشت: این آزمایش می‌تواند از توسعه بیماری ایدز در افراد وفرزندان متولدشده جلوگیری کند.

امروزه در ایران مطابق قانون مصوب ‪ ۱۳‬آذر ‪ ۱۳۱۷(‬ماده ‪" ،(۲‬تمام دفاتر ازدواج مکلف هستند قبل از ازدواج از نامزدها گواهینامه پزشک مبنی بر نداشتن امراض مسری مهم که نوع آنها از طرف وزارت دادگستری معین و اعلام می‌شود، مطالبه کرده و پس از بایگانی آنها به ثبت عقد با قید موجود بودن گواهی پزشک بر تندرستی نامزدها اقدام کنند."

‪ "HIV_ ELISA‬تست استاندارد جهانی مورد استفاده بیمارستان‌ها، بانک‌های خونی و سازمان‌های انتقال خون است واین آزمایش خود ویروس را به‌صورت مستقیم جستجو نمی‌کند.

در این روش میزان پادتن (آنتی بادی) شخص آلوده علیه ویروس HIV ‬اندازه -گیری می‌شود.

وقتی این ویروس وارد بدن می‌شود، یک ماده شیمیایی خاص ازسوی سیستم دفاعی تولید که پادتن (آنتی بادی) نامیده می‌شود.

پادتن‌ها دانش بدن نسبت به عفونت هستند، بنابراین اگر پادتن علیه ‪HIV‬ تولید کرده باشد، به معنای این است که شخص به این ویروس مبتلا شده است.

برپایه این تحقیقات، تولید پادتن در بدن به مدت زمان بین چند روز تا سه هفته نیاز دارد.

آزمایشی که بتوان به نتیجه آن استناد و براساس آن شخص را از سلامت خود مطلع کرد در برخی منابع بین ‪ ۶‬هفته تا ‪ ۶‬ماه و برخی دیگر بین ‪ ۸‬هفته تا ‪۶‬ ماه بعد از ارتباط خطرناک توصیه شده است.

اما "‪ "HIV _ PCR‬آزمایش دیگری است که به صورت مستقیم بیماری را در بدن جستجو می‌کند.

این تست‪ DNA ‬ویروس ‪HIV ‬را در خون ردیابی می‌کند و اگر شخص آلوده شده باشد، DNA‬ ویروس ایدز در خون او وجود خواهد داشت.

براساس این تحقیقات، میزان اطمینان به دقت این تست ‪ ۹۵‬درصد است.

برخی منابع این آزمایش را دو هفته بعد از داشتن ارتباط خطرناک (تماس مشکوک با خون) و در برخی دیگر چهار هفته بعد توصیه می‌کنند.

جواب این آزمایش معمولا بین پنج روز تا یک هفته طول می‌کشد و هزینه این تست بسیار پر هزینه‌تر از‪ HIV_ ELISA ‬است.

بیش از ‪ ۲۰‬سال است که درمورد بیماری HIV‬ سخن‌ها و هشدارهای بسیاری داده شده اما متاسفانه این بیماری تا به حال جان میلیون‌ها انسان را گرفته و در سراسر جهان میلیون‌ها انسان نیز آلوده شده‌اند.

البته تاکنون هیچ راهی برای درمان قطعی آن پیدا نشده و داروهای در دسترس تنها فاصله زمانی ورود ویروس HIV‬ به بدن تا مبتلا شدن به بیماری را طولانی‌تر می‌کند.

بنابر آنچه گفته شد، بسیاری از مردم درباره ایدز چیزهایی می‌دانند اما متاسفانه کسانی هم هستند که ابتدایی‌ترین آگاهی‌های لازم را درباره این که ویروس ‪ HIV‬و ایدز واقعا چیست، ندارند.

آنچه مسلم است با توجه به خطر بزرگی که ایدز برای کشورها و مردم دارد مقابله و رفع این خطر باید جزو برنامه‌های مهم و مستمر سیاستگذاران باشد.