تزلزل اقتصاد جهان ریشه در آمریکا دارد

رشد قیمت مواد غذایی همچنان موضوع اصلی مورد بحث در محافل اقتصادی و سیاسی است طبق گزارش اخیر صندوق بین المللی پول در سال ۲۰۰۸ میلادی و نیمه اول سال ۲۰۰۹ میلادی قیمت مواد غذایی همچنان بالا باقی خواهد ماند, اگرچه نرخ رشد قیمت آن نسبت به سه ماهه دوم سال ۲۰۰۸ میلادی کمتر خواهد بود

رشد قیمت مواد غذایی همچنان موضوع اصلی مورد بحث در محافل اقتصادی و سیاسی است. طبق گزارش اخیر صندوق بین‌المللی پول در سال ۲۰۰۸ میلادی و نیمه اول سال ۲۰۰۹ میلادی قیمت مواد غذایی همچنان بالا باقی خواهد ماند، اگرچه نرخ رشد قیمت آن نسبت به سه ماهه دوم سال ۲۰۰۸ میلادی کمتر خواهد بود. بالاتر بودن قیمت مواد غذایی در ماه‌های آینده نسبت به مدت مشابه سال گذشته سبب می‌شود تا دولت‌های کشورهای در حال توسعه برای حفظ قدرت خرید مردم اقدام به افزایش نرخ دستمزدها کنند.

رشد دستمزدها که در این مطالعه تاثیر دوم افزایش قیمت مواد غذایی در جهان نام گرفته است، عاملی دیگر برای ارتقای نرخ تورم در این کشورها‌– مازاد بر تورم وارداتی جهانی‌– است. این مشکل در کشورهایی بیشتر از پیش نمایان می‌شود که مردم سهم بزرگ‌تری از درآمد خود را برای تامین نیاز غذایی خود صرف می‌کنند. از طرف دیگر کشورهایی که سیاست‌های پولی در آنها از اعتبار کمتری نسبت به سیاست‌های مالی برخوردار است و قدرت دستگاه‌های اقتصادی به‌خصوص بانک مرکزی در کنترل شرایط اقتصادی با کمک این ابزار کم است نیز با مشکلات بیشتری در مقایسه با دیگر کشورهای جهان روبه‌رو هستند. در سال ۲۰۰۸ میلادی اقتصاد جهان بیشترین نرخ رشد در قیمت مواد غذایی و کالاهای مصرفی را از سال ۱۹۷۰ میلادی تاکنون تجربه کرد؛ تجربه‌ای که خاطرات تلخ رکود سال‌های دهه ۷۰ را برای آمریکایی‌ها تکرار کرد و مردم را با روزهای پردردسر و سردی مواجه ساخت.

این رشد فزاینده قیمت‌ها با کاهش عرضه، بحران اعتباری جهان، کاهش ابداعات و اختراعات و تزلزل اقتصاد آمریکا همراه بود و همین مسئله بر تاثیر‌گذاری این بحران روی اقتصاد جهان افزود. در سال ۲۰۰۸ میلادی عوامل دیگری روی رشد قیمت مواد غذایی موثر بود. از جمله این عوامل می‌توان به رشد تولید سوخت‌های گیاهی، کاهش عرضه برخی از محصولات گیاهی و در نهایت محدودیت‌های تجاری ایجاد شده در تبادلات محصولات کشاورزی اشاره کرد.

رشد قیمت مواد غذایی در جهان از اواخر سال ۲۰۰۷ میلادی آغاز شد ولی در سه ماهه دوم سال ۲۰۰۸ میلادی به بالاترین سطح خود رسید. در ماه‌های اخیر به دلیل رشد کمک‌های مالی جهانی و کاهش قیمت نفت از این رشد کاسته شد ولی همچنان قیمت مواد غذایی بالاتر از برآوردها و متوسط قیمت سال قبل است. حال سوال این است که آیا نرخ تورم فزاینده باز می‌گردد؟ از طرف دیگر در شرایطی که رشد قیمت مواد غذایی میلیون‌ها نفر از مردم ساکن در کشورهای در حال توسعه را بیشتر تحت فشار قرار داده است بحران اعتباری آمریکا حتی ثروتمندان این کشور را نیز با آسیب‌های مالی زیادی روبه‌رو کرد. این بحران اعتباری که از آمریکا شروع شده است هم‌اکنون تاثیرات مخرب آن در بیشتر کشورهای اروپایی دیده می‌شود. رابرت زولیک رئیس بانک جهانی در روز سخنرانی اخیر خود که در واشنگتن برگزار شده بود به بررسی وضعیت اقتصادی جهان پرداخت. وی در این سخنرانی گفت: راهی که دنیا برای حل مشکل اقتصادی خود در پیش گرفته است باید مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد زیرا تجربه ماه‌های اخیر نشان داد دنیا موفقیت چندانی به‌دست نیاورده است و از طرف دیگر باید در نظام کنترل اقتصاد جهانی اصلاحاتی ایجاد شود و گروه‌های تازه و کارآمدتری در جهان ایجاد شوند. هم‌اکنون گروه‌های مختلفی از جمله گروه هشت در جهان حضور دارند که در سال‌های قبل نقش بسزایی در کنترل اوضاع اقتصاد داشتند ولی به دلیل بحران‌های مالی غرب، اوضاع اقتصادی این کشورها و قدرت تاثیر‌گذاری آنها در جهان تضعیف شده‌اند و نمی‌توانند نقش خود را در دنیا به‌خوبی ایفا کنند.

زولیک با اشاره به انتخابات پیش روی آمریکا در روز چهارم نوامبر سال ۲۰۰۸ میلادی گفت: رئیس‌جمهوری جدید آمریکا باید فراتر از ثبات مالی و اقتصادی آمریکا فکر کند و به دنبال اصلاح سیاست‌های اقتصاد جهانی باشد. هر کسی که در انتخابات آمریکا پیروز شود باید با دستگاه‌ها و روسای مالی و اقتصادی کشورهای دیگر به خصوص کشورهای در حال توسعه جهان همکاری کند تا نظام بین‌المللی مالی دنیا را مدرنیزه کند تا هیچ عقب‌افتادگی و ضعفی در هیچ بخش از این سیستم وجود نداشته باشد. این همکاری جهانی سبب می‌شود تا مسوولیت‌پذیری برای سلامت و عملکرد کارایی نظام مالی دنیا بیشتر شود.

وی با تاکید بر این نکته که هم‌اکنون گروه هشت توانایی قبل را ندارد و نمی‌تواند در عملکرد بخش‌های اقتصادی و مالی دنیا تاثیر بسزایی به جای بگذارد، گفت: بحث من بر سر تبدیل گروه هشت به گروه سیزده یا مسائل مشابه نیست زیرا تا زمانی‌که نظام کار آنها تغییر نکند، نمی‌توان انتظار داشت، بتوانند نقش گذشته را در جهان داشته باشند. باید گروهی تشکیل شود که نمایندگانی از گروه‌های مختلف در آن حضور داشته باشند. یعنی نمایندگانی از کشورهای در حال توسعه، نمایندگانی از اقتصادهای در حال‌گذار و نمایندگانی از کشورهای صنعتی.

زولیک با هشدار در مورد تاثیر بحران‌های مالی دنیا گفت: حوادثی که در ماه سپتامبر اتفاق افتاد، می‌تواند نقطه عطفی برای کشورهای در حال توسعه باشد؛ نقطه‌ای که دست‌اندرکاران این کشورها را به سمت روزهای تلخ گذشته هدایت می‌کند مگر اینکه برنامه‌ریزی‌های دقیقی انجام دهند که بتوانند از این بحران به سلامت بگذرند. از جمله این بحران‌ها می‌توان به سقوط بانک‌ها و موسسات مالی غرب به خصوص آمریکا اشاره کرد.

زولیک تاکید کرد بین‌المللی شدن اقتصاد باید در کنار تمرکز روی تجارت جهانی و سیاست‌های بازرگانی مورد توجه قرار گیرد زیرا گذر ناگهانی از یک سیستم به یک سیستم تازه می‌تواند سبب فروپاشی اقتصاد شود. بهترین راه این است که این‌گذار به صورت تدریجی انجام شود. انرژی، تغییرات جوی و تثبیت اوضاع اقتصادی کشورهای جنگ‌زده که اقتصادهای شکننده‌ای دارند، از مسائلی است که اهمیت جهانی دارد و بدون اصلاح این مشکلات نمی‌توان انتظار داشت اقتصاد دنیا اصلاح شود. مسائل ذکر شده معضلات اقتصاد جهانی هستند و نمی‌توان این مسائل را بخشی از مذاکرات جهانی در مورد امنیت دانست.