زانو عضوی حساس و چند منظوره

زانو عضوی چندمنظوره از بدن است و نقش های گوناگونی را در حالت های حرکتی و ایستایی بدن به عهده دارد

زانو عضوی چندمنظوره از بدن است و نقش‌های گوناگونی را در حالت‌های حرکتی و ایستایی بدن به عهده دارد.

این عضو در واقع یک مفصل است که نقش تکیه‌گاه را نیز برای بدن بازی می‌کند؛ تکیه‌گاهی استوار و در عین حال حساس. در مقام تکیه گاه در تمامی حالت‌های ایستایی و حرکتی مانند ایستادن، خم و راست‌شدن، راه‌رفتن و دویدن بخوبی انجام وظیفه می‌کند و در مقام مفصل هرگاه لازم باشد با امکانی که در حرکت‌های خفیف چرخشی به داخل و خارج دارد، فعالیت‌های فوق را ممکن می‌سازد.

● اجزای تشکیل‌دهنده زانو

استخوان‌ها: مفصل زانو در اصل از بخش‌های انتهایی استخوان‌های ران و استخوان درشت‌نی و نیز استخوان سومی به نام کشکک تشکیل می‌شود.

استخوان ران در انتهای پایینی خود دو برجستگی دارد و انتهای بالایی استخوان درشت نی در شیار بین این دو برجستگی قرار می‌گیرد و می‌لغزد. استخوان کشکک در فضای پیشانی محل اتصال استخوان‌های ران و درشت نی مستقر می‌شود.

غضروف: غضروف ماده‌ای لغزنده و منعطف است که سطوح استخوان‌ها را در ناحیه زانو، یعنی در ناحیه اتصال این استخوان‌ها به هم، می‌پوشاند و علاوه بر تسهیل حرکت استخوان‌ها روی هم از آسیب‌دیدگی و سایش سطوح آنها پیشگیری و نیز ضربات واردشده به زانو را جذب و از آسیب‌دیدگی ناشی از این ضربات جلوگیری می‌کند.

رباط : چهار رباط در تشکیل ساختمان مفصل زانو شرکت دارند که وظیفه شان اتصال استخوان‌های مفصل و نگه داشتن آنها در کنار هم است. این رباط‌ها به دو دسته دوتایی تقسیم می‌شوند: دو تا از آنها در دو طرف زانو مانع از حرکت جانبی بیش از حد زانو می‌شود.

این رباط‌ها به MCL و LCL معروفند. دو رباط دیگر که بسیار معروفند و ما را به یاد ورزشکاران حرفه‌ای بویژه فوتبالیست‌ها می‌اندازند، رباط‌های صلیبی هستند. این رباط‌ها که بین استخوان‌های ران و درشت‌نی قرار دارند، به قدامی (ACL) و خلفی (PCL) معروفند.

رباط قدامی مانع لغزش بیش از حد استخوان درشت‌نی روی استخوان ران به طرف جلو می‌شود. رباط خلفی هم از همین لغزش بیش از حد البته به سمت عقب جلوگیری می‌کند.

تاندون (زردپی)‌: تاندون‌ها نیز مانند رباط‌ها وظیفه اتصال را به عهده دارند اما تفاوت‌شان این است که تاندون‌ها ماهیچه‌ها را به استخوان‌هاوصل می‌کنند. تاندون زانو که به تاندون کشککی نیز معروف است طولانی‌ترین تاندون بدن بوده و ماهیچه چهارسر ران، یا همان ماهیچه جلو ران‌ را به استخوان کشکک و پس از آن به استخوان درشت‌نی متصل می‌کند. ماهیچه چهار سر ران به کمک این تاندون وظیفه خود یعنی باز کردن زانو را بدرستی انجام می‌دهد.

مینیسک‌ : مینیسک‌ها در واقع رباط‌هایی هستند که در فضای میان استخوان ران و درشت‌نی قرار می‌گیرند و علاوه بر توزیع نیروی وارد به استخوان‌های زانو در سطحی گسترده، به پایداری زانو نیز کمک می‌کنند.

توجه داشته باشید که توزیع نیرو وظیفه بسیار مهمی است، زیرا اگر این عمل انجام نشود، نیرو در یک نقطه متمرکز وارد می‌آید و به مرور سبب از بین‌رفتن غضروف‌ها و در نتیجه سایش استخوان‌ها روی هم می‌شود.

بورس: بورس کیسه‌ای است کوچک که در خود مایعی را نگه می‌دارد که وظیفه‌اش تسهیل حرکت زانو است.

ماهیچه: دو ماهیچه در حرکت زانو نقش اصلی را بازی می‌کنند. ماهیچه چهارسر ران که وظیفه‌اش بازکردن زانو است و ماهیچه‌های همسترینگ که پشت ساق و ران قرار دارند و وظیفه خم‌کردن زانو برعهده آنهاست.